Δεν είναι κάθε κρίση ένα σημείο καμπής | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δεν είναι κάθε κρίση ένα σημείο καμπής

Η πανδημία θα επιταχύνει την ιστορία παρά θα την αναμορφώσει

Ακριβώς όσο επακόλουθες είναι οι πολιτικές επιλογές των ΗΠΑ, είναι και η δύναμη του παραδείγματος της Αμερικής. Πολύ πριν η COVID-19 πλήξει την γη, υπήρχε ήδη μια απότομη πτώση στην ελκυστικότητα του αμερικανικού μοντέλου. Χάρη στις επίμονες πολιτικές εμπλοκές, στην ένοπλη βία, στην κακοδιαχείριση που οδήγησε στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, στην επιδημία των οπιοειδών, και σε πολλά άλλα, αυτό που αντιπροσώπευε η Αμερική γινόταν όλο και λιγότερο ελκυστικό σε πολλούς. Η αργή, ασυνάρτητη και πολύ συχνά αναποτελεσματική αντίδραση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στην πανδημία θα ενισχύσει την ήδη διαδεδομένη άποψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χάσει το δρόμο της.

ΑΝΑΡΧΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μια πανδημία που αρχίζει σε μια χώρα και εξαπλώνεται με μεγάλη ταχύτητα σε όλο τον κόσμο είναι ο ορισμός μιας παγκόσμιας πρόκλησης. Είναι επίσης μια περαιτέρω απόδειξη ότι η παγκοσμιοποίηση είναι μια πραγματικότητα, όχι μια επιλογή. Η πανδημία έχει πλήξει ανοικτές και κλειστές χώρες, πλούσιες και φτωχές, την Ανατολή και την Δύση. Αυτό που λείπει είναι κάποιο σημάδι μιας σημαντικής παγκόσμιας αντίδρασης. (Ο νόμος του Νεύτωνα -ότι για κάθε ενέργεια υπάρχει μια αντίθετη και ίση αντίδραση- προφανώς έχει ανασταλεί). Η σχεδόν ασχετοσύνη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο οποίος θα έπρεπε να είναι κεντρικός για την αντιμετώπιση της απειλής, λέει πάρα πολλά για την κακή κατάσταση της παγκόσμιας διακυβέρνησης.

Όμως, ενώ η πανδημία έχει καταστήσει αυτή την πραγματικότητα ιδιαίτερα προφανή, οι υποκείμενες τάσεις της προηγήθηκαν: Η εμφάνιση παγκόσμιων προκλήσεων που καμία χώρα, ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρή είναι, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία από μόνη της -και η αποτυχία των παγκόσμιων οργανισμών να συμβαδίσουν με αυτές τις προκλήσεις. Πράγματι, το χάσμα μεταξύ των παγκόσμιων προβλημάτων και της ικανότητας αντιμετώπισής τους βοηθά σε μεγάλο βαθμό στην εξήγηση της κλίμακας της πανδημίας. Η θλιβερή αλλά αναπόφευκτη αλήθεια είναι ότι, παρόλο που η φράση «διεθνής κοινότητα» χρησιμοποιείται σαν να υπήρχε ήδη, είναι ως επί το πλείστον φιλοδοξία, που εφαρμόζεται σε λίγες πτυχές της γεωπολιτικής σήμερα. Αυτό δεν θα αλλάξει οποτεδήποτε σύντομα.

Οι κύριες απαντήσεις στην πανδημία είναι εθνικές ή ακόμη και υποεθνικές, και όχι διεθνείς. Και μόλις περάσει η κρίση, η έμφαση θα μεταφερθεί στην εθνική ανάκαμψη. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι δύσκολο να δούμε πολύ ενθουσιασμό, ας πούμε, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα αν παραμένει θεωρούμενη -εσφαλμένα- ως ένα μακρινό πρόβλημα που μπορεί να μείνει στην άκρη υπέρ της αντιμετώπισης πιο άμεσων.

Ένας λόγος για αυτήν την απαισιοδοξία είναι ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο ισχυρότερων χωρών του κόσμου είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των περισσότερων παγκόσμιων προκλήσεων, ωστόσο οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας έχουν χειροτερέψει εδώ και χρόνια. Η πανδημία επιδεινώνει την τριβή μεταξύ των δύο χωρών. Στην Ουάσινγκτον, πολλοί θεωρούν ως υπεύθυνη την κινεζική κυβέρνηση, χάρη στις εβδομάδες συγκάλυψης και αδράνειας, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας του έγκαιρου κλεισίματος της Wuhan, της πόλης όπου ξεκίνησε η εκδήλωση της επιδημίας, και του ότι επετράπη σε χιλιάδες μολυσμένα άτομα να φύγουν και να διαδώσουν τον ιό μακρύτερα. Η προσπάθεια της Κίνας να εμφανιστεί τώρα ως ότι προσφέρει ένα επιτυχημένο μοντέλο αντιμετώπισης της πανδημίας και να χρησιμοποιήσει αυτή την συγκυρία ως ευκαιρία επέκτασης της επιρροής της σε όλο τον κόσμο μόνο θα προσθέσει στην αμερικανική εχθρότητα. Εν τω μεταξύ, τίποτα σχετικά με την τρέχουσα κρίση δεν θα αλλάξει την άποψη της Κίνας ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην Ασία είναι μια ιστορική ανωμαλία ούτε θα μειώσει την δυσαρέσκειά της για την πολιτική των ΗΠΑ σε μια σειρά θεμάτων, όπως το εμπόριο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, και η Ταϊβάν.

Η ιδέα της «αποσύνδεσης» των δύο οικονομιών είχε κερδίσει σημαντική ελκυστικότητα πριν από την πανδημία, λόγω των φόβων στις Ηνωμένες Πολιτείες ότι έγιναν υπερβολικά εξαρτημένες για πολλά βασικά αγαθά από έναν δυνητικό αντίπαλο, και υπερβολικά επιρρεπείς στην κινεζική κατασκοπεία και την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ορμή προς την αποσύνδεση θα αυξηθεί ως αποτέλεσμα της πανδημίας, και μόνο εν μέρει λόγω των ανησυχιών για την Κίνα. Θα υπάρξει ανανεωμένη εστίαση στην πιθανότητα διακοπής των αλυσίδων εφοδιασμού, μαζί με μια επιθυμία για τόνωση της εγχώριας παραγωγής. Το παγκόσμιο εμπόριο θα ανακάμψει εν μέρει, αλλά το περισσότερο από αυτό θα το διαχειρίζονται οι κυβερνήσεις και όχι οι αγορές.

Η αντίσταση σε μεγάλο μέρος του ανεπτυγμένου κόσμου για την αποδοχή μεγάλου αριθμού μεταναστών και προσφύγων, μια τάση που ήταν ορατή τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία, θα ενταθεί επίσης από την πανδημία. Αυτό θα γίνεται εν μέρει λόγω της ανησυχίας για τον κίνδυνο εισαγωγής μολυσματικών ασθενειών, κι εν μέρει επειδή η υψηλή ανεργία θα καταστήσει τις κοινωνίες επιφυλακτικές στο να αποδεχθούν τους ξένους. Η αντίθεση αυτή θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο καθώς ο αριθμός των εκτοπισμένων και των προσφύγων –που βρίσκεται ήδη σε ιστορικά επίπεδα- θα συνεχίσει να αυξάνεται σημαντικά καθώς οι οικονομίες δεν μπορούν πλέον να στηρίξουν τους πληθυσμούς τους.