Μια πανδημία πείνας διαγράφεται στον ορίζοντα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μια πανδημία πείνας διαγράφεται στον ορίζοντα

Ο κορωνοϊός απειλεί να σπρώξει εκατομμύρια ανθρώπους στην λιμοκτονία
Περίληψη: 

Μετά από δεκαετίες προόδου στη μάχη κατά της φτώχειας και της πείνας, οι απώλειες θέσεων εργασίας, οι διαταραχές των αλυσίδων εφοδιασμού, και άλλες οικονομικές εξαρθρώσεις που προκλήθηκαν από την πανδημία, απειλούν να ωθήσουν εκατομμύρια ανθρώπους από την επισιτιστική ασφάλεια στην επισιτιστική ανασφάλεια.

Ο DAVID M. BEASLEY είναι εκτελεστικός διευθυντής στο World Food Programme των Ηνωμένων Εθνών.

Ο νέος κορωνοϊός έχει κατακλύσει τα συστήματα δημόσιας υγείας και τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο. Τώρα είναι έτοιμος να πυροδοτήσει επίσης μια παγκόσμια κρίση πείνας. Μετά από δεκαετίες προόδου στη μάχη κατά της φτώχειας και της πείνας, οι απώλειες θέσεων εργασίας, οι διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού, και άλλες οικονομικές εξαρθρώσεις που προκλήθηκαν από την πανδημία, απειλούν να ωθήσουν εκατομμύρια ανθρώπους από την επισιτιστική ασφάλεια στην επισιτιστική ανασφάλεια -και προς την πλήρη πείνα. Οι διεθνείς θεσμοί και τα κράτη-μέλη τους πρέπει να ενεργήσουν αποφασιστικά για να αποτρέψουν αυτό το αποτέλεσμα. Διαφορετικά, ρισκάρουν να θέσουν σε κίνηση μια κοστοβόρα και χαοτική εποχή αυξανόμενης πείνας και φτώχειας.

19062020-1.jpg

Κέντρο διανομής τροφίμων του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (World Food Programme) στη Sanaa της Υεμένης, τον Φεβρουάριο του 2020. Khaled Abdullah / Reuters
-------------------------------------------------------

Τον Απρίλιο, προειδοποίησα το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την ερχόμενη «πανδημία πείνας» (“hunger pandemic”) [1]. Οι επιπτώσεις των οικονομικών κρίσεων που σχετίζονται με τον κορωνοϊό θα γίνουν αισθητές σχεδόν παντού. Ενώ τα έθνη θα εξετάσουν, όπως αρμόζει, πρώτα τα συμφέροντα των δικών τους ανθρώπων, ένας κόσμος χωρίς κοινό σκοπό είναι ένας κόσμος που θα φέρει πολλά προβλήματα. Ο κοινός μας σκοπός πρέπει να είναι να νικήσουμε αυτόν τον ιό, να τον αποτρέψουμε από το να προκαλέσει μια πανδημίας πείνας, και να οικοδομήσουμε πάνω στα κέρδη κατά της φτώχειας και της πείνας τα οποία έχουν καθορίσει το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 30 ετών.

Η πανδημία έφτασε σε μια κρίσιμη καμπή. Δεκαετίες σχετικής επιτυχίας στην καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας είχαν αρχίσει να επιβραδύνονται και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αντιστράφηκαν την στιγμή που έφτασε ο κορωνοϊός. Τα τελευταία 30 χρόνια, τα ποσοστά ακραίας φτώχειας μειώθηκαν κατά περισσότερο από το ήμισυ, από περίπου δύο δισεκατομμύρια το 1990 σε περίπου 700 εκατομμύρια [2] άτομα το 2015, χάρη στην ανάπτυξη που τροφοδοτήθηκε από τον ιδιωτικό τομέα και τα ισχυρότερα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας, μεταξύ άλλων παραγόντων. Η πείνα μειώθηκε κατά περίπου 25% την ίδια χρονική περίοδο [3]. Αλλά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ο αριθμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν χρόνια πείνα -δηλαδή, οι άνθρωποι που κοιμούνται πεινασμένοι κάθε βράδυ- έχει αυξηθεί, από 796 εκατομμύρια σε 821 εκατομμύρια [4]. Το ίδιο έχει κάνει και ο αριθμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν οξεία πείνα -εκείνοι που ξαφνικά βρίσκονται στο χείλος της ασιτίας αφότου είχαν [στο παρελθόν] γενικά αρκετή τροφή. Η οξεία πείνα έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 70% τα τελευταία τέσσερα χρόνια, από 80 εκατομμύρια σε 135 εκατομμύρια [5]. Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από χρόνια ή οξεία πείνα σήμερα.

Ο μεγαλύτερος παράγοντας που έφερε αυτήν την πρόσφατη άνοδο είναι οι συγκρούσεις. Το 60% των πεινασμένων ανθρώπων ζουν σε χώρες που υποφέρουν από πόλεμο. Πρόκειται για μέρη όπως η Συρία και η Υεμένη, όπου χρόνια πολέμου όχι μόνο αύξησαν την πείνα, αλλά και ανέστειλαν την πρόοδο για γενιές. Η κλιματική αλλαγή έχει επίσης διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ώθηση ορισμένων πληθυσμών στην πείνα, ειδικά σε χώρες όπως το Αφγανιστάν και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, όπου οι ακραίες κλιματικές συνθήκες έχουν συνδυαστεί με υπάρχουσες συγκρούσεις για να επιδεινώσουν την επισιτιστική ανασφάλεια.

Με την πανδημία της [ασθένειας] COVID-19 να επιδεινώνει αυτές τις υπάρχουσες κρίσεις, οι εκτιμήσεις μας υποδηλώνουν ότι ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από οξεία πείνα θα μπορούσε σχεδόν να διπλασιαστεί έως το τέλος του έτους, σε 265 εκατομμύρια ανθρώπους. Επιπλέον 300 εκατομμύρια άνθρωποι θα γίνουν ελλειμματικοί σε θρεπτικά συστατικά (nutrient deficient) -χωρίς να έχουν αρκετές βιταμίνες και μέταλλα στην διατροφή τους για να παραμείνουν υγιείς- σύμφωνα με μια εκτίμηση [6] από την Παγκόσμια Συμμαχία για την Βελτιωμένη Διατροφή (Global Alliance for Improved Nutrition).

Ο κορωνοϊός ενθαρρύνει την πείνα με το να διαταράσσει τις παγκόσμιες και εθνικές οικονομίες. Η χειρότερη ζημιά θα γίνει αισθητή στις χώρες χαμηλού εισοδήματος που είναι λιγότερο εξοπλισμένες για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την πανδημία. Αλλά οι χώρες που καυχώντο για την δυναμική, αναπτυσσόμενη οικονομία τους πριν από την πανδημία έχουν επίσης αρχίσει να αισθάνονται έντονο πόνο. Μεταξύ των πιο σκληρά πληττόμενων είναι οι χώρες που βασίζονται στις εξαγωγές πρώτων υλών, όπως η Νιγηρία, το Νότιο Σουδάν και η Ζάμπια˙ εκείνες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, όπως η Γκάμπια και η Ιορδανία˙ και εκείνες, όπως η Αϊτή και το Νεπάλ, όπου τα εμβάσματα που στέλνονται στην πατρίδα από μετανάστες αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ τους. Τα εθνικά lockdown έχουν ήδη μειώσει τα εισοδήματα πολλών εργαζομένων σε αυτούς τους τομείς. Η παράταση αυτών των περιορισμών θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά, ειδικά εάν δεν συνοδεύονται από την επέκταση των δικτύων κοινωνικής ασφάλισης.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η παγκόσμια ανάπτυξη το 2020 θα μειωθεί κατά 2,8% [7], σε σύγκριση με 0,1% κατά την χρηματοοικονομική κρίση του 2009. Τέτοιες σημαντικές συστολές στην παγκόσμια οικονομία θα είναι επιβλαβείς για τους φτωχούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Το Παγκόσμιο Ινστιτούτο για την Ανάπτυξη των Οικονομικών (World Institute for Development Economics Research ) του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών (United Nations University) προτείνει [8] ότι η πτώση του ΑΕΠ κατά 5% θα έθετε επιπλέον 85 εκατομμύρια άτομα σε ακραία φτώχεια (ορίζεται ως η διαβίωση με λιγότερα από 1,90 δολάρια την ημέρα), οδηγώντας αναπόφευκτα σε περισσότερη επισιτιστική ανασφάλεια και πείνα. Μια πτώση 10% θα ωθήσει 180 εκατομμύρια ανθρώπους σε ακραία φτώχεια.