Για να αντισταθμίσετε την Κίνα, ξεπεράστε την στις εφευρέσεις

Η οικονομική στρατηγική της Κίνας δεν είναι μυστική. Βραχυπρόθεσμα, το Πεκίνο θα αναπτύξει την οικονομία της χώρας κατασκευάζοντας και εξάγοντας φθηνά, παγκοσμίως ανταγωνιστικά αγαθά. Μακροπρόθεσμα, θα χτίσει το κεφάλαιο, τις υποδομές και την τεχνογνωσία που είναι απαραίτητες για να καταστήσει την χώρα μια ατμομηχανή καινοτομίας.

Η Κίνα δεν είναι η πρώτη που υιοθετεί αυτή την στρατηγική. Τα ίδια μέτρα τροφοδότησαν την άνοδο χωρών όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιαπωνία τα τελευταία 70 χρόνια. Ακόμη και τότε προκάλεσαν σημαντικές εμπορικές τριβές με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ουάσινγκτον κατηγόρησε και τις τρεις χώρες για αθέμιτες εμπορικές και νομισματικές πολιτικές -την Γερμανία και την Γαλλία στην δεκαετία του 1970 και την Ιαπωνία στην δεκαετία του '80. Πρόσφατες αμερικανικές διοικήσεις έχουν κατηγορήσει την Κίνα για το ίδιο. Αλλά αυτή την φορά, η ένταση είναι περισσότερο ανησυχητική. Η Κίνα είναι πολύ πιο πυκνοκατοικημένη από την Γερμανία, την Γαλλία ή την Ιαπωνία και η οικονομία της θα μπορούσε εύκολα να γίνει η μεγαλύτερη στον κόσμο. Το Πεκίνο προβάλλει επίσης επιρροή πέρα από τα σύνορά του, μοιράζοντας τεχνολογία με μικρότερες χώρες και προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα σύνολο στενών εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων -εκείνες που μπορεί να βασίζονται κάποτε στο κινεζικό ρενμίνμπι αντί στο δολάριο των ΗΠΑ.

Ένα εργαστήριο στο Πεκίνο, τον Μάιο του 2017. Reuters
------------------------------------------------------------

Στην δεύτερη θητεία του, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα προσπάθησε να πιέσει την Κίνα να αλλάξει την συμπεριφορά της μέσω συμμαχιών και διεθνούς συνεργασίας, κυρίως με τη μορφή ενός εμπορικού μπλοκ πέραν του Ειρηνικού. Πιο πρόσφατα, ο πρόεδρος Donald Trump υιοθέτησε μια προσέγγιση αντιπαράθεσης και επέβαλε δασμούς στα κινεζικά αγαθά. Ο Trump έχει χαρακτηρίσει την Κίνα ως «νομισματικό χειραγωγό» και επιδιώκει να τερματίσει την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και να περιορίσει το εμπορικό έλλειμμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας διεξάγοντας εμπορικό πόλεμο.

Όμως το στόχαστρο του Trump εστιάζει σε ξεπερασμένες απειλές. Η οικονομική στρατηγική της Κίνας έχει ήδη επιτύχει ως επί το πλείστον. Ως αποτέλεσμα, το Πεκίνο δεν υποτίμησε τεχνητά την αξία του νομίσματός του για πάνω από μια δεκαετία, και άρχισε να βελτιώνει την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ως μέσο για την ενθάρρυνση της τοπικής καινοτομίας. Το διμερές εμπορικό έλλειμμα, αν και ασύμμετρο, είναι ένας κακός λόγος για την έναρξη εμπορικού πολέμου. Δεν υπάρχει ανάγκη εξισορρόπησης του εμπορίου με κανέναν μοναδικό εμπορικό εταίρο, απλώς για να διασφαλιστεί ότι η συνολική ισορροπία δεν θα είναι μονόπλευρη.

Η μεγαλύτερη απειλή από την Κίνα είναι και πολύ πιο σοβαρή και πολύ πιο εύκολη στην αντιμετώπιση από ό, τι έχει αναγνωρίσει η διοίκηση Trump. Μέσω δημοσίων επενδύσεων στην Έρευνα και Ανάπτυξη, η Κίνα είναι αποφασισμένη να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στην επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία στο εγγύς μέλλον, εκτοπίζοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες από μια θέση που έχουν κρατήσει εδώ και 70 χρόνια. Η άνοδος της Κίνας σε αυτόν τον τομέα δεν θα απειλήσει μόνο την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, αλλά θα στερήσει την οικονομία των ΗΠΑ από πολλές καλές θέσεις εργασίας. Αντί να παλεύουν με την Κίνα για το εμπόριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αυξήσουν δραματικά τις δικές τους επενδύσεις στην Έρευνα και Ανάπτυξη. Μόνο με την ώθηση της εγχώριας καινοτομίας μπορούν οι Ηνωμένες Πολιτείες να αντιμετωπίσουν την Κίνα.

Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Το ότι η Κίνα θα μπορούσε να ηγηθεί μια μέρα παγκοσμίως στην τεχνολογική καινοτομία θα φαινόταν γελοίο πριν από μια γενιά. Η Πολιτιστική Επανάσταση αποδεκάτισε την ανώτατη εκπαίδευση στην Κίνα. Για μια δεκαετία που ξεκίνησε το 1966, οι αρχές έκλεισαν σχολεία και πανεπιστήμια, έστειλαν διανοούμενους σε στρατόπεδα εργασίας και ανέστειλαν ουσιαστικά την επιστημονική έρευνα. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποκαταστάθηκε σταδιακά υπό τον Deng Xiaoping, αλλά μόνο στην δεκαετία του 1990 και την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα οι επενδύσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση προκάλεσαν σημαντική πρόοδο στην επιστήμη και τη μηχανική. Από το 1990 έως το 2010, οι εγγραφές στην κινεζική τριτοβάθμια εκπαίδευση οκταπλασιάστηκαν και ο αριθμός των αποφοίτων κολεγίων εξερράγη από 300.000 σε σχεδόν τρία εκατομμύρια ετησίως. Την ίδια περίοδο, το μερίδιο της Κίνας στην συνολική παγκόσμια ανώτατη εκπαίδευση αυξήθηκε από 6% σε 17%. Το 2017, οκτώ εκατομμύρια [1] φοιτητές αποφοίτησαν από κινεζικά πανεπιστήμια. Συγκριτικά, περίπου τρία εκατομμύρια φοιτητές αποφοίτησαν από πανεπιστήμια των ΗΠΑ εκείνο το έτος.

Η ποιότητα της επιστημονικής εκπαίδευσης στην Κίνα μπορεί να είναι συζητήσιμη, αλλά οι αριθμοί δεν είναι. Το 1990, στις Ηνωμένες Πολιτείες αποφοίτησαν 20 φορές περισσότεροι διδάκτορες στις επιστήμες και την μηχανική από όσοι στην Κίνα. Μόλις δύο δεκαετίες αργότερα, η Κίνα ξεπέρασε τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αυτή τη μέτρηση, αποδίδοντας 29.000 νέα διδακτορικά το 2010 έναντι 25.000 των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα κινεζικά πανεπιστήμια είναι ακόμα πιο αδύναμα από τα αντίστοιχα των ΗΠΑ, αλλά το κενό κλείνει. Έξι κινεζικά πανεπιστήμια κατατάσσονται σήμερα στα κορυφαία 100 παγκόσμια πανεπιστήμια, σύμφωνα με την κατάταξη Times Higher Education [2].