Η νέα κυβέρνηση του Ισραήλ είναι μια Λερναία Ύδρα με πολλά κεφάλια

Στον ελληνικό μύθο, η Λερναία Ύδρα είναι ένα γιγαντιαίο θαλάσσιο φίδι με εννέα κεφάλια, εκ των οποίων μόνο ένα είναι αθάνατο. Η 35η κυβέρνηση του Ισραήλ, που ορκίστηκε στις 17 Μαΐου 2020, μοιάζει με Λερναία Ύδρα. Αντί για εννέα αρχηγούς, έχει 36 υπουργούς, 16 αναπληρωτές υπουργούς και έναν «αναπληρωματικό πρωθυπουργό». Όπως και η Λερναία Ύδρα, φαίνεται επίσης να έχει ένα αθάνατο κεφάλι: Τον Βενιαμίν Νετανιάχου. Ορκίστηκε για πέμπτη θητεία ως πρωθυπουργός, έχοντας ήδη υπηρετήσει σε αυτό το αξίωμα συνεχώς από το 2009.

Αυτή την φορά χρειάστηκαν στον Νετανιάχου τρεις εκλογές μέσα σε 18 μήνες για να σχηματιστεί κυβέρνηση. Σε κάθε μια από αυτές τις εκλογές, το μπλοκ του των δεξιών και θρησκευτικών κομμάτων απέτυχε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία. Ο Νετανιάχου κατάφερε να συγκροτήσει αυτήν την κυβέρνηση, στην τρίτη προσπάθειά του, μόνο με την εισαγωγή του Μπένι Γκάντς, του ηγέτη του κεντροαριστερού μπλοκ της αντιπολίτευσης. Ο ελιγμός ήταν επιδέξιος, καθώς ο Gantz είχε υποσχεθεί να μην προσχωρήσει ποτέ σε κυβέρνηση υπό τον Netanyahu λόγω των κατηγοριών που αντιμετωπίζει για δωροδοκία, απάτη και παραβίαση της εμπιστοσύνης.

Ένα πανό που απεικονίζει τον Benny Gantz και τον Benjamin Netanyahu στο Τελ Αβίβ, στο Ισραήλ, τον Φεβρουάριο του 2020. Ammar Awad / Reuters
-----------------------------------------------------------

Ο Γκαντς θα μπορούσε να είχε σχηματίσει μια κυβέρνηση μειοψηφίας, ανάλογα με την εξωτερική υποστήριξη από την Κοινή Λίστα Αραβικών κομμάτων που του είχε συστήσει να πράξει κατ’ αυτόν τον τρόπο. Αλλά εκείνος είχε υποσχεθεί να μην το κάνει αυτό. Αναγκασμένος να επιλέξει, πήγε με τον Νετανιάχου, υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δημιουργήθηκε από την κρίση COVID-19 απαιτούσε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας –ένα υψηλότερο καθήκον που δικαιολογούσε την προδοσία των ψηφοφόρων του. Πλήρωσε ένα βαρύ τίμημα για αυτό, καθώς η απόφασή του οδήγησε σε διάσπαση το κόμμα του, «Μπλε και Λευκό». Ο πρώην συνεργάτης του, Yair Lapid, οδήγησε στην αντιπολίτευση 18 από τα 33 μέλη του κόμματος στην Knesset [βουλή].

Ο Νετανιάχου έπρεπε επίσης να πληρώσει ένα βαρύ τίμημα. Υπέγραψε συμφωνία με τον Γκαντς, που στην συνέχεια μετατράπηκε σε νομοθεσία, η οποία προβλέπει τριετή θητεία για την κυβέρνηση και αμοιβαίο βέτο για όλες τις πολιτικές αποφάσεις. Σύμφωνα με αυτήν την υποθετικά δεσμευτική συμφωνία, ο Νετανιάχου θα υπηρετήσει για 18 μήνες και στην συνέχεια θα παραδώσει την πρωθυπουργία στον Γκαντς στις 17 Νοεμβρίου 2021, για τους άλλους 18 μήνες. Εν τω μεταξύ, ο Gantz θα είναι ο «αναπληρωτής πρωθυπουργός», μια νέα θέση που θα αναλάβει ο Νετανιάχου όταν πραγματοποιηθεί η εναλλαγή.

Κάθε ηγέτης έχει 18 χαρτοφυλάκια, παρόλο που ο Νετανιάχου έχει 52 [κοινοβουλευτικές] έδρες στο μπλοκ του και ο Γκαντς έχει μόνο 17 (συμπεριλαμβανομένων των δύο εδρών του συρρικνωμένου Εργατικού Κόμματος). Αυτή η διανομή έχει δημιουργήσει μια πιθανή κατάσταση στην οποία ο Gantz έχει πάρα πολλά χαρτοφυλάκια ανάλογα με τα μέλη του στην Knesset και ο Νετανιάχου έχει πολύ λίγα.

Η διαρθρωτική ανισορροπία μεταξύ των δύο μπλοκ δημιουργεί μια εγγενή ένταση, με τους δεξιούς οπαδούς του Likud του Netanyahu να παρακινούνται να απαλλαγούν από τους «αριστερούς» εταίρους του, ειδικά εάν οι δημοσκοπήσεις συνεχίζουν να δείχνουν ότι το δεξιό/θρησκευτικό μπλοκ θα μπορούσε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία από μόνο του σε νέες εκλογές. Αυτές οι δημοσκοπήσεις κλίνουν επίσης την ψυχολογική ισορροπία δυνάμεων προς την κατεύθυνση του Νετανιάχου, καθώς το κόμμα του Γκαντζ πιθανότατα θα συρρικνωνόταν σημαντικά, εάν δεν εξαφανιζόταν, σε έναν άλλο εκλογικό γύρο. Αυτή είναι η παραδοσιακή μοίρα των περισσότερων ισραηλινών κεντρώων κομμάτων. Εάν η άσκηση του βέτο του θα μπορούσε να ρίξει την κυβέρνηση, ο Γκαντς ενδέχεται να διστάσει να το χρησιμοποιήσει σε κρίσιμα ζητήματα. Αυτή η επιφυλακτικότητα θα υπονομεύσει την ικανότητα του κόμματός του να αντισταθμίσει την δεξιά ατζέντα των εταίρων του συνασπισμού.

Οι Ισραηλινοί περιφρονούν αυτήν την υπερμεγέθη κυβέρνηση, παρόλο που οι περισσότεροι την προτιμούν, προς το παρόν, από την εναλλακτική λύση μιας τέταρτης εκλογικής αναμέτρησης. Στο τέλος, θα κρίνουν ανάλογα με τα αποτελέσματα. Από αυτή την άποψη, ο Νετανιάχου έχει ήδη λάβει υψηλούς βαθμούς για τον χειρισμό της κρίσης του νέου κορωνοϊού. Λιγότεροι από 300 Ισραηλινοί έχουν πεθάνει, τα νέα κρούσματα τον Μάιο ήταν σχεδόν μηδενικά και ο ιός έχει περιοριστεί στους Παλαιστινίους στην γειτονική Δυτική Όχθη και την Γάζα.

Ο Netanyahu και ο Gantz έχουν θέσει ως προτεραιότητές τους την αναζωογόνηση της ισραηλινής οικονομίας και την προετοιμασία για το αναμενόμενο δεύτερο κύμα του ιού. Πέρα από αυτές τις επιταγές, ο σκοπός τούτης της κυβέρνησης της Λερναίας Ύδρας είναι ασαφής, καθώς τα δύο μπλοκ δεν έχουν συμφωνημένες κατευθυντήριες γραμμές. Λαμβάνοντας υπόψη το βέτο που κάθε πλευρά έχει επί της άλλης, η ασάφεια μπορεί να προσφέρει μια ευπρόσδεκτη ανάπαυλα από τα ζητήματα που έπληξαν την ισραηλινή πολιτεία υπό την προηγούμενη δεξιά κυβέρνηση του Νετανιάχου.

Συγκεκριμένα, οι υπουργοί του Νετανιάχου είχαν επιτεθεί στην ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και προσπάθησαν να αφαιρέσουν την ικανότητα του Ανώτατου Δικαστηρίου να ενεργεί ως έλεγχος επί της Knesset. Δεδομένου ότι το κόμμα του Gantz κατέχει το Υπουργείο Δικαιοσύνης αυτή η νομοθετική ατζέντα θα είναι μετριοπαθής, αν δεν πάει στο ράφι, αν και φαίνεται ότι η δεξιά ώθηση εναντίον της δικαιοσύνης θα συνεχιστεί αμείωτη. Το φάσμα της νομοθεσίας για την προστασία του Νετανιάχου από την δίωξη επί κατηγοριών για διαφθορά, έχει επίσης αφαιρεθεί. Ο Νετανιάχου είχε να εμφανιστεί στο δικαστήριο για την έναρξη της δίκης του μια εβδομάδα αφότου ορκίστηκε πρωθυπουργός.