Πώς να αποφευχθεί ένας ακόμη πόλεμος στη Μέση Ανατολή | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς να αποφευχθεί ένας ακόμη πόλεμος στη Μέση Ανατολή

Αποκλιμάκωση μετά το χτύπημα κατά του Σουλεϊμανί
Περίληψη: 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται για άλλη μια φορά στο χείλος μιας βαθύτερης στρατιωτικής σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Ο Trump και η εθνική ομάδα ασφαλείας του δεν φαίνεται να κατανοούν πλήρως όλα όσα πιθανώς έρχονται και τι διακυβεύεται.

Η KELLY MAGSAMEN είναι αντιπρόεδρος για την Εθνική Ασφάλεια και την Διεθνή Πολιτική στο Center for American Progress. Ήταν η διευθύντρια για το Ιράν στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας υπό τους προέδρους Τζορτζ Μπους και Μπαράκ Ομπάμα.

Ο φόνος του Ιρανού διοικητή Qasem Soleimani ίσως να ήταν η πιο επακόλουθη απόφαση εξωτερικής πολιτικής της προεδρίας του Donald Trump. Οι επιπτώσεις της θα γίνουν αισθητές στις μέρες, τους μήνες και ακόμη και τα χρόνια που έρχονται -αλλά πώς ακριβώς θα είναι, θα εξαρτηθεί από το τι θα κάνει στην συνέχεια η διοίκηση Trump.

Το χτύπημα έχει εξηγηθεί από ανώτερους αξιωματούχους των ΗΠΑ τόσο ως μια προσπάθεια να αποτραπεί η μελλοντική επιθετικότητα του Ιράν όσο και ως μια πράξη προληπτικής άμυνας ενόψει μιας επικείμενης επίθεσης. Ο Trump και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, έχουν ήδη εξαπολυθεί εκπέμποντας πατριωτικά tweets που θυμίζουν τα πανό «Mission Completed» (Αποστολή Εξετελέσθη) που ξετυλίχθηκαν τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου στο Ιράκ. Αλλά αυτό που ήταν αληθές τότε στο Ιράκ είναι αληθές και τώρα: Η κρίση δεν θα τελειώσει εδώ.

05012020-1.jpg

Διαδήλωση κατά της δολοφονίας του Qasem Soleimani στην Τεχεράνη, τον Ιανουάριο του 2020. Nazanin Tabatabaee / Reuters
-------------------------------------------------------------------

Οι ενέργειες αντιποίνων από το Ιράν [1] θα εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου, συχνά με τρόπο που κανείς δεν θα περιμένει, και δεν θα περιορίζονται στο Ιράκ ή ακόμα και στη Μέση Ανατολή. Η κυβέρνηση Trump πρέπει να προετοιμαστεί για ένα πλήρες φάσμα απροσδόκητων ενεργειών: Κυβερνοεπιθέσεις, τρομοκρατικές επιθέσεις στο εξωτερικό και στο έδαφος των ΗΠΑ, προσπάθειες να δολοφονηθούν αξιωματούχοι των ΗΠΑ, και περισσότερες επιθέσεις σε πετρελαϊκά πεδία της Σαουδικής Αραβίας. Το Ιράν πιθανόν να προβεί σε πιο προκλητικά βήματα στο πυρηνικό του πρόγραμμα: Στην πραγματικότητα, η χώρα αναμένεται ήδη να ανακοινώσει την τελευταία της κίνηση απομακρυνόμενη από το πυρηνικό σύμφωνο του 2015, το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA).

Ο Τραμπ χρειάζεται μια στρατηγική που να ανταποκρίνεται περισσότερο στις τακτικές κινήσεις του Ιράν καθώς αυτές θα έρχονται. Πρέπει να αποφασίσει το πώς θέλει να επιλύσει αυτήν την κρίση και να εργαστεί από το σημείο εκείνο προς τα πίσω. Ο στόχος των ΗΠΑ σε αυτό το σημείο θα πρέπει να είναι η αποκλιμάκωση της κατάστασης και η αποφυγή ενός ευρύτερου πολέμου [2], και να το πράξει με τρόπο που να αφήνει τους Αμερικανούς ασφαλέστερους μακροπρόθεσμα. Για τον σκοπό αυτό, η διοίκηση θα πρέπει να στείλει σαφή και συνεκτικά μηνύματα που δεν θα είναι ασκόπως προκλητικά, ενώ θα εργάζεται ήσυχα για να εξασφαλίσει την ασφάλεια των ευάλωτων αμερικανικών διπλωματικών πόστων. Η Ουάσινγκτον πρέπει να συντονιστεί με τους συμμάχους των ΗΠΑ και πρέπει να προσπαθήσει να ανοίξει ένα διπλωματικό κανάλι με την Τεχεράνη, μέσω τρίτου εάν είναι απαραίτητο. Οτιδήποτε λιγότερο από αυτό ρισκάρει να βυθίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια άλλη δαπανηρή περιπέτεια στη Μέση Ανατολή.

ΟΧΙ ΚΑΛΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Στο βραχυπρόθεσμο μέλλον, η απάντηση του Ιράν στον φόνο του Σουλεϊμανί θα οδηγήσει σε κρίσιμες αποφάσεις: Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίζουν τα χτυπήματα του τύπου «οφθαλμόν αντί οφθαλμού»; Μήπως θα κλιμακώσουν, πράγμα που συνεπάγεται ουσιαστικές αναπτύξεις [στρατευμάτων] και πρόσθετη στρατιωτική δράση των ΗΠΑ; Ή μήπως θα προσπαθήσουν να αποκλιμακώσουν, για παράδειγμα, με το να ανοίξουν ένα διπλωματικό κανάλι; Η διοίκηση του Trump θα πρέπει να αποφασίσει τον καλύτερο τρόπο για να υπερασπιστεί το προσωπικό των ΗΠΑ σε ευάλωτα διπλωματικά πόστα στο εξωτερικό και εάν θα εκκενώσει τους πολίτες των ΗΠΑ από ορισμένες τοποθεσίες. Ορισμένες κινήσεις -όπως η αποστολή πρόσθετων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή- θα ξεπεράσουν την γραμμή μεταξύ αποτροπής και κλιμάκωσης. Και οποιαδήποτε κίνηση μπορεί να παρερμηνευθεί.

Σε κάθε σημείο αποφάσεων, ο Trump θα έχει μόνο κακές επιλογές για να διαλέξει. Έχει αφήσει τον εαυτό του χωρίς διπλωματικά κανάλια, με μια διαιρεμένη διεθνή κοινότητα και ένα σκεπτικιστικό Κογκρέσο. Η διατήρηση ενός χαμηλού επιπέδου [αντιποίνων τύπου] «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» θα είναι σχεδόν αδύνατη, διότι είναι πιθανό να υπάρχουν περισσότεροι κακοί υπολογισμοί και στις δύο πλευρές –όπως ήδη αποδεικνύει το πρόσφατο ιστορικό των αμερικανικών αντιποίνων για επιθέσεις που υποστηρίχθηκαν από τους Ιρανούς έναντι αμερικανικών στόχων στο Ιράκ. Ωστόσο, η αποκλιμάκωση θα είναι επίσης δύσκολη, δεδομένης των ρητορικών κομπασμών και από τις δύο πλευρές και της έλλειψης, υπό αυτήν την διοίκηση, των μορφών διπλωματικών διαύλων προς την ιρανική κυβέρνηση που υπήρχαν υπό προηγούμενες διοικήσεις. Η περαιτέρω κλιμάκωση, εν τω μεταξύ, θα σήμαινε πιθανώς έναν ευρύτερο, συμβατικό πόλεμο. Όλες αυτές οι αποφάσεις θα εξελιχθούν σε πλαίσιο περιφερειακής αναταραχής: Το κοινοβούλιο του Ιράκ τώρα μελετά να διώξει τα αμερικανικά στρατεύματα από την χώρα, μια κίνηση που θα εμπόδιζε τον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους (επίσης γνωστού ως ISIS) στο εγγύς μέλλον και θα ανοίξει τον δρόμο για ακόμη μεγαλύτερη ιρανική επιρροή στο Ιράκ [3] μακροπρόθεσμα.