Τα applications για την υγεία έρχονται αλλά πρέπει να προηγηθούν οι πολιτικές | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τα applications για την υγεία έρχονται αλλά πρέπει να προηγηθούν οι πολιτικές

Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση της κρίσης του κορωνοϊού εάν οι κυβερνήσεις επιταχύνουν

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, από τις περισσότερες απόψεις, υποαπέδωσαν δραστικά στις προσπάθειές τους για τον περιορισμό και την θεραπεία της επιδημίας του νέου κορωνοϊού από το ξεκίνημα της. Το πώς θα διαχειριστούν την επόμενη φάση της πανδημίας θα καθορίσει πόσο σύντομα θα είναι σε θέση η χώρα να ξαναρχίσει την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητά της. Η τεχνολογία ήταν ζωτικής σημασίας για τέτοιες προσπάθειες στο εξωτερικό, και το ίδιο θα ισχύει και στις Ηνωμένες Πολιτείες -η Γερουσία σηματοδότησε το ίδιο στις 9 Απριλίου, όταν διεξήγαγε μια ακρόαση με τίτλο «Καταχώριση Big Data στον αγώνα κατά του κορωνοϊού» [1]. Ωστόσο, η χρήση ψηφιακών εργαλείων για σκοπούς δημόσιας υγείας δημιουργεί πολύπλοκα ερωτήματα τα οποία οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ δεν είναι ακόμη έτοιμοι να αντιμετωπίσουν.

27042020-1.jpg

Μια εφαρμογή που παρακολουθεί Γάλλους ασθενείς με κορωνοϊό, στο Saint Quay Portrieux, στην Γαλλία, τον Μάρτιο του 2020. Michel Gaillard / REA / Redux
-------------------------------------------------------------------

Οι χώρες της Ασίας που έχουν διαχειριστεί με ικανοποιητικό τρόπο τις επιδημίες τους βασίστηκαν στην τεχνολογία ψηφιακής παρακολούθησης για να βοηθήσουν στον εντοπισμό, τον περιορισμό και την διαχείριση της νόσου. Η Google και η Apple [2] ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι έχουν βάλει στην άκρη τον ανταγωνισμό τους ώστε να συνεργαστούν σε μια εφαρμογή που θα παρακολουθούσε τις αλληλεπιδράσεις των μολυσμένων ασθενών, μεταξύ εκείνων που επιλέγουν να συμμετάσχουν. Η εφαρμογή χρησιμοποιεί ανώνυμα σήματα Bluetooth για να ειδοποιεί τους χρήστες εάν τα τηλέφωνά τους είναι κοντά στα τηλέφωνα μολυσμένων ατόμων. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι σε θέση να κάνουν χρήση αυτών των ψηφιακών εργαλείων, εκτός εάν μπορέσουν επίσης να υιοθετήσουν προσεκτικές και καλά συντονισμένες πολιτικές για να τα αναπτύξουν αποτελεσματικά και για να τα θέσουν κάτω από ρυθμίσεις. Δυστυχώς, η τρέχουσα εποχή είναι μια εποχή ιδιαίτερης ασυναρτησίας στην διακυβέρνηση των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον έχει ήδη χάσει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει ψηφιακά εργαλεία που θα μπορούσαν να είχαν σώσει ζωές τους πρώτους μήνες της κρίσης. Τώρα είναι έτοιμη να χάσει την ευκαιρία να τα χρησιμοποιήσει για να σώσει περισσότερες ζωές καθώς και την οικονομία -εκτός αν μπορέσει να μάθει από τις επιλογές που έχουν κάνει άλλες χώρες.

ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΕΣ

Στις προ-πανδημικές εποχές, οι ειδικοί συζητούσαν εάν οι ψηφιακές τεχνολογίες προσέφεραν ένα πλεονέκτημα στις αυταρχικές κυβερνήσεις [3]. Η Κίνα είχε οικοδομήσει ένα ολοκληρωμένο εγχώριο σύστημα παρακολούθησης και άρχισε να εξάγει σχετική τεχνολογία αλλού. Οι αναλυτές ανησυχούσαν ότι ο «ψηφιακός αυταρχισμός» [4] θα επέτρεπε την λαϊκή καταστολή και θα ενίσχυε τα αντιφιλελεύθερα καθεστώτα. Οι πρώτες εβδομάδες της πανδημίας περιέπλεξαν αυτή την εικόνα με το να δείξουν ότι η ψηφιακή παρακολούθηση θα μπορούσε επίσης να σώσει ζωές και να διατηρήσει τις οικονομίες σε λειτουργία.

Οι χώρες που περιόρισαν καλύτερα την COVID-19 [5], την ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό -συμπεριλαμβανομένων της Νότιας Κορέας, της Ταϊβάν και της Σιγκαπούρης- δεν μοιράζονται όλες το ίδιο πολιτικό σύστημα. Αλλά έχουν ένα πράγμα κοινό: Όλες έχουν περιορίσει τα κρούσματά τους στηριζόμενες στην ψηφιακή τεχνολογία, ακόμη και σε σημαντικό κόστος για τα ατομικά δικαιώματα ιδιωτικότητας. Οι επιτυχημένες χώρες σε αυτήν την πανδημία έχουν χρησιμοποιήσει την ψηφιακή παρακολούθηση [6] για να εντοπίσουν ασθενείς, να ξεχωρίσουν τους ασθενείς από τους υγιείς, να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού, και να επαναλάβουν προσεκτικά κάποια κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα.

Η Νότια Κορέα [7] και η Σιγκαπούρη [8] [9] έχουν συλλέξει δεδομένα για κάθε γνωστό κρούσμα COVID-19, δημοσιεύοντας ανώνυμους αλλά πλούσιους σε δεδομένα (data) εθνικούς πίνακες ελέγχου [10]. Οι πολίτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να αποφύγουν τοποθεσίες όπου έχουν μολυνθεί άτομα, και γενικές περιοχές που έχουν υψηλά ποσοστά μόλυνσης. Ο πίνακας ελέγχου της Νότιας Κορέας [7] έχει ακόμη μια λειτουργία που βοηθά τους χρήστες να βρουν αναλώσιμα, όπως μάσκες. Οι δύο [11] χώρες [12] βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε ψηφιακές πλατφόρμες για την ιχνηλάτηση επαφών, και χρησιμοποιούν πλάνα από κάμερες παρακολούθησης, δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας, και μερικές φορές ακόμη και αποδείξεις πιστωτικών καρτών για να προσδιορίσουν ποιος μπορεί να κινδυνεύει μόλις εντοπιστεί ένα μολυσμένο άτομο.

Το Χονγκ Κονγκ [13], η Ταϊβάν [14], η Ταϊλάνδη [15] και η Αυστραλία [16] παρακολούθησαν εισερχόμενους ταξιδιώτες για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού και η Ταϊβάν έχει συνδυάσει τα εθνικά της υγειονομικά δεδομένα (data) και τα δεδομένα από τα τελωνεία για να ταξινομήσει τον πληθυσμό της σε ομάδες υψηλού και χαμηλού κινδύνου. Η Νότια Κορέα [17], το Χονγκ Κονγκ [18] και η Ταϊβάν [19] χρησιμοποίησαν επίσης εντοπιστές θέσης για να επιβάλουν υποχρεωτική καραντίνα σε ασθενείς και για να περιορίσουν την επαφή τους με τους υγιείς. Οι τεχνολογικά έξυπνες χώρες εκτός της Ασίας θα αντιμετωπίσουν σύντομα την επιλογή εάν και πώς θα υιοθετήσουν παρόμοιες προσεγγίσεις.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να βρίσκονται στις πρώτες εβδομάδες της πανδημικής τους αντίδρασης, αλλά είναι οι κορυφαίες στον κόσμο στα επιβεβαιωμένα κρούσματα. Η ώρα για την αρχικό περιορισμό έχει περάσει, αλλά ένα εμβόλιο απέχει από 12 έως 18 μήνες και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι ανυπόμονη να ξεπαγώσει την οικονομία [20]. Οι αξιωματούχοι σε όλα τα επίπεδα πρέπει τώρα να μελετήσουν την επόμενη φάση της κρίσης, στην οποία η ψηφιακή τεχνολογία θα διαδραματίσει έναν ρόλο στο σταμάτημα του δεύτερου και ακόμη και του τρίτου κύματος μόλυνσης μετά την αρχική κορύφωση.

ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Η δημόσια υγεία και η εθνική ευημερία θα απαιτήσουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες να ξαναρχίσουν κάποια κοινωνική και οικονομική λειτουργία, στο μέτρο που αυτό θα είναι δυνατό χωρίς να προκληθούν σημαντικές δευτερογενείς επιδημίες. Πράγματι, χώρες που φαίνεται να έχουν τον ιό υπό έλεγχο, συμπεριλαμβανομένης της Σιγκαπούρης, της Ταϊβάν και του Χονγκ Κονγκ, βλέπουν όλες σημάδια δεύτερου κύματος [21]. Το ίδιο μπορεί να συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον παραμένει ηγέτιδα της τεχνολογίας στον κόσμο και μπορεί εύλογα να βασιστεί σε πλατφόρμες αιχμής, καθώς επιχειρεί την -από πλευράς πανδημίας- υψηλού ρίσκου δράση της επανεκκίνησης της οικονομίας χωρίς να προκαλέσει μια νέα κορύφωση [των κρουσμάτων].

Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να πάρουν μαθήματα, τόσο προειδοποιητικά όσο και ευεργετικά, από τις εμπειρίες άλλων χωρών που έφεραν ψηφιακές λύσεις σχετικά με το πρόβλημα της πανδημίας. Δείτε την Κίνα. Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε τα ίδια εργαλεία ψηφιακής παρακολούθησης για να εντοπίσει και να περιορίσει τις μολύνσεις με εκείνα που χρησιμοποιούσε για να ελέγξει το αφήγημα σχετικά με την προέλευση του ιού. Τον Φεβρουάριο, ο οργανισμός που ρυθμίζει τον κυβερνοχώρο στην Κίνα εξέδωσε οδηγίες [22] για την προστασία των προσωπικών πληροφοριών ενώ θα χρησιμοποιούσε big data για την καταπολέμηση του ιού. Η πολιτική περιέστειλε το εύρος των δεδομένων (data) που θα συλλέγονταν και περιόρισε την χρήση τους μόνο για τον έλεγχο της επιδημίας. Αλλά το σύστημα της Κίνας προσφέρει λίγη επίβλεψη ή πηγές για να αμφισβητηθεί. Τα νέα εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά, ειδικά εάν παραμείνουν στην θέση τους όταν περάσει η πανδημία ή εάν η κυβέρνηση τα επιλέξει με προθέσεις αυταρχικού ελέγχου. Επιπλέον, οι κινεζικές εφαρμογές [applications ή, σε συντομογραφία, apps] της υγείας χρησιμοποιούν αδιαφανείς αλγόριθμους [23] που αποκρύπτουν τις πηγές των δεδομένων τους και τα μέσα με τα οποία εξάγουν συμπεράσματα.

Ακόμη και οι δημοκρατίες έχουν δώσει προτεραιότητα στην εθνική υγεία έναντι της τήρησης των κανονισμών περί απορρήτου -σε ορισμένες περιπτώσεις, με ελάχιστη δημόσια συζήτηση. Η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας [24] πέρασε μια εξαίρεση δημοσίου συμφέροντος από τους αυστηρούς κανόνες της επί του απορρήτου προκειμένου να συλλέξει και να χρησιμοποιήσει προσωπικά δεδομένα χωρίς συγκατάθεση κατά την διάρκεια της κρίσης. Στην Σιγκαπούρη [25] και στο Χονγκ Κονγκ [26], οι επιτροπές ιδιωτικότητας των δεδομένων έκριναν ότι οι προσωπικές πληροφορίες υγείας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ιχνηλάτηση επαφών και άλλα μέτρα αντίδρασης [στην επιδημία] -στην περίπτωση της Σιγκαπούρης, χωρίς συγκατάθεση.

Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να εργαστεί για να επιταχύνει την τεχνολογία που είναι απαραίτητη για την διαχείριση της πανδημίας, ενώ παράλληλα θα αναπτύσσει τις αρχές που θα ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους καταχρήσεων. Άλλες δημοκρατίες αγωνίζονται με αυτήν την ισορροπία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, είχε θεσπίσει πρόσφατα αυστηρούς κανόνες που διέπουν την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (artificial intelligence, ΑΙ) και των δεδομένων (data). Αλλά επειδή η απάντηση στην πανδημία, και ιδιαίτερα η ανάπτυξη ενός εμβολίου, απαιτεί μεγαλύτερη πρόσβαση σε δεδομένα, η Ευρώπη έχει δηλώσει [27] ότι θα επανεξετάσει αυτούς τους κανόνες. Ταυτόχρονα, Ευρωπαίοι ερευνητές αναπτύσσουν ένα σύστημα ιχνηλάτησης επαφών [28] που δεν αποθηκεύει ή ανταλλάσσει προσωπικές πληροφορίες.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο τομέας της τεχνολογίας έχει προχωρήσει πολύ πιο μπροστά από την συζήτηση για την πολιτική. Η λύση Google-Apple αναμένεται να ξεδιπλωθεί τον Μάιο, και το Massachusetts Institute of Technology(ΜΙΤ) [29] δημιούργησε μια εφαρμογή αντιμετώπισης ιών βασισμένη στο «διαφορικό απόρρητο» (“differential privacy”), που σημαίνει ότι η εφαρμογή μοιράζεται πληροφορίες ανακατεύοντας δεδομένα έτσι ώστε τα άτομα να μην μπορούν να αναγνωρισθούν. Όμως, εκτός κι εάν αυτές οι αποσπασματικές προσπάθειες βρεθούν κάτω από μια ευρύτερη πολιτική που θα διέπει την χρήση ψηφιακών πλατφορμών, θα κάνουν λίγα για να περιορίσουν την περαιτέρω εξάπλωση του ιού τώρα και, ίσως το πιο σημαντικό, να σταματήσουν ένα δεύτερο κύμα. Για να λειτουργήσουν αυτές οι λύσεις, οι ομοσπονδιακές, πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να τις εφαρμόσουν παντού και με εναρμονισμένο βήμα -μαζί με εκτεταμένες δοκιμές, ώστε να υπάρχουν δεδομένα για να τροφοδοτήσουν τις εφαρμογές (apps). Χωρίς μια συντονισμένη προσέγγιση πολιτικής, η υιοθέτηση τέτοιων πλατφορμών θα είναι άνιση, και ακόμη και τα πιο έξυπνα κράτη θα παλέψουν για να αναπληρώσουν την ασφάλεια και την ευημερία εάν ο ιός συνεχίσει να εξαπλώνεται αλλού στην χώρα. Εάν δεν υπάρξει μια συνεκτική πολιτική, οι τεχνολογικές λύσεις για την πανδημική κρίση δεν θα είναι αποτελεσματικές, ανεξάρτητα από το πόσο καινοτόμες είναι.

ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

Με τον ιό να κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, το παράθυρο των Ηνωμένων Πολιτειών για την επινόηση μιας ψηφιακής πολιτικής για την πανδημία ενδέχεται να κλείνει. Όσοι σχεδιάζουν αυτήν την πολιτική πρέπει να αποσυνδέσουν τους κινδύνους από τα οφέλη της χρήσης συγκεκριμένων ειδών δεδομένων ώστε να αναπτύξουν αποτελεσματικά εργαλεία. Πρέπει να μοχθήσουν για να αντιμετωπίσουν τις πιθανότητες για διακρίσεις εναντίον περιθωριοποιημένων ομάδων και να εγείρουν προστατευτικά αναχώματα που να περιορίζουν το ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση στα δεδομένα, για ποιον σκοπό, και για πόσο καιρό αυτά τα δεδομένα μπορούν να διατηρηθούν. Εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φέρνουν αυτές τις ανησυχίες σε στενή συνεργασία με τεχνικούς εμπειρογνώμονες, λύσεις μπορούν να ενσωματωθούν στην τεχνολογία καθώς αναπτύσσεται -σε αυτό που είναι γνωστό ως «ιδιωτικότητα από σχεδιασμό» (“privacy by design”).

Το ότι αυτή η τεχνολογική ικανότητα ξεπερνά την συζήτηση για την δημόσια πολιτική στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποτελεί μια έκπληξη. Οι Αμερικανοί έχουν εξοικειωθεί με το ότι η Apple, το Facebook και το Google χρησιμοποιούν τα δεδομένα τους για εμπορικούς σκοπούς. Μπορεί να είναι πολύ πιο σκεπτικοί σχετικά με το να επιτρέπεται στην ομοσπονδιακή ή τις πολιτειακές κυβερνήσεις να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα, ακόμα κι αν διακυβεύεται η υγεία του έθνους. Επιπλέον, ούτε οι πολίτες ούτε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής γνωρίζουν ακόμη ποια εργαλεία βρίσκονται υπό ανάπτυξη ή ποια δεδομένα θα αντλήσουν. Οι Αμερικανοί έχουν αποδειχθεί από καιρό πρόθυμοι να μοιραστούν δεδομένα (data) τοποθεσίας, αλλά μπορεί να αισθάνονται διαφορετικά όταν αυτές οι πληροφορίες συνδυάζονται με ιατρικά δεδομένα.

Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτύχουν να αξιοποιήσουν την ικανότητά τους για καινοτομία, θα υποστούν πολλούς επιπλέον μήνες οικονομικής και κοινωνικής παράλυσης. Τώρα είναι η ώρα οι Αμερικανοί να καταπιαστούν ανοιχτά με τις παραχωρήσεις που μπορεί να απαιτήσει η υγειονομική και οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Ίσως να περάσει γρήγορα η ευκαιρία να υιοθετηθούν εργαλεία που θα μπορούσαν να σώσουν ζωές και θέσεις εργασίας. Αλλά εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθετήσουν τέτοιες τεχνολογίες χωρίς μια εθνική συζήτηση, και χωρίς να διατυπώσουν τις αρχές βάσει των οποίων θα λειτουργήσουν, ακόμη και τα καλύτερα μέσα είναι πιθανό να πολιτικοποιηθούν και να καταστούν αναποτελεσματικά.

Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθούν τα διακυβεύματα για να γίνει αυτό σωστά. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εκμεταλλευτούν την ικανότητά τους για καινοτομία προς όφελος της διαχείρισης της πανδημίας, θα υποστούν πολλούς επιπλέον μήνες οικονομικής και κοινωνικής παράλυσης. Οι πολιτειακές και τοπικές Αρχές θα μπορούσαν να άρουν τις εντολές για παραμονή στο σπίτι μόνο για να αντιμετωπίσουν και νέες επιδημίες, με αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενα lockdown και παρατεταμένη οικονομική πτώση. Η ικανότητα των ΗΠΑ σε αυτήν την επόμενη φάση διαχείρισης της πανδημίας θα μπορούσε να κάνει την διαφορά μεταξύ μιας μέτριας οικονομικής ανάκαμψης σε σχήμα U και ενός μέλλοντος σχήματος L στο οποίο η οικονομία θα είναι σταματημένη. Επιπλέον, καθώς η Κίνα επανέρχεται στο business as usual (δουλειές όπως συνήθως) και οι μεσαίες δυνάμεις της Ασίας επιδιώκουν να διατηρήσουν τις οικονομίες τους σε πορεία, μια αδυναμία των ΗΠΑ θα κινδυνεύσει να επιταχύνει δυσμενείς [30] διεθνείς τάσεις. Η πανδημία έχει ήδη αυξήσει τις αντιλήψεις περί πτώσης των ΗΠΑ [31] και επιτάχυνε το σπριντ της Κίνας [32] προς την παγκόσμια ηγεσία. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες παρακάμψουν τις νέες τεχνολογίες για την διαχείριση της πανδημίας -και παραμερίσουν τις συζητήσεις που τις συνοδεύουν- θα φανούν, για άλλη μια φορά, ως μια ακόμα ισχυρή δύναμη που έχει επιδόσεις πολύ κάτω από τις δυνατότητές της.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-04-17/technol...

Σύνδεσμοι:

[1] https://www.commerce.senate.gov/2020/4/enlisting-big-data-in-the-fight-a...
[2] https://www.npr.org/2020/04/14/834460127/apple-google-team-up-to-develop...
[3] https://freedomhouse.org/report/freedom-net/2018/rise-digital-authoritar...
[4] https://warontherocks.com/2020/02/when-it-comes-to-digital-authoritarian...
[5] https://carnegieendowment.org/2020/03/31/do-authoritarian-or-democratic-...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/2020-04-06/coronavirus-and-futur...
[7] https://www.smartcitiesworld.net/news/news/south-korea-to-step-up-online...
[8] https://www.technologyreview.com/s/615330/best-worst-coronavirus-dashboa...
[9] https:/www.againstcovid19.com/singapore/
[10] https://www.propublica.org/article/how-south-korea-scaled-coronavirus-te...
[11] https://www.smartcitiesworld.net/news/news/south-korea-to-step-up-online...
[12] https://www.lawfareblog.com/lessons-america-how-south-korean-authorities...
[13] https://www.cnbc.com/2020/03/25/coronavirus-singapore-to-make-contact-tr...
[14]https://qz.com/1822215/hong-kong-uses-tracking-wristbands-for-coronavirus-quarantine/
[15] https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762689?guestAccessKey...
[16] https://www.pattayamail.com/thailandnews/tourists-given-sim-cards-to-dow...
[17] https://www.abc.net.au/news/2020-02-06/phone-tracking-follows-movements-...
[18] https://www.technologyreview.com/s/615329/coronavirus-south-korea-smartp...
[19] https://www.bbc.com/news/technology-52017993
[20] https://www.nytimes.com/2020/03/23/business/trump-coronavirus-economy.html
[21] https://www.businessinsider.com/singapores-second-wave-shows-us-in-for-l...
[22] https://www.newamerica.org/cybersecurity-initiative/digichina/blog/trans...
[23] https://www.ft.com/content/760142e6-740e-11ea-95fe-fcd274e920ca
[24] https://blogs.thomsonreuters.com/answerson/south-korea-covid-19-data-pri...
[25] https://www.jdsupra.com/legalnews/preparing-coronavirus-workplace-safety...
[26] https://www.pcpd.org.hk/english/media/media_statements/press_20200211.html
[27] https://www.ft.com/content/f3fd4707-db62-4367-83b1-1b73f1b77862
[28] http://documents/DP3T%20White%20Paper.pdf%20at%20master%20%C2%B7%20DP-3T...
[29] http://safepaths.mit.edu/
[30] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-04-07/pandemi...
[31] https://warontherocks.com/2020/03/china-america-and-the-international-or...
[32]https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2020-03-18/coronavirus-could-reshape-global-order

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition