Η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει τους ανθρώπους πέρα από τα σύνορα

Μέχρι την στιγμή που επισκέφθηκα το Αμπάκο, πολλοί Αϊτινοί είχαν κρυφτεί ανάμεσα στα συντρίμμια του κατεστραμμένου νησιού. Εργαζόμενοι στις ομάδες βοήθειας μού είπαν ότι ορισμένοι Αϊτινοί είχαν αρνηθεί την βοήθειά τους στην ανοικοδόμηση επειδή φοβούνταν ότι θα προσελκύσουν την προσοχή της κυβέρνησης και τις επιδρομές [της]. Η αρχηγός μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης (ΜΚΟ) μου είπε ότι ομάδες και κυβερνήσεις στην περιοχή χρησιμοποιούσαν συνήθως φυσικές καταστροφές ως δικαιολογία για να διώκουν ολόκληρους πληθυσμούς. «Πάντα συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά η θρασύτητα γι' αυτό!.. Τόσο απροκάλυπτα γι' αυτό!..», είπε. Αλλά, πολλοί εργαζόμενοι ΜΚΟ με έδρα την Καραϊβική δεν ένιωθαν ότι θα μπορούσαν να διακινδυνεύσουν να μιλήσουν. «Την στιγμή που θα πούμε το οτιδήποτε», μου είπε ένας ηγέτης ΜΚΟ, «η κυβέρνηση θα μας διώξει».

Στο βόρειο άκρο του Αμπάκο, μερικοί Αϊτινοί έτρεξαν στην καταιγίδα σε μια εκκλησία και έκτοτε ζούσαν εκεί, σε δωρισμένες σκηνές κατά μήκος της στενής χλοώδους περιφέρειας του κτηρίου. Το εσωτερικό της εκκλησίας ήταν τακτοποιημένο και εφεδρικό, άδειο εκτός από μερικές αναδιπλούμενες καρέκλες και μια χούφτα από ξύλινα στασίδια με βελούδινη ταπετσαρία, τοποθετημένα σε τυχαίες σειρές στο λεκιασμένο τσιμεντένιο πάτωμα. Μερικές γραμμές από χριστουγεννιάτικα φώτα είχαν κρεμαστεί πάνω από τα χοντρά ξύλινα δοκάρια πάνω στα οποία οι ντόπιοι είχαν σκαρφαλώσει για μέρες ώστε να ξεφύγουν από τα νερά της πλημμύρας του Ντόριαν.

Ένας άντρας γρατζούνιζε ήσυχα μια κιθάρα σε μια γωνιά της εκκλησίας, ενώ μια επιζήσασα που ονομάζεται Phyllis Pierre μου μίλησε. Η Πιέρ είχε έρθει από την Αϊτή 30 χρόνια νωρίτερα. Εργάστηκε ως υπηρέτρια σε μια ιδιωτική κατοικία στην αριστοκρατική γειτονιά Treasure Cay και, πριν από την καταιγίδα, ζούσε με τον γιο και τα εγγόνια της σε ένα σπίτι τεσσάρων υπνοδωματίων που είχε χτίσει. Λίγες μέρες πριν συναντηθούμε, η ξαδέρφη της την είχε καλέσει ενώ εργαζόταν βοηθώντας να καθαρίσει το σπίτι του εργοδότη της που υπέστη ζημιές. Το σπίτι της Πιέρ, μαζί με μια κοντινή παραγκούπολη της Αϊτής, είχε ισοπεδωθεί από μπουλντόζες κυβερνητικών εργολάβων, της είπε η ξαδέλφη της. Το μόνο που κατάφερε να ανακτήσει ήταν το στρώμα της.

Περπατούσα μαζί της στην τοποθεσία του πρώην σπιτιού της, που τώρα είναι ένα γυμνό κομμάτι γης γεμάτο με ακατάστατους σωρούς από μη αναγνωρίσιμα συντρίμμια. Μια κίτρινη μπουλντόζα ήταν σταθμευμένη εκεί κοντά. Καθώς περιπλανηθήκαμε, η Πιέρ πήρε ένα σκεύος καθαρισμού από τα ερείπια, ως εκ θαύματος ανέπαφο. «Η σφουγγαρίστρα μου!» φώναξε. Η οικειότητα φώτισε στιγμιαία την ελκυστική της έκφραση. Δεν υπήρχε όμως πάτωμα για να καθαριστεί, ούτε ντουλάπα για να μπει. Κράτησε την σφουγγαρίστρα στο χέρι της για λίγο, την στήριξε πάνω σε έναν απεριποίητο θάμνο που ψηνόταν στον ήλιο της Καραϊβικής και απομακρύνθηκε.

ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Οι κλιματικές καταστροφές όπως ο τυφώνας Dorian θα γίνουν πιο συχνές καθώς το κλίμα συνεχίζει να αλλάζει, αλλά οι συνέπειες δεν χρειάζεται να είναι τόσο καταστροφικές όσο ήταν για την κοινότητα της Αϊτής στις Μπαχάμες. Αντί να σκληραίνουν τα σύνορα και να παγιδεύουν ανθρώπους σε χώρες που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς θεσμοί μπορούν να διευκολύνουν τη μετακίνηση ευάλωτων πληθυσμών πριν από τις καταστροφές. Οι επιστήμονες του κλίματος και οι ειδικοί της μετανάστευσης συμφωνούν ευρέως ότι τα μακροπρόθεσμα οφέλη τόσο για τις χώρες υποδοχής όσο και για τις χώρες προέλευσης αντισταθμίζουν το βραχυπρόθεσμο κόστος αυτών των μεταναστεύσεων. Πράγματι, οι μετανάστες φέρνουν πολιτιστική ποικιλομορφία και οικονομική ισχύ στα έθνη που εισέρχονται, παρέχοντας παράλληλα [12] χρήσιμα εμβάσματα σε όσους αφήνουν πίσω τους.

Ορισμένες προτεινόμενες, αν και ανεπιτυχείς, τροποποιήσεις διεθνών συμφωνιών προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τα επερχόμενα κύματα της μετανάστευσης λόγω του κλίματος. Το μη δεσμευτικό Παγκόσμιο Σύμφωνο για την Ασφαλή, Ομαλή και Κανονική Μετανάστευση του 2018 (2018 Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration), για παράδειγμα, ζητά [13] ανθρωπιστικές βίζες και προσωρινές άδειες εργασίας για τους εκτοπισμένους λόγω κλίματος, καθώς και προγραμματισμένες μετεγκαταστάσεις και απαγορεύσεις για την βίαιη επιστροφή των μεταναστών σε μη κατοικήσιμα μέρη. Μια προτεινόμενη τροποποίηση της συμφωνίας του Παρισιού με την ονομασία «Πρόβλεψη Συντονισμού για την Αλλαγή του Κλίματος» (“Climate Change Displacement Coordination Facility”) αναγνωρίζει [14] το δικαίωμα των εκτοπισμένων λόγω κλίματος να κινούνται και να επανεγκαθίστανται πέρα από σύνορα, και θεσπίζει έναν μηχανισμό για την διευκόλυνση των συμφωνιών για το πού, πότε και πώς μπορεί να ρέει αυτή η μετανάστευση.

Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον, οι χώρες με τη μεγαλύτερη ικανότητα απορρόφησης μεταναστών λόγω κλίματος έχουν αντισταθεί στις προσπάθειες προστασίας ή ασυλίας των εκτοπισμένων. Τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν οι διεθνείς διαπραγματευτές συνεδρίασαν στη Μαδρίτη για να διασαφηνίσουν τις ημιτελείς λεπτομέρειες της συμφωνίας του Παρισιού του 2015, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων για αποζημίωση των αναπτυσσόμενων χωρών για τις κλιματικές ζημιές που προκλήθηκαν από τις ενεργοβόρες πλούσιες χώρες, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν [15] τακτικές «συσκότισης και χρονοτριβής», όπως το έθεσε ένας διπλωμάτης της Γουινέας, προκειμένου να συνεχίσουν να ξεφεύγουν από την λογοδοσία. Η συνάντηση έληξε [16] τόσο ανολοκλήρωτη όσο και άλλες πριν από αυτήν.