Οι ΗΠΑ και το Ιράν πορεύονται προς τον πόλεμο

Υποθέτοντας ότι το Ιράν ήταν πράγματι πίσω από την επίθεση, η επιχείρηση ήταν μια σαφής νίκη για την Τεχεράνη. Με την διεξαγωγή μιας δαπανηρής, αλλά μη θανατηφόρας επίθεσης σε εμπορικούς ναυτιλιακούς διαύλους, είχε μετατοπίσει την πολιτική των ΗΠΑ από την κλιμάκωση στον διάλογο. Ο Trump ακολούθησε ζητώντας από τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας Shinzo Abe να παραδώσει μια επιστολή στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, τον Ali Khamenei, εκφράζοντας την επιθυμία του για συνομιλίες. Αλλά όταν ο Άμπε συναντήθηκε με τον Χαμενεΐ στην Τεχεράνη στις 13 Ιουνίου, τόσο η επιστολή όσο και η προσφορά για διάλογο απορρίφθηκαν συνοπτικά [5]. Την ίδια ημέρα, δυο ακόμα πετρελαιοφόρα, συμπεριλαμβανομένου σκάφους με σημαία Ιαπωνίας, υπέστησαν επίθεση στον Κόλπο του Ομάν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέδεσαν και πάλι το Ιράν ως πιθανό ένοχο και αυτή την φορά το αμερικανικό ναυτικό δημοσιοποίησε ένα βίντεο παρακολούθησης [6] που δείχνει προσωπικό του Σώματος της Ιρανικής Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC) επί ενός περιπολικού σκάφους να αφαιρεί μια [συσκευή] ύποπτη ότι ήταν μαγνητική νάρκη από το κύτος ενός από τα δεξαμενόπλοια πριν επιταχύνει προς το ιρανικό λιμάνι του Ιράν στο Bandar-e-Jask.

Το Ιράν είχε δημιουργήσει μια ευκαιρία για διάλογο και αμέσως την σπατάλησε. Ακόμη και αν το αμερικανικό άνοιγμα ήταν ανειλικρινές, όπως ίσως συμπέραναν οι ηγέτες του Ιράν, το Ιράν ποτέ δεν φρόντισε να το δοκιμάσει. Το να εμφανιστεί ως ανοιχτό σε έναν διάλογο αποκλιμάκωσης θα είχε προσδώσει μόχλευση στο Ιράν έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και συμπάθεια από την διεθνή κοινότητα. Αντ’ αυτού, ο Χαμενεΐ απέρριψε επιπόλαια την διέξοδο που του προσφέρθηκε, ντροπιάζοντας τον πρωθυπουργό μιας ουδέτερης ξένης δύναμης και ρισκάροντας ανοιχτό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες με το να επιτεθεί σε πολιτικούς στόχους στον Κόλπο του Ομάν.

Η συμπεριφορά αυτή είναι αντιπαραγωγική και επικίνδυνη, αλλά όχι εντελώς απρόσμενη, δεδομένων των στενών ορίων που έχει θέσει ο Χαμενεΐ για το πώς θα εμπλακεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες: Ο ηγέτης του Ιράν έχει απαιτήσει την πλήρη ανατροπή της πολιτικής της διοίκησης Trump, αλλά αρνείται να ξεκινήσει συνομιλίες όσο οι κυρώσεις είναι σε εφαρμογή. Μη θέλοντας να υποφέρει μέσω των κυρώσεων ή να επιδιώξει συμβιβασμούς, το Ιράν έχει μόνο μια εναπομένουσα επιλογή: Να κλιμακώσει και να αμφισβητήσει την αποφασιστικότητα της διοίκησης Trump.

Σύμφωνα με αυτή την λογική, το Ιράν προχώρησε στις 20 Ιουνίου για να καταρρίψει [7] ένα drone παρακολούθησης του ναυτικού του ΗΠΑ [που βρισκόταν] πάνω από διεθνή ύδατα. (Το Ιράν ισχυρίζεται [8] ότι το drone ήταν πάνω από ιρανικά χωρικά ύδατα). Η επιλογή ενός μη επανδρωμένου στόχου πιθανώς σηματοδότησε την επιθυμία της Τεχεράνης να κλιμακώσει εντός ορίων, αλλά και πάλι η δράση της εξανάγκασε μια αμερικανική απάντηση. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Trump διέταξε μια σειρά αμερικανικών χτυπημάτων κατά ιρανικών θέσεων πυραύλων και ραντάρ, αλλά σταμάτησε [9] την επιχείρηση την τελευταία στιγμή. Αντ’ αυτού, οι Ηνωμένες Πολιτείες ισχυρίστηκαν ότι έχουν πραγματοποιήσει περιορισμένες κυβερνοεπιθέσεις [10] που στοχεύουν στους κόμβους «διοίκησης και ελέγχου» για τα πυραυλικά συστήματα του Ιράν. Η κυβέρνηση Trump ανακοίνωσε επίσης πρόσθετες κυρώσεις [11] σε έναν τεράστιο χρηματοπιστωτικό όμιλο ελεγχόμενο από τον Χαμενεΐ και σε πλήθος διοικητών του ναυτικού του IRGC -και προειδοποίησε για πιθανές μελλοντικές κυρώσεις εναντίον του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, Mohammad Javad Zarif.

Η απάντηση του Trump δείχνει ότι η Ουάσινγκτον έγινε εξίσου εγκλωβισμένη με την Τεχεράνη. Οι πολιτικές του προέδρου έχουν οδηγήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στο χείλος ενός εκλεκτικού πολέμου με το Ιράν και η συμπεριφορά της διοίκησης -ιδίως η απειλή κυρώσεων κατά του κορυφαίου διπλωμάτη του Ιράν- έχει υπονομεύσει την ειλικρίνεια των επανειλημμένων αιτημάτων του για συνομιλίες [12]. Οι κυρώσεις φαίνεται να είναι το μόνο μέσο με το οποίο η διοίκηση αισθάνεται άνετα, αλλά σε αυτό το σημείο οι νέες κυρώσεις είναι σχεδόν τελετουργικές, αφού οι πλέον επιβλαβείς από οικονομικής απόψεως δράσεις έχουν τεθεί σε ισχύ εδώ και πολύ καιρό. Παρόλα αυτά, δυσχεραίνουν περαιτέρω τις διαπραγματεύσεις: Μετά από τον τελευταίο γύρο κυρώσεων, οι Ιρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν [13] ότι κάθε παράθυρο για διπλωματία έκλεισε για τα καλά -μια ομολογουμένως περίεργη δήλωση, δεδομένης της προηγούμενης άρνησης του Ιράν να εμπλακεί σε συνομιλίες.

Την περασμένη εβδομάδα, η ρητορική και στις δύο πλευρές έχει βυθιστεί στο επίπεδο των ύβρεων σχολικού επιπέδου. Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχανί δήλωσε [14] ότι «ο Λευκός Οίκος έχει πληγεί από νοητική αναπηρία». Ο Τραμπ, ίσως απαντώντας σε ορισμένες ειδήσεις που απέδωσαν τα περσικά του Ρουχανί [περί νοητικής αναπηρίας] πιο χονδροειδώς ως «καθυστερημένος», ανταπάντησε με κάτι που έμοιαζε σαν μια νέα αμερικανική κόκκινη γραμμή, γράφοντας στο Twitter [15] ότι «Κάθε επίθεση από το Ιράν σε οτιδήποτε αμερικανικό θα συναντήσει σπουδαία και συντριπτική δύναμη. Σε μερικές περιοχές, το συντριπτική θα σημαίνει εξάλειψη».

Αυτό που παραμένει είναι δύο κράτη που δεν θέλουν να συμβιβαστούν, είναι ανίκανα να μιλήσουν, και είναι πολύ υπερήφανα για να υποχωρήσουν. Καμία από τις δυο πλευρές δεν φαίνεται να θέλει έναν πόλεμο, αλλά αμφότερες κινούνται σταθερά προς την κατεύθυνση αυτή, εγκλωβισμένες μέσα στις δικές τους μαξιμαλιστικές πολιτικές και την αδιαλλαξία τους. Αλλά η ειρήνη δεν θα έρθει από επιθέσεις κατά πλοίων ή την κατάρριψη αργών αεροπλάνων από τον ουρανό. Μια βιώσιμη λύση στην κρίση απαιτεί συμβιβασμό και τον τερματισμό της αποσταθεροποιητικής εξωτερικής πολιτικής του Ιράν στην περιοχή. Αυτές τις μέρες, φαίνεται όλο και λιγότερο πιθανό ότι το Ιράν θα ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι -αλλά είναι αυτό που αξίζει ο λαός του Ιράν.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.