Εξομαλύνετε την καμπύλη της μόλυνσης και την καμπύλη της ύφεσης ταυτόχρονα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εξομαλύνετε την καμπύλη της μόλυνσης και την καμπύλη της ύφεσης ταυτόχρονα

Τώρα είναι η ώρα του εμβολιασμού κατά της οικονομικής μετάλλαξης του COVID-19

Γιατί οι αριθμοί για την τρέχουσα κρίση αναμένεται να είναι τόσο μεγαλύτεροι; Η απάντηση είναι ότι ακόμη και στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης 2008-9, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων εξακολουθούσε να απασχολείται και να εργάζεται. Το ποσοστό του απασχολούμενου πληθυσμού μειώθηκε από 71,8% το 2007 σε 66,6% το 2011. Αντίθετα, κάτω από αυστηρές κατασταλτικές πολιτικές, λιγότερο από το 50,0% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας μπορεί να είναι σε θέση να εργαστεί. Ο αντίκτυπος στην οικονομική δραστηριότητα είναι συγκριτικά πολύ μεγαλύτερος.

Και αυτό το σενάριο είναι το αισιόδοξο. Υποθέτει ότι, μόλις οι υγειονομικές Αρχές δώσουν το σήμα ότι όλα είναι εντάξει, οι οικονομικοί κινητήρες θα ξαναρχίσουν αμέσως: Οι εργαζόμενοι θα επιστρέψουν στην εργασία τους, τα εργοστάσια θα επανεκκινηθούν, τα εστιατόρια θα ξανανοίξουν, τα πλοία θα φορτώνουν τα φορτία τους και τα αεροπλάνα θα απογειωθούν.

Εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά η επίδραση της κρίσης στην υγεία, δεν θα υπάρξει άμεση επανεκκίνηση. Μια σύγχρονη οικονομία είναι ένα σύνθετο δίκτυο συνδεδεμένων μερών: Εργαζόμενοι, επιχειρήσεις, προμηθευτές, καταναλωτές, τράπεζες. Ο καθένας είναι κάποιου άλλου υπάλληλος, πελάτης, προμηθευτής, δανειστής ή κάτι παρόμοιο. Μια κάμψη αυτού του μεγέθους θα στείλει κρουστικά κύματα σε όλη την οικονομία, που θα μπορούσαν να επιφέρουν τεράστιες και μόνιμες ζημιές.

Μια τέτοια αιφνίδια διακοπή μπορεί εύκολα να προκαλέσει μια αλυσίδα από ραγδαία γεγονότα, τροφοδοτούμενα από ατομικές λογικές αλλά συλλογικά καταστροφικές αποφάσεις. Αντιμέτωποι με την προοπτική λίγων ή καθόλου πωλήσεων, πολλές επιχειρήσεις μπορεί να έχουν λίγες άλλες επιλογές εκτός από το να απολύσουν εργαζόμενους. Οι άνεργοι εργαζόμενοι, χωρίς άμεσες προοπτικές επανένταξης ενώ βρίσκονται περιορισμένοι ίσως να μην έχουν άλλη επιλογή από το να αγνοήσουν τις διαταγές περιορισμού, να θέσουν σε κίνδυνο την ζωή τους και εκείνες των άλλων και να υπονομεύσουν την ίδια την πολιτική υγείας. Πολλές επιχειρήσεις, που δεν μπορούν να πληρώσουν τους προμηθευτές τους ή τα δάνεια τους χωρίς κάποια υποστήριξη, θα αναγκαστούν να κλείσουν τις πόρτες τους, ίσως μόνιμα. Ένας μεγάλος αριθμός επιχειρηματικών αποτυχιών θα επηρεάσει δραματικά την υγεία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο πανικός ή η απώλεια εμπιστοσύνης μπορεί στην συνέχεια να κυριαρχήσει και να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Αυτό συμβαίνει ήδη. Καθώς γράφω, οι νέες δηλώσεις ανεργίας αυξάνονται στις ΗΠΑ: Το Υπουργείο Εργασίας ανέφερε ότι 3,3 εκατομμύρια νέοι άνεργοι κατέθεσαν αιτήσεις παροχών την εβδομάδα που έληξε στις 21 Μαρτίου 2020. Συγκριτικά, σε μια τυπική εβδομάδα, ο αριθμός αυτός είναι πιο κοντά στις 220.000 -η αύξηση είναι δεκαπενταπλάσια.

Ο κίνδυνος, με άλλα λόγια, είναι ότι ο ιός θα μεταλλάσσει και θα μολύνει το οικονομικό μας σύστημα, ακόμη και καθώς καταφέρνουμε να τον εξοντώσουμε από το σώμα μας. Η οικονομική του μορφή δεν είναι σίγουρα τόσο θανάσιμη, αλλά μπορεί να προκαλέσει πραγματικές ζημιές. Χωρίς την κατάλληλη στήριξη, το κλείσιμο (shutdown) θα μετατραπεί σε μια σημαντική οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που θα ξεπεράσει την κρίση της υγείας. Αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η ύφεση θα απειλήσει να καταστρέψει το σύνθετο δίκτυο των οικονομικών δεσμών που επιτρέπει στην οικονομία να λειτουργεί -ένα δίκτυο που θα απαιτήσει τεράστιο χρόνο και προσπάθεια για να επιδιορθωθεί.

Το συμπέρασμα είναι ότι και η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα εξομάλυνσης της καμπύλης. Χωρίς κατάλληλη μακροοικονομική στήριξη, η κάμψη θα μπορούσε να ακολουθήσει την κόκκινη καμπύλη στο Σχήμα 2. Αυτή η γραμμή περιγράφει την απώλεια παραγωγής σε μια απότομη και έντονη κάμψη, ενισχυμένη από τις οικονομικές αποφάσεις εκατομμυρίων δρώντων που προσπαθούν να προστατευθούν περικόπτοντας τις δαπάνες, βάζοντας στο συρτάρι τις επενδύσεις, μειώνοντας την πίστωση, και γενικώς μικραίνοντας τα πάντα. Παρατηρήστε την ειρωνεία: Για την οικονομία, είναι η απομόνωση που έχει αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις.

ΕΞΟΜΑΛΥΝΕΤΕ ΑΜΦΟΤΕΡΕΣ ΤΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ

Στο σχήμα 2, η σκιασμένη με μπλε περιοχή αντιπροσωπεύει την οικονομική ύφεση εάν οι φορείς χάραξης πολιτικής αποτρέψουν οποιαδήποτε πρόσθετη «οικονομική μόλυνση», δηλαδή εάν η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας περιοριστεί στην χαμένη παραγωγή κατά την περίοδο περιορισμού λόγω της δημόσιας υγείας. Αυτός ο αρνητικός αριθμός είναι ήδη πιθανό να είναι μεγάλος. Η κόκκινη γραμμή και η σκιασμένη με κόκκινο περιοχή αντιπροσωπεύουν την πρόσθετη απώλεια οικονομικής δραστηριότητας εάν η ίδια η οικονομία «μολυνθεί» και ενεργοποιηθούν διάφοροι βρόχοι αρνητικής ανάδρασης (negative feedback loops) και μηχανισμοί ενίσχυσης [των αρνητικών επιδράσεων].

27032020-3.jpg

Όχι τυχαία, τα μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν στην επίλυση της υγειονομικής κρίσης μπορούν να επιδεινώσουν την οικονομική κρίση -τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα- και αντίστροφα: Οι αυστηρότερες πολιτικές για την υγεία αναγκάζουν ένα μεγαλύτερο οικονομικό κλείσιμο, μια μεγαλύτερη σκιασμένη με μπλε περιοχή. Ωστόσο, παρόλο που η δυναμική αυτή μπορεί να μοιάζει με ανταλλαγή, στην πραγματικότητα δεν είναι τέτοια: Βραχυπρόθεσμα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά να αγοραστεί χρόνος για να μπορέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να αυξήσουν την ανταπόκριση της δημόσιας υγείας στον ιό. Καθώς θα το κάνουν αυτό, θα είναι σταδιακά σε θέση να χαλαρώσουν τις περιοριστικές πολιτικές για τον έλεγχο τόσο της ασθένειας όσο και της οικονομίας.