Nέα απειλή για τις σεξουαλικές μειονότητες της Πολωνίας

Στην Πολωνία, η αριστερά και το κέντρο έχουν ιστορικά καλύτερες επιδόσεις στις ευρωεκλογές απ’ ό, τι σε εθνικές εκλογές, με αποτέλεσμα τα αποτελέσματα του Μαΐου να μην είναι καλά για τις προοπτικές της αντιπολίτευσης στις εθνικές κοινοβουλευτικές εκλογές που προγραμματίζονται για τον Οκτώβριο. Εν τω μεταξύ, το PiS φαίνεται να έχει ερμηνεύσει τα αποτελέσματα των εκλογών της ΕΕ ως υποστήριξη του αυξανόμενου εξτρεμισμού του. Θα συνεχίσει πιθανώς να πυροδοτεί τον ηθικό πανικό σε μια προσπάθεια να οδηγήσει τους κατά κύριο λόγο Καθολικούς, συντηρητικούς ψηφοφόρους του πίσω στις κάλπες αυτό το φθινόπωρο.

Ο κύριος συνεργάτης του PiS στην τροφοδότηση αυτών των πυρκαγιών, η Πολωνική Καθολική Εκκλησία, επιδιώκει εν μέρει να αποσπάσει τους Πολωνούς από τα σκάνδαλά της σχετικά με παιδική κακοποίηση. Για χρόνια, αυτά τα σκάνδαλα ήταν κάτι σαν ανοιχτό μυστικό, γνωστό μόνο τοπικά και αποσπασματικά. Τον Μάιο, ο Πολωνός σκηνοθέτης Tomasz Sekielski, κυκλοφόρησε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Μην πεις σε κανέναν» (Tell No One ) που έφερε με άνευ προηγουμένου εμπειρική ισχύ την πρόσφατη ιστορία της εκκλησίας για σεξουαλική κακοποίηση στην δημόσια συνείδηση. Ο Sekielski κινηματογράφησε επιβιώσαντες των κακοποιήσεων να αντιμετωπίζουν εκείνους που τους κακοποίησαν και τεκμηρίωσε την μεθοδευμένη αντίσταση των αξιωματούχων της εκκλησίας στο να φέρουν τέτοιες υποθέσεις σε δίκη. Το ντοκιμαντέρ διαδόθηκε γρήγορα και ευρύτατα και προκάλεσε μια επίσημη έρευνα.

Η ταινία ήταν βαθιά ενοχλητική για την πολωνική επισκοπή και έχει εντείνει τον φόβο της για πολιτική αποδυνάμωσή της. Δεδομένης της ιστορικής υποστήριξής της υπέρ των αντικομουνιστικών κινημάτων και της αντισοβιετικής στάσης του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Πολωνική Καθολική Εκκλησία έχει αυτοδιαφημιστεί εδώ και πολύ καιρό ως υποστηρικτής του «σωστού» τύπου νεωτερικότητας, καθώς και ως προστάτης των παραδοσιακών ηθικών αξιών. Βάσει αυτής της υποτιθέμενης ισορροπίας, η εκκλησία κέρδισε πολλές πολιτικές νίκες, συμπεριλαμβανομένων των αυστηρών νόμων περί άμβλωσης, της θρησκευτικής εκπαίδευσης που χρηματοδοτείται από το κράτος, και σημαντικών φορολογικών ελαφρύνσεων για τον εαυτό της. Αλλά ιδιαίτερα μετά την ένταξη της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2003, οι έντονες συγκρούσεις της πολωνικής Καθολικής Εκκλησίας με τον κοσμικό χαρακτήρα της ΕΕ -για τον ορισμό του γάμου, μεταξύ άλλων- έχουν διαβρώσει την κοσμοπολίτικη εικόνα της. Ένα σκάνδαλο κακοποίησης απειλεί να υπονομεύσει περαιτέρω την ηθική ισχύ της εκκλησίας και την εικόνα της ως φορέα θετικής κοινωνικής αλλαγής. Η τροφοδότηση υποψιών για τις σεξουαλικές μειονότητες θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μια προφανής, αν και απελπισμένη στρατηγική περισπασμού. Η εκκλησία ίσως να ελπίζει ότι θα στείλει το μήνυμα πως ακόμα και αν κάποιοι ιερείς προκαλούν φόβο, οι σεξουαλικές μειονότητες προκαλούν περισσότερο φόβο.

ΕΥΘΡΑΥΣΤΑ ΚΕΡΔΗ

Τα επιτεύγματα του ακτιβισμού των γκέι που αυτές οι πρόσφατες εξελίξεις απειλούν, είναι πραγματικά και μακροχρόνια αλλά εύθραυστα. Μελετητές και ακτιβιστές εργάστηκαν επί δεκαετίες για να δημιουργήσουν επίγνωση σχετικά με τις κοινότητες LGBTQ στην Πολωνία. Οι δύο πρώτες μεγάλες οργανώσεις LGBTQ της χώρας, η Lambda Warsaw και η Campaign Against Homophobia, ιδρύθηκαν το 1997 και το 2001, αντίστοιχα. Οι δύο ομάδες εργάστηκαν ακούραστα για να εκπαιδεύσουν την πολωνική κοινωνία σχετικά με τους Πολωνούς LGBTQ και να προσελκύσουν την προσοχή στις εναντίον τους διακρίσεις. Στα τμήματα σπουδών για την ισότητα των φύλων που αναδύθηκαν, το πρώτο εκ των οποίων ιδρύθηκε στη Βαρσοβία το 1996, οι ακαδημαϊκοί άρχισαν να αποκαλύπτουν την μακρύτερη ιστορία των σεξουαλικών μειονοτήτων στην Πολωνία. Το γενικό κοινό άκουσε για πρώτη φορά την υπόγεια γκέι ζωή υπό τον κομμουνισμό -και υποστήριξε με στοιχεία ότι πολλοί πολιτιστικοί ήρωες της Πολωνίας, όπως οι ποιητές Maria Konopnicka και Jan Lechon, οι μυθιστοριογράφοι Maria Dabrowska και Witold Gombrowicz και ο συνθέτης Karol Szymanowski, θα μπορούσαν να είναι οι ίδιοι σεξουαλικές μειονότητες.

Το κύμα ακτιβισμού και έρευνας που πραγματοποιήθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του '90 έως τα μέσα του 2010 είχε πραγματικές επιπτώσεις στο δημόσιο αίσθημα. Αυτές οι επιστημονικές και ακτιβιστικές προσπάθειες έχουν επίσης οδηγήσει σε λίγες νομικές ανακαλύψεις, όπως ένα περιορισμένο νομοσχέδιο κατά των διακρίσεων που ψηφίστηκε το 2003. Και οι συνέπειες βρήκαν διέξοδο στην πολιτική: Το 2011, η Anna Grodzka έγινε η πρώτη γυναίκα τρανσέξουαλ που εκλέχθηκε στο κοινοβούλιο. Από το 2014, ο Robert Biedron έχει κερδίσει την πρωτοκαθεδρία του ως επιτυχημένος δήμαρχος και επικεφαλής ενός νέου αριστερού κόμματος. Ορισμένες δημοτικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών της Βαρσοβίας και του Γκντανσκ, δημοσίευσαν πρόσφατα δηλώσεις που υπόσχονταν να στηρίξουν τους LGBTQ πληθυσμούς τους, ιδίως τους έφηβους και τους άστεγους.

Εντούτοις, ως επί το πλείστον, αυτές οι πολιτικές και νομοθετικές νίκες ήταν τοπικές και σποραδικές. Οι νόμοι της LGBTQ της Πολωνίας παραμένουν πιο συντηρητικοί από αυτούς σχεδόν κάθε άλλης χώρας της ΕΕ. Από το 2003, το πολωνικό κοινοβούλιο έχει συζητήσει τη νομιμοποίηση των πολιτικών ενώσεων τουλάχιστον πέντε φορές -αλλά κάθε φορά οι προτάσεις έχουν ξεφτίσει λόγω έλλειψης κρατικής στήριξης. Οι νόμοι για την ρητορική του μίσους που καταδικάζουν τις ομοφοβικές δηλώσεις δεν μπόρεσαν να περάσουν για παρόμοιους λόγους. Το 2015, ο Πολωνός πρόεδρος Andrzej Duda άσκησε βέτο σε ένα μετριοπαθές νομοσχέδιο για τα δικαιώματα των τρανσέξουαλ, το οποίο θα απλοποιούσε δραστικά τις διαδικασίες της χώρας για τα άτομα που αναζητούν αλλαγές φύλου. Ο Milo Mazurkiewicz, ένας 23χρονος τρανς ακτιβιστής, αυτοκτόνησε τον περασμένο Μάιο από απελπισία για τις νομικές και ιατρικές δυσκολίες που το νομοσχέδιο θα είχε βοηθήσει να επιλυθούν. «Ανέχθηκα αρκετά», έγραψε στο Facebook πριν πηδήσει από μια γέφυρα της Βαρσοβίας. «Θέλω να ακούσω κάτι άλλο από το "κάποια μέρα όλα θα γίνουν καλύτερα"».