Η ήπειρος πρέπει να συνενωθεί για να ξεπεράσει την κρίση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ήπειρος πρέπει να συνενωθεί για να ξεπεράσει την κρίση

Παλαιές διαιρέσεις απειλούν την οικονομική απάντηση της Ευρώπης στον κορωνοϊό

Αυτές οι ανισότητες αντανακλούν διαφορές στην κυβερνητική πολιτική. Από το 2014, η Γερμανία και η Ολλανδία έχουν καταβάλει συντονισμένες προσπάθειες για την εξισορρόπηση των εθνικών λογαριασμών τους, μειώνοντας τους αντίστοιχους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ κατά 16% και 17%. Η Ισπανία, αντιθέτως, μείωσε μόνο κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ. Και η Ιταλία έχει μειώσει το ποσοστό μόνο κατά μια ποσοστιαία μονάδα. Δεν ήταν, λοιπόν, περίεργο ότι οι επενδυτές θα μετέφεραν τα χρήματά τους από την Ιταλία και την Ισπανία στην Γερμανία και την Ολλανδία σε μια κάμψη όπως αυτή -ή ότι ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών θα παραπονιόταν πως η ισχύς των δημόσιων οικονομικών στην χώρα του ήταν το αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς που κάποιοι άλλοι θα ήταν σοφό να μιμηθούν.

Ωστόσο, όταν αντιμετωπίζει ένα κοινό σοκ όπως ο κορωνοϊός, ένα σοκ που θα προσβάλλει τόσο τις πλούσιες χώρες όσο και τις φτωχές αν δεν συμπεριληφθούν σωστά, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κοιτάζει πέρα από τις εθνικές διαφορές και να διατηρεί την θεσμική συνοχή. Υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να ενθαρρυνθεί η Ρώμη και η Μαδρίτη να αναλάβουν σκληρές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, αλλά τώρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή.

ΕΝΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ

Σε μια ακρόαση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2019, η Christine Lagarde υποστήριξε ότι η εμπειρία της ως υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας και ως διευθύνουσας συμβούλου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θα την εξυπηρετούσε καλά ως μελλοντική πρόεδρο της ΕΚΤ [6]. Τόνισε την ικανότητά της να μιλάει με πολιτικούς σε εθνικό επίπεδο. Υποστήριξε ότι εάν πρόκειται οι ευρωπαϊκές οικονομικές επιδόσεις να ανακάμψουν πλήρως από την τελευταία κρίση, οι Υπουργοί Οικονομικών σε όλη την ευρωζώνη θα πρέπει να συντονίσουν τις δραστηριότητές τους με την ΕΚΤ. Εν πάση περιπτώσει, ένα νομισματικό κίνητρο θα είναι αποτελεσματικό μόνο εάν συνοδεύεται από κατάλληλα δημοσιονομικά μέτρα.

Με την σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Lagarde ανέλαβε τον ρόλο του διοικητή της ΕΚΤ τον περασμένο Νοέμβριο. Αλλά οι πληγές από την κρίση του 2012 δεν έχουν ακόμη επουλωθεί. Και ως αποτέλεσμα της επιδημίας του κορωνοϊού, το μήνυμα της Lagarde είναι ακόμη πιο επείγον. Τα μέτρα που θεσπίστηκαν για την καταπολέμηση του κορωνοϊού θα κάνουν τις οικονομικές επιδόσεις να καταρρεύσουν [7], με το να κρατούν τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές στο σπίτι. Μόνο ένα ισχυρό δημοσιονομικό κίνητρο μπορεί να αντισταθμίσει τον αντίκτυπο στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αλλά αυτά τα μέτρα θα αναγκάσουν τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να αναλάβουν τεράστια ποσά χρέους.

Στις 24 Μαρτίου, η Lagarde συνέστησε στους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών να συγκεντρώσουν από κοινού την δανειοδοτική τους ισχύ ώστε να ανταποκριθούν στην κρίση. Οι κυβερνήσεις τους θα μπορούσαν να εκδώσουν από κοινού ένα εφάπαξ ευρωομόλογο -ένα λεγόμενο κορωνο-ομόλογο [8]- για να συγκεντρωθούν χρήματα και να διανεμηθούν μεταξύ τους, χωρίς να τεθούν όροι για τον τρόπο με τον οποίο θα δαπανηθούν τα κεφάλαια. Οι αντίπαλοι αυτού του σχεδίου συνιστούν αντί γι’ αυτό η Ιταλία και η Ισπανία να πάνε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας για διάσωση. Στους Γερμανούς και τους Ολλανδούς δεν αρέσει η ιδέα της έκδοσης κορωνο-ομολόγου˙ οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, εν τω μεταξύ, αρνούνται να αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας εν όψει μιας παγκόσμιας πανδημίας την οποία δεν έκαναν τίποτα για να την αξίζουν.

Όσο συνεχίζεται αυτό το αδιέξοδο, η ΕΚΤ θα παραμείνει το μόνο όργανο ικανό να διατηρήσει την ευρωπαϊκή οικονομία στην ζωή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να επιτύχει να προσφέρει υποστήριξη με πρόσθετα κεφάλαια για την ασφάλιση ανεργίας [9] στο πλαίσιο του προγράμματος SURE που ανακοινώθηκε από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, την 1η Απριλίου. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μπορεί να προσφέρει περισσότερους πόρους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και η ολλανδική κυβέρνηση μπορεί να συμφωνήσει να συνεισφέρει σε κάποιο είδος φιλανθρωπικού ταμείου [10] που θα βοηθήσει στην ανακούφιση των δεινών στις χώρες που πλήττονται περισσότερο, όπως πρότεινε ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Mark Rutte, ως απάντηση στην κριτική για την αντίθεσή του στο κορωνο-ομόλογο. Ωστόσο, καμία από αυτές τις δράσεις από μόνη της ή από κοινού δεν θα έχει το είδος της δημοσιονομικής δύναμης πυρός που είναι απαραίτητη για την αποτροπή μιας οικονομικής κρίσης. Η ευρωπαϊκή οικονομία χρειάζεται συντονισμένη δημοσιονομική προσπάθεια αρκετά μεγάλη ώστε να έχει μακροοικονομικό αντίκτυπο. Η ΕΚΤ έχει αγοράσει χρόνο με τα τελευταία μέτρα της. Ωστόσο, δεν έχει λύσει τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη ως αποτέλεσμα του κορωνοϊού.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2020-04-06/old-divisions-...