Οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξάνονται

Στην πρώτη πεντάδα παρατηρούμε ότι από τις Δυτικές δυνάμεις βρίσκονται μόνον οι ΗΠΑ, ενώ είναι χαρακτηριστική η απουσία των ευρωπαϊκών κρατών. Στον αντίποδα συναντούμε τρεις ασιατικές δυνάμεις (Κίνα, Ινδία, Ρωσία) καθώς η περιφέρεια της Ασίας-Ωκεανίας κατέχει μερίδιο 27% των παγκόσμιων δαπανών για την άμυνα, ξεπερνώντας την Ευρώπη η οποία περιορίζεται μόλις στο 19%. Η περιφέρεια της Αμερικής βρίσκεται στην κορυφή κατέχοντας το 43% ενώ η Αφρική μόλις το 2,1%. Είναι προφανές πως η κατανομή εντός τόσο εκτεταμένων περιφερειών δεν είναι ομοιόμορφη. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως στην περιφέρεια της Αμερικής (μερίδιο 43%), το 39% αφορά την Βόρεια, το 0,5% την Κεντρική και το 2,8% τη Νότια. Κατ' αντιστοιχία στην περιφέρεια της Ευρώπης (μερίδιο 19%), η Δυτική καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος με 13% ακολουθούμενη από την Ανατολική (3,9%) και Κεντρική (1,6%). Επίσης, πάντα σε επίπεδο περιφερειών, η Ευρώπη κατέγραψε την μεγαλύτερη ποσοστιαία άνοδο η οποία κυμάνθηκε στο 5%, ακολουθούμενη από την Ασία-Ωκεανία (άνοδος 4,8%), την Αμερική (άνοδος 4,7%) και τέλος την Αφρική (άνοδος 1,5%).

Στις επόμενες θέσεις μέχρι την πρώτη 10αδα θα συναντήσουμε τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, Γαλλία, Γερμανία, Μεγάλη Βρετανία ακολουθούμενες από την Ιαπωνία και Νότια Κορέα. Η μεταβολή μεταξύ 2018-2019 είναι θεαματική για την Γερμανία η οποία παρουσιάζει αύξηση 10%, ενώ στον αντίποδα η Ιαπωνία παρουσιάζει οριακή μείωση της τάξης του 0,1%. Η ισχυρότερη ευρωπαϊκή δύναμη αναδεικνύεται η Γαλλία η οποία δαπάνησε 50,1 δισ. δολάρια το 2019 κατέχοντας το 2,9% των συνολικών παγκόσμιων δαπανών. Οι επόμενες θέσεις καταλαμβάνονται κατά σειρά από τις Βραζιλία, Ιταλία, Αυστραλία, Καναδά και Ισραήλ. Τα δεκαπέντε αυτά κράτη κατέχουν το 81% των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών ξοδεύοντας συνολικά 1533 δισ. δολάρια. Επίσης, από τα κράτη που βρίσκονται στις 15 πρώτες θέσεις της λίστας τα 6 είναι μέλη του NATO [6] κατέχοντας το 48% των παγκόσμιων δαπανών ξοδεύοντας 929 δισ. δολάρια. Το σύνολο των μελών του NATO, ήτοι 29 κράτη, δαπάνησαν συνολικά 1.035 δισ. δολάρια. Στην Εικόνα 3 παρατίθεται ο χάρτης που δεικνύει τις αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ κάθε κράτους για το έτος 2019.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η Κίνα φαίνεται να δαπανά μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ της για την άμυνα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Ομοίως τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης φαίνεται ότι δαπανούν μικρό ποσοστό του ΑΕΠ τους για τις αμυντικές τους δαπάνες καθώς καλύπτονται από την αμερικανική προστασία μέσω του NATO. Μόνον 10 κράτη διέθεσαν για την κάλυψη των αμυντικών τους δαπανών το 4% ή και παραπάνω του συνολικού τους ΑΕΠ. Από τα εν λόγω αυτά κράτη τα 6 βρίσκονται στη Μέση Ανατολή, δηλαδή το Ομάν [7], η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, το Ισραήλ, η Ιορδανία και ο Λίβανος.

Παρατηρώντας προσεκτικότερα την λίστα με τα 40 κράτη τα οποία δαπάνησαν τα μεγαλύτερα ποσά για τις αμυντικές δαπάνες τους το 2019 θα σταθούμε συγκεκριμένα στην 16η και 34η θέση καθώς καταλαμβάνονται από την Τουρκία και την Ελλάδα αντίστοιχα. Η Τουρκία καταλαμβάνει στην ίδια θέση στον πίνακα για το 2018 και 2019 καθώς δαπάνησε 20,4 δισ. δολάρια σημειώνοντας αύξηση κατά 5,8%. Η άνοδος σε σύγκριση με το 2010 ανέρχεται στο 86% κι αντικατοπτρίζει την ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας η οποία μεταφράζεται σε ένα εκτεταμένο εξοπλιστικό πρόγραμμα το οποίο προέρχεται κατά μεγάλο ποσοστό από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία. Τέλος, η Τουρκία κατέχει το 1,1% των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών. Η Ελλάδα αντίστοιχα βρίσκεται στην 34η θέση για το 2019, μια θέση χαμηλότερα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η χώρα δαπάνησε συνολικά 5,5 δισ. δολάρια [8] σημειώνοντας μικρή μείωση σε σχέση με το 2018, της τάξης του 0,4%. Εντούτοις, η συρρίκνωση των αμυντικών δαπανών το 2019 εν συγκρίσει με το 2010 ανέρχεται στο εντυπωσιακό 23%. Το γεγονός αυτό οφείλεται φυσικά στην οικονομική κρίση που ενέσκηψε στην χώρα επί σχεδόν μια δεκαετία, η οποία άφησε τα σημάδια της στον χώρο της άμυνας. Το διαμορφούμενο περιφερειακό περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο, με μια όλο και περισσότερο αναθεωρητική και διεκδικητική Τουρκία, καθιστά επιτακτική την ανάγκη η Ελλάδα να επενδύσει μεγαλύτερα ποσά για την βελτίωση της αποτρεπτικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεών της.

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Η πρόσφατη πανδημία που έπληξε την ανθρωπότητα είναι σε θέση να ανακόψει την άνοδο των αμυντικών δαπανών. Πράγματι, οι ένοπλες δυνάμεις διαφόρων κρατών χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της ασθένειας covid-19 [9]. Όμως, το πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία από τα περιοριστικά μέτρα αναμένεται να είναι σοβαρό με συνέπεια να αναγκαστούν τα κράτη να περιορίσουν τις εκτεταμένες αμυντικές τους δαπάνες. Σε μια σύντομη ιστορική αναδρομή, οι αμυντικές δαπάνες, γνώρισαν σημαντική πτώση μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου για να αυξηθούν εκ νέου την δεκαετία του 2000 με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ. Παράλληλα, η ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας οδήγησε σε έναν εκτεταμένο ανταγωνισμό μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων της εποχής μας, των ΗΠΑ και της Κίνας. Στην Ευρώπη, η ρωσική επιθετικότητα οδηγεί στην σταδιακή αύξηση των αμυντικών δαπανών των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης [1]. Παρ' όλα αυτά, στην Δύση υπάρχει εύλογη δυσπιστία ως προς την ειλικρίνεια των δημοσιοποιούμενων αμυντικών δαπανών τόσο από πλευράς Κίνας όσο και από τη Ρωσία.