Η κούφια νίκη του Bashar al-Assad

Μια τέτοια κατάληξη μπορεί να μην ήταν η αρχική πρόθεση του Assad, αλλά θα πρέπει να ζήσει μ’ αυτό, επειδή ο έλεγχός του στην χώρα είχε μειωθεί στο ελάχιστο. Οι περιοχές που ανακατέλαβε πρόσφατα το καθεστώς στα βορειοανατολικά, όπως η Qamishli [6], παραμένουν υπό τον de facto έλεγχο της κουρδικής πολιτοφυλακής, η οποία στελεχώνει τα σημεία ελέγχου, αλλά, υπό την πίεση των ρωσικών περιπολιών, ανεμίζουν την συριακή σημαία για να δώσουν την εντύπωση ότι ο συριακός στρατός είναι υπεύθυνος. Κάποιοι νεοσύλλεκτοι και υπο-εκπαιδευμένοι Σύροι στρατιώτες στην περιοχή μέχρι που εργάζονται στην γεωργία για να τα βγάλουν πέρα.

ΣΠΙΤΙ ΑΠΟ ΤΡΑΠΟΥΛΟΧΑΡΤΑ

Οι εξωτερικοί δρώντες δεν είναι τα μόνα ενδιαφερόμενα μέρη στα οποία ο Assad θα οφείλει την πολιτική του ζωή. Καθ' όλη την διάρκεια της σύγκρουσης, το καθεστώς έπρεπε να στηριχθεί σε ένα μεγάλο δίκτυο μη κρατικών και βοηθητικών δρώντων [7], κάποιοι ένοπλοι και κάποιοι πολιτικοί, για να παρακάμψει τις διεθνείς κυρώσεις στις επιχειρηματικές συναλλαγές, να βοηθήσουν στη μάχη, και να εκτελέσουν κρατικές λειτουργίες όπου το καθεστώς έχει ελάχιστη πρόσβαση ή ικανότητα. Αυτοί οι δρώντες κέρδισαν [8] από την παρατεταμένη σύγκρουση, καθιστάμενοι όλο και πιο φιλόδοξοι και ισχυροί, έτσι ώστε τώρα η κατάσταση έχει γυρίσει και το καθεστώς έχει γίνει εξαρτημένο από αυτούς για την επιβίωσή του. Αυτοί οι κερδοσκόποι έχουν γίνει οι de facto Αρχές που εκτελούν τον ρόλο των κρατικών θεσμών, αλλά με ένα αυξανόμενα εκβιαστικό τίμημα.

Οι κερδοσκόποι έχουν μολύνει [9] τον μηχανισμό ασφαλείας του Assad σε όλα τα επίπεδα. Ορισμένες πολιτοφυλακές που υποστήριζαν τις κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας κατά την διάρκεια της σύγκρουσης έχουν γίνει όλο και πιο ανεξάρτητες, επιδιώκοντας πρωτίστως τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα και συμφέροντα εξουσίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι πολιτοφυλακές έχουν μετατραπεί σε ένοπλες συμμορίες που εκφοβίζουν αμάχους σε νομιμόφρονες περιοχές. Ως αποτέλεσμα, το καθεστώς ήταν ανίκανο να ανταποκριθεί στις ανάγκες ακόμη και των δικών του πιστών ή να χαλιναγωγήσει κάποιες από τις υποτιθέμενες φιλοκυβερνητικές παραστρατιωτικές πολιτοφυλακές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην ιδιαίτερη πατρίδα του Άσαντ, Qardaha, οι δυνάμεις του καθεστώτος δεν μπόρεσαν να εισέλθουν σε περιοχές ελεγχόμενες από ένοπλες συμμορίες. Οι συμμορίες έχουν παραδώσει τα βαριά όπλα τους μόνο υπό την προϋπόθεση ότι το καθεστώς θα παραβλέπει τις παράνομες οικονομικές δραστηριότητές τους. Ακόμη και ο συριακός στρατός και οι θεσμοί ασφαλείας έχουν γίνει συναλλακτικοί, ενώ τα τοπικά παραρτήματα των υπηρεσιών ασφαλείας επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα και όχι τα συμφέροντα του κράτους.

Το συριακό καθεστώς δεν μπορεί να ικανοποιήσει την απληστία αυτών των κερδοσκόπων από τα τρέχοντα ταμεία του. Αλλά ούτε και μπορεί να τους αφήσει να λιμοκτονούν, επειδή η εξουσία του στηρίζεται εν μέρει στην υποστήριξή τους. Για τον λόγο αυτό, ο Άσαντ είναι απελπισμένος για να εξασφαλίσει κονδύλια ανασυγκρότησης [10] που θα μπορεί να κατευθύνει προς τα δίκτυα πατρωνίας της Συρίας. Για να αποφευχθεί αυτό το αποτέλεσμα, οποιαδήποτε εξωτερική στήριξη που θα παρέχεται για σχέδια ανάκαμψης πρέπει να εξαρτάται από την εξασφάλιση ότι τα χρήματα διανέμονται στον λαό της Συρίας γενικότερα.

Ένα διαφορετικό καθεστώς μπορεί να προσπαθούσε να ενισχύσει την εξουσία του σε μια μεταπολεμική κατάσταση με το να φλερτάρει τους πολίτες δίδοντας προσοχή στις ανάγκες τους. Το καθεστώς Assad έχει κάνει το αντίθετο, τιμωρώντας εκείνους που θεωρεί ως ανεπαρκώς πιστούς στερώντας τους βασικές υπηρεσίες, ασφάλεια και δικαιώματα. Το 2018, η Συρία επέβαλε τον Νόμο αριθ. 10 [11], ο οποίος αποστερεί ανθρώπους από δικαιώματα ιδιοκτησίας, εκτός εάν αυτοπροσώπως φέρουν αποδείξεις για την ιδιοκτησία τους στις τοπικές Αρχές. Ο νόμος εφαρμόζεται κυρίως στις πόλεις που καταλήφθηκαν από ομάδες ανταρτών, όπου εκείνοι που αναφέρουν την περιουσία τους υποβάλλονται σε ανακρίσεις που προετοιμάζουν το έδαφος για την σύλληψή τους. Τα δίκτυα πατρωνίας επωφελούνται από τέτοιου είδους μέτρα -για παράδειγμα, απαιτώντας δωροδοκίες για να απελευθερώσουν τους συλληφθέντες.

Με την σίγαση των αντιφρονούντων και την εδραίωση της εδαφικής του λαβής στην Συρία, ο Assad επιδιώκει να μεταφέρει την εντύπωση ότι η Συρία επανέρχεται στο προ του 2011 status quo της. Αλλά το καθεστώς του είναι οικοδομημένο στην ψευδαίσθηση ενός κράτους, και η μικρή δύναμη που έχει βρίσκεται στα χέρια αυτών που κινούν τα νήματα. Οι Δυτικές χώρες δεν πρέπει να κανονικοποιήσουν τις σχέσεις τους με την Συρία με το σκεπτικό ότι ο Assad είναι η μόνη διαθέσιμη επιλογή. Θα πρέπει να προσπαθήσουν να κατανοήσουν την Συρία από κάτω προς τα πάνω, για να μπορέσουν να εφαρμόσουν μόχλευση στις ρωγμές στο σύστημά της, ώστε να εξασφαλίσουν ότι τα προγράμματα στήριξης της Συρίας δεν θα χρησιμοποιούνται από το καθεστώς για να τροφοδοτούν τους εγχώριους κερδοσκόπους και τους εξωτερικούς πάτρωνές του. Το τελικό παιχνίδι του Assad στην Συρία τον αφήνει να κάθεται σε έναν εύθραυστο θρόνο από χιλιάδες επισφαλώς ισορροπημένα κομμάτια.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2020-01-17/bashar-al-assad...