Η κούφια νίκη του Bashar al-Assad | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κούφια νίκη του Bashar al-Assad

Υποτακτικό στους πάτρωνες και τους αισχροκερδείς, το συριακό καθεστώς είναι ασθενέστερο από ποτέ
Περίληψη: 

Το καθεστώς Assad είναι οικοδομημένο στην ψευδαίσθηση ενός κράτους, και η μικρή δύναμη που έχει βρίσκεται στα χέρια αυτών που κινούν τα νήματα. Οι Δυτικές χώρες θα πρέπει να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν ότι τα προγράμματα στήριξης της Συρίας δεν θα χρησιμοποιούνται από το καθεστώς για να τροφοδοτούν τους εγχώριους κερδοσκόπους και τους εξωτερικούς πάτρωνές του.

Η LINA KHATIB είναι διευθύντρια του Προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House.

Το καθεστώς του προέδρου Bashar al-Assad στην Συρία έχει υποστεί σχεδόν εννέα χρόνια εμφύλιας σύγκρουσης. Το ερώτημα για όσους επένδυσαν στο μέλλον της Συρίας δεν είναι πια εάν το καθεστώς θα επιζήσει αλλά το πώς θα επιδιώξει να εδραιώσει την εξουσία του πριν τελειώσει ο πόλεμος που εξακολουθεί να καταστρέφει την χώρα. Ο Assad ενδέχεται να έχει εισέλθει στη μάχη πιστεύοντας ότι το καθεστώς του θα μπορούσε να διατηρήσει την εξουσία που απολάμβανε πριν από το 2011, αλλά σήμερα οι στόχοι του είναι πιθανότατα πιο μετριοπαθείς.

20012020-1.jpg

Ο Assad στην Δαμασκό, στην Συρία, τον Ιανουάριο του 2020. Sputnik Photo Agency
-------------------------------------------------------

Η περιστολή τους, ωστόσο, δεν καθιστά τις τρέχουσες προτεραιότητες του Assad λιγότερο επικίνδυνες. Ίσως να είναι ακόμη περισσότερο. Προκειμένου να αποδείξει στον κόσμο ότι διατηρεί τον έλεγχο και ότι οι σχέσεις με το καθεστώς του πρέπει να κανονικοποιηθούν, ο Assad αναμφίβολα θα επιδιώξει να πάρει πίσω όλα τα προηγούμενα εδάφη της χώρας [1]. Προκειμένου να διατηρήσει το καθεστώς του στο εσωτερικό, δεν θα χρονοτριβήσει με την κάλυψη των αναγκών του συριακού λαού, αλλά θα στοχεύσει στην απλή επιβίωση, την οποία μπορεί να επιτύχει διατηρώντας το δίκτυο πατρωνίας που έχει καταστεί η γραμμή ζωής του συριακού καθεστώτος σε όλη την διάρκεια της σύγκρουσης.

Αλλά αν ο Assad υλοποιήσει αυτούς τους μινιμαλιστικούς στόχους -επιβίωση και αποκατάσταση της επικράτειας της Συρίας- η νίκη του θα είναι πύρρειος. Θα καθίσει επάνω σε ένα κούφιο κράτος με αδύναμα θεσμικά όργανα, περιστοιχισμένος από κερδοσκόπους του πολέμου, και υποταγμένος σε εξωτερικές δυνάμεις.

ΠΕΛΑΤΗΣ, ΟΧΙ ΕΤΑΙΡΟΣ

Ο Άσαντ έχει ήδη αρχίσει να εξυπηρετεί τον στόχο του να ανακτήσει τον εδαφικό έλεγχο της Συρίας. Η κύρια περιοχή εν προκειμένω είναι ο βορράς. Ισλαμιστές επαναστάτες ελέγχουν την βορειοδυτική πλευρά, όπου αντιστέκονται στις προόδους του Assad. Στα βορειοανατολικά [1], οι κυριαρχούμενες από Κούρδους Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), ώθησαν το Ισλαμικό Κράτος, γνωστό ως ISIS, έξω από την περιοχή το 2018 και δημιούργησαν ένα είδος αυτοδιοίκησης στο οποίο τα στρατεύματα των ΗΠΑ προσέφεραν βαρύτητα. Τον Οκτώβριο του 2019, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, απέσυρε τα περισσότερα στρατεύματα [των ΗΠΑ] και η Τουρκία σάρωσε την περιοχή. Οι SDF κατέληξαν σε συμφωνία με τον Assad για να επιτρέψουν στον συριακό στρατό να εισέλθει στα βορειοανατολικά και να αντιμετωπίσει την τουρκική επίθεση. Σήμερα, οι κουρδικές δυνάμεις διαχειρίζονται την περιοχή εν τη παρουσία του συριακού στρατού.

Τώρα το συριακό καθεστώς συνεργάζεται με την Ρωσία για να πάρει πλήρως πίσω τον βορρά για την Δαμασκό. Η Ρωσία διαπραγματεύεται μια συμφωνία με την Τουρκία [2] στην οποία η Τουρκία θα αποσύρει τα στρατεύματά της από την Συρία με αντάλλαγμα την εγγύηση ότι οι SDF, τις οποίες η Τουρκία θεωρεί ως τρομοκρατική οργάνωση, θα παραμείνουν μακριά από τα σύνορα. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, το καθεστώς συζητά την στρατιωτική και πολιτική συνεργασία με τις κουρδικές δυνάμεις, αν και ο Assad πιθανόν θα αρνηθεί στους Κούρδους τον βαθμό αυτονομίας που ελπίζουν ότι θα αντάμειβε τον ρόλο τους στην αντιμετώπιση του ISIS.

Εάν το καθεστώς μπορέσει να ασφαλίσει [3] την αμφισβητούμενη περιοχή, θα ισχυριστεί ότι έχει αποκαταστήσει την εξουσία του στην Συρία και θα ζητήσει την κανονικοποίηση των σχέσεών του με τον κόσμο. Η κανονικοποίηση θα έδινε στο καθεστώς του Assad διεθνή νομιμοποίηση και θα άνοιγε τον δρόμο για την άρση των κυρώσεων, γεγονός που θα επέτρεπε να ρεύσουν προς την Συρία κεφάλαια για την ανασυγκρότηση. Αλλά αν και ο Assad ίσως να δηλώσει τη νίκη, θα το κάνει ως ένας μικρός παίκτης στην ιστορία του δικού του θριάμβου. Μέσα από τις ωδίνες της Συρίας, η Ρωσία θα έχει αναδειχθεί για να γίνει ο σημαντικότερος εξωτερικός δρων του πολέμου, και το Ιράν θα έχει εξασφαλίσει την διαρκή επιρροή του στο Λεβάντε. Το καθεστώς Assad θα βρεθεί να είναι λιγότερο εταίρος από όσο πελάτης, με την επιβίωσή του να εξαρτάται από την συμπαράσταση αυτών των δύο εξωτερικών υποστηρικτών [4].

20012020-2.jpg

Ο Άσαντ και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Δαμασκό της Συρίας, τον Ιανουάριο του 2020. Sputnik Photo Agency
----------------------------------------------------------------

Ήδη η Συρία έχει χορηγήσει στο Ιράν και στην Ρωσία προνόμια στην οικονομία και την ασφάλεια, όπως κυβερνητικές συμβάσεις στον πετρελαϊκό τομέα και έλεγχο των ναυτικών βάσεων, σε αντάλλαγμα για την βοήθειά τους στην σύγκρουση. Ειδικότερα, η Ρωσία [5] έχει διευρύνει σημαντικά τα συμφέροντά της στην Συρία με το να πιέζει το καθεστώς να χορηγεί οικονομικές συμβάσεις σε ρωσικές εταιρείες και τοποθετώντας σε υψηλές θέσεις στον συριακό στρατό πιστούς προς την Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προφανώς δεν βλέπουν τον ρωσικό έλεγχο της Συρίας ως άμεση απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα, επομένως δεν υπάρχουν εξωτερικοί έλεγχοι στην ικανότητα της Ρωσίας να επιβληθεί στο καθεστώς Assad. Αφού αποκαταστάθηκε από το βαρύ ρωσικό χέρι, ο Άσαντ θα κυβερνήσει την Συρία όχι ως κυρίαρχο έθνος, αλλά ως εκείνο του οποίου η βιωσιμότητα εξαρτάται από την Ρωσία.