Έμφρακτος Νείλος

Ένας άλλος πυλώνας της στρατηγικής του Καΐρου ήταν η ενίσχυση της διμερούς διπλωματικής συνεργασίας και ασφάλειας με κράτη της περιφέρειας. Έχει εντείνει τους δεσμούς με το Σουδάν, δημιουργώντας τουλάχιστον μια φαινομενική ευθυγράμμιση μεταξύ Καΐρου και Χαρτούμ στο GERD. Έχει επίσης επιδιώξει να αναβαθμίσει τους διπλωματικούς δεσμούς με την Σομαλιλάνδη, μια αυτόνομη περιοχή της Σομαλίας που διεκδικεί ανεξαρτησία από το Μογκαντίσου˙ επιδίωξε (τουλάχιστον για λίγο) μια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στο Τζιμπουτί˙ και, σύμφωνα με πληροφορίες, πούλησε όπλα στην Σομαλία κατά παράβαση του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ. Επίσης, στις αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας φημολογείται ότι έχει χορηγηθεί μια στρατιωτική βάση στο Νότιο Σουδάν. Η Τζούμπα αρνήθηκε τις αναφορές, αλλά είναι σύμφωνες με τον μοτίβο εμπλοκής της Αιγύπτου στο Νότιο Σουδάν τα τελευταία χρόνια. Τέλος, υπάρχει η Ερυθραία, με την οποία η Αίγυπτος καλλιεργεί διπλωματικές σχέσεις εδώ και χρόνια και μοιράζεται τις απόψεις του Καΐρου για ορισμένα περιφερειακά ζητήματα, όπως η συνεχιζόμενη πολιτική μετάβαση του Σουδάν.

Η Αιθιοπία αντιστάθμισε με ένα φιλόδοξο σχέδιο για να οικοδομήσει ένα ναυτικό, με το οποίο το περίκλειστο κράτος ελπίζει ότι θα του επιτρέψει να προβάλλει ισχύ στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν και να εξισορροπήσει απέναντι στην θαλάσσια δύναμη της Αιγύπτου εκεί. Ενώ η Αντίς Αμπέμπα είχε ήδη απολαύσει βαθιές πολιτικές και οικονομικές εταιρικές σχέσεις σε ολόκληρο το Κέρας, προσπάθησε επίσης να καλύψει τις ευπάθειές της απέναντι στους γείτονές της. Υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Abiy Ahmed, ο οποίος ήρθε στην εξουσία το 2018, η Αιθιοπία ξεκίνησε μια ιστορική προσέγγιση με την αιώνια εχθρό, Ερυθραία, και σφυρηλάτησε μια νέα «τριμερή συμμαχία» [2] με αυτήν την χώρα και την Σομαλία. Ο Abiy σκόπευε η συμμαχία να δημιουργήσει μια νέα εποχή περιφερειακής ειρήνης και εναρμόνισης στο Κέρας, με την Αιθιοπία ως κέντρο βάρους της περιοχής. Αλλά αυτό το όραμα αποδείχθηκε δύσκολο να επιτευχθεί. Ενώ ο Abiy απολαμβάνει ζεστές προσωπικές σχέσεις με τον πρόεδρο της Ερυθραίας, Isaias Afwerki, οι διμερείς δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν μη θεσμοθετημένοι και εξαρτώνται εν μέρει από την προθυμία του πρωθυπουργού της Αιθιοπίας να περιθωριοποιήσει τους αντιληπτούς εχθρούς της Ερυθραίας εντός της Αιθιοπίας. Ακόμα πιο ανησυχητικό, η τριμερής συμμαχία έχει υπονομεύσει τις σχέσεις της Αιθιοπίας με τους ιστορικούς συμμάχους της, το Τζιμπουτί, την Σομαλιλάνδη και την Κένυα: το Τζιμπουτί ανησυχεί για την προσέγγιση Ερυθραίας-Αιθιοπίας λόγω της αντιπαλότητάς του με την Ασμάρα, ενώ η Σομαλιλάνδη και η Κένυα είναι αμφότερες επιφυλακτικές για τους δεσμούς του Abiy με τη Μογκαντίσου.

Η σχέση της Αιθιοπίας με το Σουδάν υπέφερε επίσης το τελευταίο έτος του καθεστώτος του προέδρου Omar al-Bashir. Οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών ήταν ισχυροί, ιδίως μετά την έγκριση του GERD το 2012 από τον Μπασίρ. Αλλά, όπως και ο ομόλογός του στο Τζιμπουτί, ο Σουδανός αυταρχικός ήταν αναστατωμένος από την προσέγγιση της Ερυθραίας-Αιθιοπίας. Οι σχέσεις φαίνεται να βελτιώθηκαν ξανά μετά την ανατροπή του Μπασίρ τον Απρίλιο του 2019, αλλά οι εντάσεις με τη μεταβατική κυβέρνηση του Σουδάν παραμένουν. Μια μακρόχρονη διασυνοριακή διαμάχη οδήγησε σε σοβαρές στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών τον Μάιο και τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους και προκάλεσε ασυνήθιστα αυστηρή ρητορική από τους στρατηγούς του Σουδάν.

Θα μπορούσε επίσης να προκύψει πρόβλημα στην Σομαλία, όπου η Αιθιοπία προέβη σε ένα μεγάλο πολιτικό στοίχημα με τον πρόεδρο Μοχάμεντ Αμπντουλάι Μοχάμεντ ή Farmajo, παρέχοντάς του πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη έναντι των εγχώριων αντιπάλων του. Ο Farmajo, με την σειρά του, έκανε ένα φιλόδοξο παιχνίδι για να αυξήσει την εξουσία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης τα τελευταία δύο χρόνια, κάτι που θα μπορούσε να του κοστίσει την επανεκλογή το 2021 και να αφήσει την Αιθιοπία χωρίς σύμμαχο στο προεδρικό παλάτι. Με άλλα λόγια, οι διεθνείς σχέσεις του Κέρατος παραμένουν ασταθείς, και οι προσπάθειες της Αιθιοπίας και της Αιγύπτου να υπερφαλαγγίζουν η μια την άλλη διπλωματικά προσθέτουν σε ένα ήδη εκρηκτικό μείγμα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ

Εάν η διαμάχη για τον Νείλο έχει χρησιμεύσει για να διαταράξει περαιτέρω τις σχέσεις στο Κέρας, δύσκολα θα ήταν πιο καταπραϋντική για την εσωτερική πολιτική των εμπλεκόμενων χωρών. Ιδιαίτερα η κατάσταση της Αιθιοπίας είναι επισφαλής. Ο Abiy ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2018 και ξεκίνησε αμέσως μια σειρά δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, όπως το άνοιγμα χώρου για ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και το καλωσόρισμα των εξόριστων ομάδων της αντιπολίτευσης πάλι πίσω στην πατρίδα. Αλλά ακόμη και πριν η χώρα μπορέσει να διοργανώσει εθνικές εκλογές, η δημοκρατική μετάβαση άρχισε να παραπαίει. Επαναλαμβανόμενες επιθέσεις εθνοτικής βίας, που τροφοδοτήθηκαν από διαμάχες μεταξύ των μεγάλων πολιτικών δυνάμεων της χώρας, περιόρισαν το περιθώριο για δημοκρατική πολιτική. Στα τέλη Ιουνίου, η δολοφονία ενός δημοφιλούς τραγουδιστή πυροδότησε βίαιες ταραχές στην περιοχή Oromia που κράτησαν μέρες. Η κυβέρνηση του Abiy ανταποκρίθηκε πατάσσοντας τους αντιπάλους της, κατηγορώντας τους ότι μοχλεύουν το πολιτικά φορτισμένο περιβάλλον για να υποκινούν βία και αταξία. Πολλοί από τους πιο εξέχοντες επικριτές του κυβερνώντος κόμματος έχουν πλέον συλληφθεί, οι επιχειρήσεις τους στα μέσα ενημέρωσης έχουν περιοριστεί.