Πώς να σταματήσει η κατάρρευση της Λιβύης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς να σταματήσει η κατάρρευση της Λιβύης

Αντιμετωπίζοντας τους πολέμαρχους, τους ξένους μεσολαβητές και την οικονομική κακουχία

Ο Haftar έχει δίκιο ότι η GNA [5] μαστίζεται επί μακρόν από εσωτερικές διαμάχες και αναποτελεσματική διακυβέρνηση. Για ένα διάστημα, βασίστηκε επίσης μόνο σε διεφθαρμένες πολιτοφυλακές για να διατηρήσει την κυριαρχία της στην πρωτεύουσα. Όμως, από τα τέλη του 2018, ο υπουργός Εσωτερικών της GNA, Fathi Bashagha, ανέλαβε μια μετρίως επιτυχημένη, διεθνώς υποστηριζόμενη προσπάθεια να μειώσει την επιρροή αυτών των πολιτοφυλακών. Οι ισχυρισμοί του Haftar σχετικά με την ισλαμιστική κυριαρχία στην δυτική Λιβύη είναι εξίσου υπερβολικοί. Από το 2017, οι ισλαμιστικές σκληροπυρηνικές δυνάμεις στην Τρίπολη και γύρω από αυτήν έχουν αποδυναμωθεί μέσω ενός συνδυασμού θανάτων, εξοριών, φυλακίσεων και πολιτικής αποφυγής από τον λαό της Λιβύης. Η επίθεση του Haftar στην Τρίπολη παραδόξως υπονόμευσε τον στόχο της αντιτρομοκρατίας, με το να στοχεύσει τις πολιτοφυλακές που είχαν προηγουμένως συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στην δυτική Λιβύη. Καθώς οι εν λόγω πολιτοφυλακές στρέφουν την προσοχή τους στην αντιμετώπιση του Haftar, η τζιχαντιστική απειλή [6] θα μπορούσε να επανεμφανιστεί.

08012020-2.jpg

Διαδήλωση για την υποστήριξη του Khalifa Haftar στην Βεγγάζη, στην Λιβύη, τον Απρίλιο του 2019. Esam Al-Fetori / Reuters
---------------------------------------------------------

Η εικόνα του Haftar ως σταθεροποιητή και οικοδόμου θεσμών είναι επίσης παραπλανητική. Όχι μόνο έχει δηλώσει ότι η Λιβύη δεν είναι έτοιμη για την δημοκρατία, αλλά έχει προτείνει ιδιωτικά σε διπλωμάτες και δημοσιογράφους, συμπεριλαμβανομένου ενός από εμάς, ότι οι ισλαμιστές θα πρέπει να σκοτωθούν, να φυλακιστούν ή να εξοριστούν -εμπρηστικοί σχολιασμοί που θα επιτείνουν την αποφασιστικότητα των αντιπάλων του και θα προκαλούσαν επιπλέον βία εάν έπαιρνε την εξουσία. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι ο Haftar είναι απίθανο να τηρήσει την δέσμευσή του να αντικαταστήσει τις άτακτες πολιτοφυλακές που ελέγχουν την Τρίπολη με μια θεσμοθετημένη δύναμη ασφαλείας. Αντίθετα, εξέφρασε ανοιχτά την επιθυμία του να συνεργαστεί με κάποιες πολιτοφυλακές στην πρωτεύουσα και ο προσωπικός του στρατός περιλαμβάνει πολλές ξεχωριστές πολιτοφυλακές, μερικές με φυλετικές και σαλαφιτικές τάσεις και μερικές εκ των πραγμάτων διοικούμενες από τους γιους του. Η αδιαφανής σιδηρά διακυβέρνηση του Haftar από επιλεκτικές πολιτοφυλακές μπορεί να είναι ελκυστική σε εξωτερικούς πάτρωνες και σε Λίβυους που επιθυμούν μεγαλύτερη ασφάλεια, αλλά όπως έδειξε η πρόσφατη ιστορία του αραβικού κόσμου, αυτός ο τύπος διακυβέρνησης είναι εγγενώς ασταθής και συχνά οδηγεί σε περισσότερες συγκρούσεις. Εάν ο Haftar καταφέρει να ανατρέψει την GNA και να κερδίσει διεθνή αναγνώριση, πολλές ομάδες -όχι μόνο ισλαμιστικές και ομάδες της δυτικής Λιβύης- θα αντισταθούν.

Παρά αυτές τις ανησυχητικές ενδείξεις, ο Haftar απολαμβάνει ένα μέτρο στήριξης από την πλευρά των ΗΠΑ για την επίθεσή του κατά της Τρίπολης. Σε τηλεφωνική συνδιάλεξη τον Απρίλιο με τον Haftar, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, επαίνεσε το αντιτρομοκρατικό όραμα του Λίβυου ηγέτη πολιτοφυλακών. Η κυβέρνηση Trump έκτοτε έχει μπλοκάρει αρκετές απόπειρες του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να περάσει ψήφισμα κατάπαυσης του πυρός και έχει παραμείνει εμφανώς σιωπηλή ενόψει των αδιάκριτων αεροπορικών επιθέσεων του Haftar, οι οποίες έχουν σκοτώσει εκατοντάδες πολίτες. Μετά την άφιξη του Wagner Group στην Λιβύη στις αρχές Σεπτεμβρίου, η στάση της Ουάσιγκτον μεταβλήθηκε ελαφρώς. Ο Λευκός Οίκος και το Υπουργείο Εξωτερικών κάλεσαν τον Haftar να σταματήσει την επίθεσή του, αλλά η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έκανε ποτέ μια ουσιαστική προσπάθεια να σταματήσει τους ξένους υποστηρικτές του, υπονοώντας ότι εξακολουθεί να υποστηρίζει σιωπηρά τον Λίβυο ηγέτη πολιτοφυλακών.

ΚΑΡΟΤΑ ΚΑΙ ΜΑΣΤΙΓΙΑ

Για να αποφευχθεί η επικείμενη καταστροφή στην Τρίπολη, η διοίκηση του Τραμπ θα πρέπει να επιδιώξει να χαλιναγωγήσει τα κράτη που τροφοδοτούν την σύγκρουση. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ προσπάθησε να το πράξει τον Αύγουστο, όταν πρότεινε μια πολυκρατική διάσκεψη αφιερωμένη στην ανάσχεση της ξένης στρατιωτικής παρέμβασης. Ωστόσο, οι προσπάθειες της Γερμανίας παρεμποδίστηκαν από την Γαλλία, η οποία υποστηρίζει αθόρυβα [3] τον Haftar από το 2015. Περαιτέρω υπονόμευση της προσπάθειας έκανε η Τουρκία, η οποία αύξησε την εμπλοκή της στην Λιβύη στέλνοντας έμπειρους μαχητές από τις πληρεξούσιες πολιτοφυλακές της στην Συρία, οπλισμένα drones και στρατιωτικούς συμβούλους για την υποστήριξη της GNA. Η Άγκυρα υπέγραψε επίσης μια αμφιλεγόμενη συμφωνία με την GNA για υπεράκτιες εξερευνήσεις υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο, η οποία έχει προκαλέσει ένταση με τους αντιπάλους της Τουρκίας, την Ελλάδα και την Κύπρο. Και τον περασμένο μήνα, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοίνωσε ότι θέλει να επιτύχει απευθείας συμφωνία με την Ρωσία για να μοιράσει τον έλεγχο της Λιβύης. Η νέα θεληματικότητα της Τουρκίας, πέραν της συνεχιζόμενης υποστήριξης της Ρωσίας και των Εμιράτων προς τον Haftar, έκανε τις πολυδιαφημισμένες ευρωπαϊκές διπλωματικές προσπάθειες άσχετες.