Όταν πρόκειται για τις αγορές, η Ευρώπη δεν είναι φθίνουσα δύναμη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Όταν πρόκειται για τις αγορές, η Ευρώπη δεν είναι φθίνουσα δύναμη

Η ΕΕ αποτελεί το πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο
Περίληψη: 

Όσο μεγαλύτερη και πλουσιότερη είναι μια καταναλωτική αγορά, τόσο πιο πιθανό είναι οι εξαγωγικές εταιρείες να συμμορφώνονται με τα πρότυπά της. Ο συνδυασμός μεγέθους και ευημερίας της Ευρώπης καθιστά την καταναλωτική αγορά της μια αγορά από την οποία λίγες εταιρείες θα επιλέξουν να απόσχουν.

Η ANU BRADFORD είναι ο καθηγήτρια Δικαίου και Διεθνούς Οργάνωσης στην έδρα Henry L. Moses στη Νομική Σχολή του [Πανεπιστημίου] Columbia, και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Brussels Effect: How the European Union Rules the World [1], του οποίου προσαρμογή αποτελεί αυτό το άρθρο.

Το ότι οι καλύτερες μέρες της Ευρώπης έχουν τελειώσει, έχει γίνει μια συνήθης επωδός. Δημοσιογράφοι, αναλυτές και ακόμη και ηγέτες του κόσμου παρατηρούν [2] ότι «το μεγάλο έργο της ενότητας της ηπείρου αποτυγχάνει, και η παγκόσμια επιρροή της εξασθενεί»˙ θρηνούν την [3] «επερχόμενη διάβρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης˙ και εξηγούν [4] «γιατί η Ευρώπη δεν έχει πια σημασία».

Μια τέτοια απαισιοδοξία δύσκολα μπορεί να αποτελέσει έκπληξη. Οι κρίσεις επικρέμονται αρκετά πέρα από τον ευρωπαϊκό ορίζοντα. Η Κίνα έχει αναδειχθεί ως σημαντική οικονομική δύναμη. Η Ρωσία διεκδικεί το να επιβάλλει την θέλησή της σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι πολίτες των δημοκρατικών χωρών έχουν ανταποκριθεί στο δόλωμα του οικονομικού λαϊκισμού. Και με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε υποχώρηση από την πολυμέρεια, και το Ηνωμένο Βασίλειο να βγαίνει από την ΕΕ [5], ακόμη και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της Ένωσης έχουν πλέον καταφέρει να πεισθούν για το αναπόφευκτο της παρακμής της.

05022020-1.jpg

Διαμαρτυρία κατά του Facebook στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο, τον Μάιο του 2018. Frances Lenoir / Reuters
----------------------------------------------------------------

Και όμως, μια σημαντική διάσταση της ισχύος της ΕΕ παραμένει ανεπηρέαστη από οποιαδήποτε από τούτες τις τάσεις και αυτή είναι η ικανότητα της ΕΕ να θέτει υψηλά εσωτερικά πρότυπα, αλλάζοντας τους παγκόσμιους κανονισμούς στην πορεία. Οι κανονισμοί της ΕΕ [6] επηρεάζουν το ποια προϊόντα κατασκευάζονται και πώς διεξάγονται οι επιχειρήσεις, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά παντού στον κόσμο. Επειδή διαδραματίζει αυτόν τον ρόλο, η ΕΕ μπορεί να μεταμορφώσει τις παγκόσμιες αγορές σε πολλούς τομείς -κάτι που έχει κάνει με τον καθορισμό των προτύπων για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, για παράδειγμα. Εφόσον η ΕΕ εξασφαλίζει αυτή την ουσιώδη ρυθμιστική εξουσία, θα παραμείνει μια σημαντική δύναμη στην παγκόσμια οικονομία.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ

Η ρυθμιστική ισχύς της Ευρώπης εκτείνεται δια μέσου χωρών και βιομηχανιών. Οι κανονισμοί της ΕΕ καθορίζουν τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις απορρήτου στο iPhone. Θέτουν τους όρους για το πώς υλοτομείται η ξυλεία στην Ινδονησία, πώς παράγεται το μέλι στην Βραζιλία και ποια ζιζανιοκτόνα χρησιμοποιούν οι καλλιεργητές κακάο στο Καμερούν. Αποφασίζουν ποιος εξοπλισμός εγκαθίσταται στα εργοστάσια γαλακτοκομικών προϊόντων στην Κίνα και πόση ιδιωτικότητα παρέχεται στους χρήστες του Διαδικτύου στην Λατινική Αμερική. Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα της ισχύος της ΕΕ να ρυθμίζει μονομερώς τις παγκόσμιες αγορές, κάτι που είναι γνωστό ως «η Επίδραση των Βρυξελλών» (the Brussels Effect) [7].

Η Επίδραση των Βρυξελλών υποδηλώνει ότι όσο μεγαλύτερη και πλουσιότερη είναι μια καταναλωτική αγορά, τόσο πιο πιθανό είναι οι εξαγωγικές εταιρείες να συμμορφώνονται με τα πρότυπά της. Ο συνδυασμός μεγέθους και ευημερίας της Ευρώπης καθιστά την καταναλωτική αγορά της [8] μια [αγορά] από την οποία λίγες εταιρείες θα επιλέξουν να απόσχουν. Με πληθυσμό 516 εκατομμυρίων κατοίκων και κατά κεφαλήν ΑΕΠ 40.900 δολαρίων, η ΕΕ διαθέτει μια αγορά μεγαλύτερη από των Ηνωμένων Πολιτειών και πλουσιότερη από της Κίνας. Είναι επίσης ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών στον κόσμο. Ως αποτέλεσμα, για πολλές επιχειρήσεις, τα οφέλη της πρόσβασης στην αγορά αυτή υπερτερούν του κόστους προσαρμογής στα αυστηρά πρότυπα της ΕΕ.

Αλλά το μέγεθος της αγοράς από μόνο του δεν εξηγεί την ικανότητα της Ευρώπης να προβάλλει τις ρυθμιστικές προτιμήσεις της πέρα από τα σύνορά της. Η ΕΕ έχει επίσης οικοδομήσει μια εκτεταμένη θεσμική αρχιτεκτονική και αξιοποίησε την πολιτική βούληση να επιβάλει [9] τους κανονισμούς της. Οι Βρυξέλλες διαθέτουν μια εκτεταμένη ισχύ επιβολής κυρώσεων και την δυνατότητα απαγόρευσης προϊόντων ή υπηρεσιών από την αγορά της ΕΕ. Η προοπτική αυτού του αποκλεισμού αποτρέπει αποτελεσματικά τις παραβιάσεις και προκαλεί συμμόρφωση με τους κανονισμούς της ΕΕ.

Ως αποτέλεσμα του Brussels Effect, η ΕΕ δεν χρειάζεται να επιβάλλει τα πρότυπά της με καταναγκασμό σε οποιονδήποτε -οι δυνάμεις της αγοράς και μόνο επαρκούν συχνά για τη μετατροπή του ευρωπαϊκού προτύπου σε παγκόσμιο πρότυπο, καθώς οι επιχειρήσεις επεκτείνουν οικειοθελώς τους κανόνες της ΕΕ ώστε να διέπουν τις παγκόσμιες δραστηριότητές τους.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Η Ευρώπη έχει ασκήσει την ρυθμιστική ισχύ της σε συγκεκριμένα δράση όσον αφορά την ιδιωτικότητα των δεδομένων (data). Το 2016, η ΕΕ θέσπισε τον γενικό κανονισμό προστασίας δεδομένων (General Data Protection Regulation, GDPR), ο οποίος περιορίζει την ποσότητα των προσωπικών δεδομένων που μπορούν να συλλεχθούν και τους σκοπούς για τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα αυτά˙ απαιτεί επίσης ότι κάθε οντότητα -ιδιωτική ή κυβερνητική- που συλλέγει και επεξεργάζεται τέτοια δεδομένα πρέπει να διασφαλίζει την ακεραιότητα, την ασφάλεια και την ακρίβειά της. Ο GDPR [10] προβλέπει ένα «δικαίωμα στην λήθη», με το οποίο οι άνθρωποι διατηρούν το δικαίωμα να ζητήσουν την διαγραφή ορισμένων προσωπικών δεδομένων τους. Η διάταξη του νόμου περί «ιδιωτικότητας εκ του σχεδιασμού» (“privacy by design”) απαιτεί από τους κατασκευαστές να σχεδιάζουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους έχοντας κατά νου τις υποχρεώσεις του GDPR. Οι εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τον GDPR αντιμετωπίζουν πρόστιμα ύψους έως 20 εκατομμυρίων ευρώ ή έως και 4% των συνολικών παγκόσμιων εσόδων της εταιρείας από το προηγούμενο οικονομικό έτος.