Γιατί αποτυγχάνει πάντα το «Μαξίμου»; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί αποτυγχάνει πάντα το «Μαξίμου»;

Οι διοικητικές, τεχνικές και λειτουργικές ανεπάρκειες του κεντρικού συστήματος εξουσίας*
Περίληψη: 

Όποιος έχει περιπλανηθεί στο μέγαρο Μαξίμου δεν μπορεί παρά να έχει διαπιστώσει ότι το Μαξίμου κτιριοδομικά δεν αποτελεί από καμία άποψη επαρκή εργασιακό χώρο ούτε για Υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου, πόσω μάλλον για Πρωθυπουργό. Οι χώροι είναι ιδιαίτερα περιορισμένοι. Δεν χρειάζεται δε να αναφερθούμε στις ελλιπείς ή ανύπαρκτες σύγχρονες υποδομές επικοινωνίας και ασφαλείας.

Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΓΚΛΑΡΑΣ είναι διδάκτωρ Οικονομικών και διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών. Υπήρξε Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων την περίοδο 2016-2019. Είναι vice co-chair της Επιτροπής Industrial Resources and Communication Services του NATO.

Το ερώτημα, έτσι όπως τίθεται στον τίτλο του κειμένου, ξεκινά εξαρχής με δύο παραδοχές. Η πρώτη είναι ότι το Μαξίμου, ως σύστημα εξουσίας ή, καλύτερα, ως το βασικό σύστημα εξουσίας στην Ελλάδα, αποτυγχάνει· και η δεύτερη παραδοχή είναι ότι αυτό συμβαίνει πάντα. Το μόνο που μένει να απαντηθεί είναι το «γιατί» συμβαίνει.

Βεβαίως, είναι πιθανό το ότι αποτυγχάνει και, μάλιστα, το ότι αυτό συμβαίνει πάντα ‒εκείνο που οι περισσότεροι πολιτικοί ονομάζουν «πολιτική φθορά»‒ να είναι μαχητό για κάποιους από τους αναγνώστες αυτού του άρθρου και ενδέχεται οι δικές τους ερμηνείες να είναι διαφορετικές. Είναι, όμως, προφανές ότι δεν αναφερόμαστε στην πολιτική φθορά που σίγουρα επέρχεται πάντα, αλλά στο γεγονός ότι όλα τα αντίστοιχα συστήματα εξουσίας στην Ελλάδα, από τη Μεταπολίτευση και μετά, χάνουν στο τέλος της ημέρας εντελώς το κύρος τους, εξαφανίζονται από το πολιτικό σκηνικό, κινδυνεύουν με δικαστικές και πολιτικές διώξεις, ενώ και η φθορά καθαυτή επέρχεται πολύ πιο γρήγορα και με πολύ μεγαλύτερη ένταση απ’ ό,τι συμβαίνει συνήθως σε αντίστοιχες ευρωπαϊκές περιπτώσεις, με τις οποίες άλλωστε συγκρινόμαστε ή θα έπρεπε να συγκρινόμαστε. Ωστόσο, η συγκεκριμένη πτυχή ίσως να ήταν καλύτερο να αφεθεί για τους ιστορικούς, διότι η φθορά ενός συστήματος είναι πολυπαραγοντική.

20112019-1.jpg

Μια ελληνική σημαία και μια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανεμίζουν έξω από το μέγαρο Μαξίμου στις 13 Μαΐου 2015. Αριστερά του βρίσκονται άλλα, ιδιωτικά κτήρια. REUTERS/Alkis Konstantinidis
-------------------------------------------------------------------------------

Μόνη φιλοδοξία του παρόντος άρθρου είναι η καταγραφή ορισμένων υπαρκτών προβλημάτων αυτού του συστήματος εξουσίας, το οποίο, παρότι μικρό, συνιστά το πιο σημαντικό υποσύστημα του ευρύτερου συστήματος εξουσίας της χώρας μας. Η ανάλυσή μας θα επικεντρωθεί σε ζητήματα οργάνωσης και ορθής λειτουργίας αυτού του μικρού υποσυστήματος, το οποίο στο εξής θα καλείται «σύστημα εξουσίας Μαξίμου», ώστε να καταδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να επιτυγχάνει καλύτερα τους όποιους στόχους θέτει κάθε φορά, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τους κινδύνους και τις τριβές της εξουσίας, για να μπορεί να πηγαίνει μακρύτερα και με λιγότερη πολιτική «φθορά».

Ας ξεκινήσουμε από τα τυπικά· και το πλέον τυπικό είναι ο χώρος εργασίας του συστήματος εξουσίας στο Μαξίμου. Όποιος έχει περιπλανηθεί στο κτίριο δεν μπορεί παρά να έχει διαπιστώσει ότι το Μαξίμου κτιριοδομικά δεν αποτελεί από καμία άποψη επαρκή εργασιακό χώρο ούτε για Υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου, πόσω μάλλον για Πρωθυπουργό. Οι χώροι είναι ιδιαίτερα περιορισμένοι: Υπάρχουν ελάχιστα γραφεία διασπαρμένα σε διαφορετικά επίπεδα και χωρίς καλή επικοινωνία μεταξύ τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός διαθέτει λιγότερο χώρο για την γραμματειακή του υποστήριξη απ’ ό,τι ένας Γενικός Γραμματέας (η πολιτική δύναμη και οι αρμοδιότητες του οποίου δεν συγκρίνονται ούτε στο ελάχιστο με εκείνες του Πρωθυπουργού). Και οι υπόλοιποι, όμως, εργασιακοί χώροι είναι επιεικώς απαράδεκτοι: Οι περισσότεροι βρίσκονται στο υπόγειο του κτιρίου, με ανεπαρκή ή καθόλου αερισμό και φωτισμό, πολλή υγρασία και με ελάχιστες σύγχρονες παροχές και υποδομές. Το ίδιο ισχύει και για τον πρώτο όροφο, όπου Υπουργοί και γραμματεία βρίσκονται στον ίδιο χώρο, συνήθως ένα πολύ μικρό γραφείο. Ο Υπουργός Επικρατείας έχει τη γραμματεία του στον διάδρομο από τον οποίο διέρχονται εργαζόμενοι και στον οποίο αναμένουν οι επισκέπτες, οι οποίοι μπορούν έτσι να παρακολουθούν τις συνομιλίες και τις εργασίες της γραμματείας του Υπουργού.

Δεν χρειάζεται δε να αναφερθούμε στις ελλιπείς ή ανύπαρκτες σύγχρονες υποδομές επικοινωνίας και ασφαλείας. Το κτίριο είναι ένα συνονθύλευμα μπαλωμάτων εκσυγχρονισμού δικτύων χωρίς κεντρικό μηχανισμό ελέγχου ή μνήμη, δηλαδή χωρίς διαχρονική γνώση της κατάστασης, καθώς κάθε Πρωθυπουργός φέρνει τους δικούς του ειδικούς, ελλείψει εμπιστοσύνης στους προηγούμενους, και όλα ξεκινούν από την αρχή, όπως συμβαίνει άλλωστε πάντα για όλα τα σημαντικά πράγματα στην Ελλάδα.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, την δουλειά αυτή, ειδικά στα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, θα έπρεπε να έχουν αναλάβει διαχρονικά είτε ο στρατός είτε οι μυστικές Υπηρεσίες της χώρας. Αντ’ αυτού, τα δίκτυα υποστηρίζονται με τη μέθοδο του «outsourcing» από ιδιωτική τηλεπικοινωνιακή εταιρεία ξένων συμφερόντων και από την γνώση και την «φιλοπονία» προσώπων που περιβάλλουν τον Πρωθυπουργό ή το εκάστοτε σύστημα εξουσίας του Μαξίμου. Είναι προφανές και στις δύο περιπτώσεις ότι η εν λόγω πολιτική εγκυμονεί διαχρονικά κινδύνους στο πεδίο της επικοινωνίας. Αλλά σ’ αυτό το θέμα θα επανέλθουμε αναλυτικότερα παρακάτω.

Το κτιριοδομικό πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι στο Μαξίμου λείπει το υπόγειο γκαράζ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την έλλειψη διαθέσιμου χώρου για τα οχήματα των εργαζομένων και των επισκεπτών, αλλά και ότι όλοι (μεταξύ των οποίων και ξένες μυστικές Υπηρεσίες) μπορούν να παρακολουθούν ανά πάσα στιγμή ποιος επισκέπτεται τον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς και να αναζητούν με άλλα μέσα τους λόγους της επίσκεψης ή το περιεχόμενο των συζητήσεων. Στον αντίποδα, το Προεδρικό Μέγαρο ακριβώς απέναντι από το Μέγαρο Μαξίμου, διαθέτει επαρκέστερους χώρους από κάθε άποψη (γραφείων, υποδοχής, στάθμευσης), ενώ ως σύστημα εξουσίας δεν έχει ούτε καν στο ελάχιστο τις ίδιες αρμοδιότητες ή δυνατότητες. Είναι, λοιπόν, αντίφαση η εγκατάσταση της Προεδρίας στο Προεδρικό Μέγαρο και η εγκατάσταση του Πρωθυπουργού στο Μέγαρο Μαξίμου. Θα έπρεπε, εν τη απουσία άλλης πρότασης για το γραφείο του Πρωθυπουργού, να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Επιπλέον, η Προεδρία της Δημοκρατίας διαθέτει και πληθώρα χώρων σε κτίριο απέναντί της, πράγμα που εντείνει περαιτέρω την παραπάνω διαπιστωθείσα αντίφαση.