Ο παραλογισμός της Άγκυρας για την Κρήτη

Ως αποτέλεσμα της ήττας της στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, μια εβδομάδα αργότερα ακολούθησε και η Βουλγαρία, η οποία αναγνώρισε το νέο εδαφικό καθεστώς στα Βαλκάνια με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1913) [4]. Αν και τα συμβαλλόμενα μέρη ενδιαφέρονταν περισσότερο να ορίσουν τα νέα σύνορα της Βουλγαρίας, το Άρθρο 5 της Συνθήκης ανέφερε πως «Συνομολογείται ρητώς ότι η Βουλγαρία παραιτείται στο εξής πάσης επί της Κρήτης αξιώσεως» [5]. Με την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου οι συμβαλλόμενοι θεώρησαν ότι είχαν διευθετήσει οριστικά το ζήτημα, καθώς δεν υπήρχε βαλκανικό κράτος ή άλλος ενδιαφερόμενος που ν’ αμφισβητεί το εδαφικό καθεστώς που είχε προκύψει. Στο πλαίσιο αυτό, οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι δεν έκριναν σκόπιμο το να παραιτηθεί και το Μαυροβούνιο από τυχόν αξιώσεις επί της Κρήτης. Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο αυτό αποφεύχθηκε ήταν ότι το Μαυροβούνιο δεν ήταν επίσημα σύμμαχος της Ελλάδας, καθώς συνδεόταν έμμεσα με αυτήν μέσω των συμμαχικών δεσμεύσεων που είχε αναλάβει προς την Βουλγαρία και την Σερβία (στις 26 Αυγούστου και 2 Οκτωβρίου 1912 αντίστοιχα), οι οποίες ήταν παρεμφερείς με αυτές που είχε αναλάβει η Ελλάδα (στις 29 Μαΐου 1912 και 1 Ιουνίου 1913 αντίστοιχα). Ένας τρίτος λόγος ήταν η διαδεδομένη πεποίθηση ότι το Μαυροβούνιο θα ενωνόταν σύντομα με την Σερβία, κι έτσι θα εξέλειπε κάθε λόγος επίσημης παραίτησής του από την Κρήτη. Την εποχή εκείνη πολλοί πίστευαν ότι η ένωση αυτή ήταν επικείμενη, αλλά άργησε να υλοποιηθεί λόγω της εκδήλωσης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με το τέλος του οποίου η Σερβία, το Μαυροβούνιο και το Κράτος των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων ενώθηκαν το 1918 για να αποτελέσουν το Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, γνωστό από το 1929 και εξής ως Γιουγκοσλαβία.

Ο χάρτης της –κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου- συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης όπως τον δημοσίευσε το τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Αναντολού.
---------------------------------------------------------

Προς επικύρωση του νέου -εδαφικού και μη- καθεστώτος, το φθινόπωρο του 1913 η Ελλάδα ξεκίνησε διαβουλεύσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με σκοπό την σύναψη μιας διμερούς συνθήκης που θα διευθετούσε τα εκκρεμή ζητήματα μεταξύ των δύο χωρών. Κατά την διάρκεια των σχετικών επαφών, η οθωμανική πλευρά ουδέποτε αμφισβήτησε την μεταβίβαση και ενσωμάτωση της Κρήτης στην Ελλάδα, αν και εξακολούθησε να αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία επί των νησιών του ανατολικού Αιγαίου (κυρίως επί της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου). Παρά την διαφωνία αυτή, οι εκπρόσωποι των δύο χωρών υπέγραψαν την ελληνοτουρκική Σύμβαση των Αθηνών (1 / 14 Νοεμβρίου 1913), η οποία προέβλεπε την άμεση αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών (Άρθρο 1) και την επαναφορά σε ισχύ όλων των συνθηκών που είχαν υπογραφεί μεταξύ τους (Άρθρο 2) [6]. Κατά τρόπο συνήθη σε κείμενα που αφορούν σε εδαφικές μεταβολές, η Σύμβαση όρισε ότι όλοι οι κάτοικοι των «Νέων Χωρών» του Βασιλείου της Ελλάδας -μεταξύ των οποίων και η Κρήτη- αποκτούσαν αυτοδίκαια την ελληνική υπηκοότητα, αν και διατηρούσαν το δικαίωμα να επιλέξουν μέσα σε διάστημα τριών ετών την οθωμανική υπηκοότητα, περίπτωση κατά την οποία θα έπρεπε να εγκαταλείψουν την ελληνική επικράτεια και να εγκατασταθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (Άρθρο 4 και συναφές πρωτόκολλο για τους κατοίκους εξωτερικού) [7].

ΣΕ ΤΙ ΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ, ΛΟΙΠΟΝ, Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ;

Παρά το γεγονός ότι η Κρήτη δεν αναφέρεται έκτοτε σε άλλη διεθνή συνθήκη, το 2017 ο κ. Yalım άρχισε να αμφισβητεί τη μεταβίβαση της Κρήτης στην Ελλάδα, 104 χρόνια μετά την πλήρη παραίτηση του Οθωμανού σουλτάνου από αυτήν (τον Μάιο του 1913), αλλά και από την επίσημη ένωσή της με την Ελλάδα (1η Δεκεμβρίου του 1913). Καθ’ όλο αυτό το διάστημα, κανένα κράτος και καμία κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε τη μεταβίβαση και υπαγωγή της Κρήτης στην Ελλάδα, κατάσταση που εξακολουθεί να ισχύει έως σήμερα, καθώς η τουρκική κυβέρνηση δεν έχει αναγνωρίσει ή θέσει -σε οποιοδήποτε επίπεδο- τέτοιο ζήτημα. Παρά ταύτα, ο κ. Yalım υποστηρίζει ότι το καλοκαίρι του 1913 η Σερβία και η Βουλγαρία δεν παραιτήθηκαν από τα δικαιώματά τους επί της Κρήτης υπέρ της Ελλάδας, αλλά υπέρ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας! Το «επιχείρημά» του ως προς αυτό είναι ότι κατά την παραίτησή τους η Σερβία και η Βουλγαρία δεν ανέφεραν ονομαστικά ότι παραιτούνται «υπέρ της Ελλάδας», άρα κατά τον ίδιο η παραίτησή τους ανάσχεσε τη μεταβίβαση, με αποτέλεσμα τα «μερίδια» που τους αναλογούσαν να «επιστραφούν» στο οθωμανικό κράτος.

1913. Η Κρήτη σε 4 συμμάχους ηγεμόνες.
---------------------------------------------------------

1913. Η Κρήτη μετά από παραίτηση συμμάχων, σύμφωνα με την Τουρκία.
---------------------------------------------------------