Ο αβέβαιος θρίαμβος της Ιταλίας επί του λαϊκισμού | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο αβέβαιος θρίαμβος της Ιταλίας επί του λαϊκισμού

Οι αναφορές περί καταστροφής του Matteo Salvini είναι εξαιρετικά υπερβολικές

Είχε ξεχάσει ότι στο σημερινό ιταλικό κοινοβούλιο, τα Πέντε Αστέρια και το DP έχουν περισσότερες από αρκετές θέσεις για μια λειτουργική πλειοψηφία. Και αν και ο συνασπισμός τους είναι ένας γάμος ευκαιρίας, το ταίριασμα είναι λιγότερο απίθανο από όσο φαίνεται. Περισσότεροι ψηφοφόροι των Πέντε Αστέρων αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί παρά ως δεξιοί. ΤοDP είχε αναζητήσει απεγνωσμένα μια συμμαχία με τα Πέντε Αστέρια το 2013, αλλά τα Πέντε Αστέρια απέρριψαν περιφρονητικά το αίτημα, αναγκάζοντας το DP να κυβερνά με το Forza Italia του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Η κίνηση των Πέντε Αστέρων τότε ήταν κυνική, βασισμένη στον υπολογισμό ότι ένας αριστερο-δεξιός συνασπισμός θα αντιμετώπιζε προβλήματα και ότι οι αποτυχίες του θα δυσφημούσαν το DP στο κοινό. Αλλά όταν η δημοτικότητα των Πέντε Αστέρων σκόνταψε, το κόμμα ήταν περισσότερο από έτοιμο να διαπραγματευτεί.

15092019-2.jpg

Ο πρωθυπουργός Giuseppe Conte κατά την διάρκεια της ψήφου της εμπιστοσύνης στη νέα κυβέρνηση, στην Ρώμη, τον Σεπτέμβριο του 2019. Remo Casilli / Reuters
------------------------------------------------------

ΜΗΝ ΣΤΑΜΑΤΑΤΕ ΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΕ ΤΟΝ ΣΑΛΒΙΝΙ

Το αβίαστο λάθος του Salvini μπορεί να λειτουργήσει προς όφελός του. Η έλευση μιας νέας κυβέρνησης τον σώζει από το να ευθύνεται για τα μέτρια αποτελέσματα των 14 μηνών του συνασπισμού στην εξουσία. Αν και τα προβλήματα που προκάλεσαν την άνοδό του ήταν αρκετά αληθινά, οι λύσεις του ήταν σε μεγάλο βαθμό κούφια δημαγωγία.

Η επιστροφή των μεταναστών αποδείχτηκε πολύ πιο εύκολη από την επανεκκίνηση της ιταλικής οικονομίας. Το επίκεντρο του οικονομικού σχεδίου της Lega ήταν να μειώσει την ηλικία συνταξιοδότησης στην Ιταλία από τα 66 έτη και, σε ορισμένες περιπτώσεις να ενθαρρύνει τους εργαζόμενους να συνταξιοδοτηθούν στην δεκαετία των 50 ή στις αρχές της δεκαετίας των 60 ετών. Η πρόθεση ήταν να απελευθερωθούν θέσεις εργασίας για τους νέους, αλλά η μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης σε μια κοινωνία που γηράσκει ταχέως είναι καταστροφικά κακή ιδέα. Ένας μειούμενος αριθμός νεότερων εργαζομένων θα έπρεπε τότε να υποστηρίξει έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό συνταξιούχων. Το να διακοπεί ταυτόχρονα η ροή των μεταναστών, οι οποίοι γενικά είναι σε ηλικία εργασίας, σπρώχνει την απερισκεψία προς την τρέλα. Αντί να αναπτύσσεται, η ιταλική οικονομία άρχισε να συρρικνώνεται κατά την διάρκεια των 14 μηνών της κυβέρνησης Πέντε Αστέρων-Λέγκας.

Η νέα κυβέρνηση Πέντε Αστέρων-DP μπορεί να διορθώσει αυτή την κατάσταση μόνο με μεγάλο ρίσκο. Το εθνικό χρέος της Ιταλίας ανέρχεται σε 132% του ΑΕΠ της, περίπου 50 μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, αφήνοντας στην χώρα πολύ μικρό περιθώριο δανεισμού ή δαπανών για την τόνωση της ανάπτυξης. Η Ιταλία δαπανά περίπου τα μισά από όσα δαπανούν άλλα έθνη για Έρευνα και Ανάπτυξη. Μόνο το 23% των Ιταλών αποφοιτά από το πανεπιστήμιο, σε σύγκριση με το 33% των Αμερικανών και το 40% των Βρετανών πολιτών. Ταυτόχρονα, οι προσωπικοί φορολογικοί συντελεστές της Ιταλίας είναι μεταξύ των υψηλότερων στον κόσμο. Η αναστροφή της οικονομικής ύφεσης της χώρας πριν από τις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές, το 2023, θα είναι ηράκλειος άθλος. Η δουλειά θα ήταν δύσκολη ακόμη και για μια αυτοδύναμη κυβέρνηση με ισχυρή εντολή, πόσω μάλλον για μια [κυβέρνηση] που περιλαμβάνει δύο κόμματα με μακρά ιστορία αμοιβαίας δυσπιστίας.

Ωστόσο, το ιταλικό εκλογικό σώμα μπορεί να ξεχάσει σύντομα τη μέτρια απόδοση της κυβέρνησης Πέντε Αστέρων-Λέγκας. Το 1994, ο Μπερλουσκόνι -ο ανερχόμενος λαϊκιστής εκείνης της εποχής- έγινε πρωθυπουργός. Λίγους μήνες αργότερα, ο συνεργάτης του συνασπισμού του, η Λέγκα, τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια του και σχημάτισε κυβέρνηση με την αριστερά. Πολλοί το χάρηκαν. «Η επίδραση του χορού της γοητείας φθίνει», δήλωσε ο Marco Formentini, ο δήμαρχος του Μιλάνου, ενώ σήκωνε ένα ποτήρι σαμπάνια κατά την διάρκεια χριστουγεννιάτικων ευχών το 1994. Ωστόσο, ο δημοσιογράφος Indro Montanelli προειδοποίησε [4] ότι οι Ιταλοί δεν είχαν ακόμη εκτεθεί επαρκώς στον Μπερλουσκόνι για να δημιουργήσουν μια ανοσία σε αυτόν. Είχε δίκιο: Ο Μπερλουσκόνι επανεκλέχθηκε το 2001 και πάλι το 2008.

Ένας εξωτερικός παράγοντας που θα μπορούσε να κάνει μια σημαντική διαφορά στην τύχη του Σαλβίνι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ηγέτες στις Βρυξέλλες θα έκαναν σοβαρό λάθος εάν υποθέσουν ότι μπορούν να επιστρέψουν στο business as usual (στμ: καθημερινότητα ως συνήθως) τώρα που είναι ξανά στην εξουσία μια κυβέρνηση φιλική προς την ΕΕ. Εν μέρει, ο δεξιός λαϊκισμός έχει αυξηθεί επειδή το κοινωνικό συμβόλαιο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχει καταρρεύσει. Οι κωφεύοντες γραφειοκράτες της ΕΕ φαίνεται να ασχολούνται περισσότερο με την δημοσιονομική αυστηρότητα απ' όσο με την ποιότητα ζωής στις χώρες-μέλη. Είχαν ελάχιστη υπομονή με χώρες όπως η Ιταλία που αγωνίζονταν να πετύχουν τους στόχους της ΕΕ για το έλλειμμα. Ταυτόχρονα, η ΕΕ έχει αφήσει την Ιταλία (και άλλες χώρες πρώτης γραμμής όπως η Ελλάδα) μόνη της να αντιμετωπίσει τη μαζική μετανάστευση από την Αφρική.