Η νέα επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις

Το 1898, ένας Πολωνός τραπεζίτης και αυτοδίδακτος στρατιωτικός ειδικός, ο Jan Bloch, δημοσίευσε το βιβλίο «Το μέλλον του πολέμου» (The Future of War), το αποκορύφωμα της μακρόχρονης εμμονής του για τον αντίκτυπο της σύγχρονης τεχνολογίας στον πόλεμο. Ο Bloch προέβλεψε με εκπληκτική προνοητικότητα το πώς η άκαπνη πυρίτιδα, τα βελτιωμένα τουφέκια, και άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες θα ανατρέψουν την σύγχρονη σκέψη σχετικά με τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά του πολέμου. (Ο Bloch έκανε επίσης λάθος σε ένα σημαντικό πράγμα: Σκέφτηκε ότι η τεράστια σφαγή μιας σύγχρονης μάχης θα ήταν τόσο τρομακτική που ο πόλεμος θα «καταστεί αδύνατος»).

Ο ανταγωνισμός: Επίδειξη ενός CH-7 drone στην πόλη Zhuhai, στην Κίνα, τον Νοέμβριο του 2018. AP IMAGES / SHAN HE / IMAGINECHINA
--------------------------------------------------------------------

Αυτό που προέβλεψε ο Bloch έχει γίνει γνωστό ως μια «επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις» -η ανάδυση τεχνολογιών τόσο συνταρακτικών ώστε ξεπερνούν τις υπάρχουσες στρατιωτικές έννοιες και ικανότητες και απαιτούν μια επανεξέταση του πώς, με ποιον και από ποιον διεξάγεται ο πόλεμος. Μια τέτοια επανάσταση ξεδιπλώνεται σήμερα. Η τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence), τα αυτόνομα συστήματα, οι πανταχού παρόντες αισθητήρες, η προηγμένη μεταποίηση και η κβαντική επιστήμη θα μετατρέψουν τον πόλεμο τόσο ριζοσπαστικά όσο οι τεχνολογίες που απασχόλησαν τον Bloch. Και όμως, η σκέψη των κυβερνήσεων των ΗΠΑ για το πώς να χρησιμοποιήσουν αυτές τις νέες τεχνολογίες δεν συμβαδίζει με την ανάπτυξή τους.

Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό γιατί η Ουάσινγκτον έχει εκφράσει την ίδια ανάγκη αλλαγής, και έχει αποτύχει να την παραδώσει, από τότε που οι αξιωματούχοι του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ προειδοποίησαν για μια ερχόμενη «στρατιωτικο-τεχνική επανάσταση» το 1992. Αυτή η φερόμενη ως επανάσταση είχε προκύψει από την δεκαετία του '80 και ονομάστηκε ως «το σύμπλεγμα αναγνώρισης-πλήγματος» (“the reconnaissance-strike complex”) από Σοβιετικούς στρατιωτικούς προγραμματιστές, και αποκαλείται ως «δικτυοκεντρικός πόλεμος» (“network-centric warfare”) από την δεκαετία του 1990, ένας «μετασχηματισμός» [1] από τον Υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Ντόναλντ Ράμσφελντ, μέσα από αυτές τις σελίδες το 2002, και ως «η τρίτη αντισταθμιστική στρατηγική» (“the third offset strategy”) [2] από τον αναπληρωτή υπουργό Άμυνας, Ρόμπερτ Work, το 2014. Αλλά η βασική ιδέα παρέμεινε η ίδια: Οι αναδυόμενες τεχνολογίες θα επιτρέψουν σε νέα πολεμικά δίκτυα αισθητήρων και σε σκοπευτές να επιταχύνουν ταχέως την διαδικασία της ανίχνευσης, της στόχευσης και του χτυπήματος απειλών, αυτό που ο στρατός ονομάζει «φονική αλυσίδα» (“kill chain”).

Η ιδέα μιας μελλοντικής στρατιωτικής επανάστασης δυσφημίστηκε με σχεδόν δυο δεκαετίες πολέμου μετά το 2001 και έχει υποστεί περαιτέρω ζημιές από τη μείωση των αμυντικών δαπανών από το 2011. Όμως, στην διάρκεια της πορείας, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης σπαταλήσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια προσπαθώντας να εκσυγχρονιστούν με τους λάθος τρόπους. Αντί να σκέφτεται συστηματικά την αγορά γρηγορότερων και αποτελεσματικότερων φονικών αλυσίδων που θα μπορούσαν να κατασκευαστούν τώρα, η Ουάσινγκτον έριξε χρήματα σε νεότερες εκδόσεις παλαιών στρατιωτικών πλατφορμών και προσευχήθηκε για τεχνολογικά θαύματα (που συχνά έγιναν προμηθευτικές πανωλεθρίες όταν αυτά τα θαύματα δεν υλοποιήθηκαν). Το αποτέλεσμα είναι ότι τα δίκτυα μάχης των ΗΠΑ δεν είναι ούτε καν τόσο γρήγορα ή αποτελεσματικά όσο φάνηκαν όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μάχονταν με υποδεέστερους αντιπάλους επί σχεδόν τρεις δεκαετίες.

Ωστόσο, αν είναι κάποια στιγμή η ώρα να σοβαρευτεί κάποιος για την επερχόμενη επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις, είναι τώρα. Υπάρχει μια αναδυόμενη συναίνεση ότι η κορυφαία αμυντική προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει να είναι να αντιμετωπίσει μεγάλες δυνάμεις με προηγμένους στρατούς, κυρίως την Κίνα [3], και ότι οι νέες τεχνολογίες, κάποτε ενδιαφέρουσες αλλά θεωρητικές, είναι πλέον πραγματικές και ουσιαστικές για τα μελλοντικά στρατιωτικά πλεονέκτημα. Ανώτεροι στρατιωτικοί ηγέτες και ειδικοί στον τομέα της άμυνας αρχίζουν επίσης να συμφωνούν, αν και με καθυστέρηση, ότι όταν πρόκειται για αυτές τις απειλές, οι Ηνωμένες Πολιτείες πέφτουν επικίνδυνα πίσω.

Αυτή η πραγματικότητα απαιτεί περισσότερα από μια επανάσταση στην τεχνολογία˙ απαιτεί επανάσταση στην σκέψη. Και αυτή η σκέψη πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στο πώς μάχονται οι στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ παρά με το τι μάχονται. Το πρόβλημα δεν είναι οι ανεπαρκείς δαπάνες για την άμυνα˙ είναι ότι ο αμερικανικός στρατός αντιμετωπίζεται από ανταγωνιστές με ανώτερες στρατηγικές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με άλλα λόγια, παίζουν ένα χαμένο παιχνίδι. Το ερώτημα, επομένως, δεν είναι το πώς οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητα του στρατού των ΗΠΑ να κάνει ό, τι κάνει ήδη, αλλά πώς μπορούν να του επιτρέψουν να επιχειρεί με νέους τρόπους. Εάν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι της άμυνας δεν απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, και πάλι θα υπάρξει μια επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις. Αλλά θα ωφελήσει κυρίως τους άλλους.

Ένα ελικόπτερο Blackhawk των ΗΠΑ απογειώνεται από μια ιρακινή αστυνομική βάση στην Βαγδάτη, τον Φεβρουάριο του 2007. Carlos Barria / REUTERS
--------------------------------------------------------------------