Έμφρακτος Νείλος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Έμφρακτος Νείλος

Οι τοξικές πολιτικές των υδάτων απειλούν την δημοκρατία και την περιφερειακή σταθερότητα

Το φράγμα «Μεγάλη Αιθιοπική Αναγέννηση» (Grand Ethiopian Renaissance Dam, GERD) είναι πλέον τετελεσμένο. Τον περασμένο μήνα, η Αιθιοπία άρχισε να γεμίζει έναν τεράστιο ταμιευτήρα πίσω από το αξίας 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων υδροηλεκτρικό έργο, το οποίο υπόσχεται να κάνει την χώρα μια ενεργειακή ατμομηχανή. Το mega-φράγμα θα φέρει φθηνή ηλεκτρική ενέργεια σε εκατομμύρια νοικοκυριά, θα τροφοδοτήσει τον αναπτυσσόμενο βιομηχανικό τομέα της Αιθιοπίας και θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να κερδίσει πολύ αναγκαίο συνάλλαγμα εξάγοντας ηλεκτρική ενέργεια σε γειτονικές χώρες. Οι δύο χώρες που βρίσκονται στην κατάντη μετά την Αιθιοπία στον ποταμό Νείλο, το Σουδάν και η Αίγυπτος, θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από το φράγμα μέσω της πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια, του βελτιωμένου ελέγχου των πλημμυρών, και της αποτελεσματικότερης αποθήκευσης νερού που μειώνει τον όγκο των υδάτων του Νείλου που χάνονται λόγω της εξάτμισης.

12082020-1.jpg

Το φράγμα «Μεγάλη Αιθιοπική Αναγέννηση» στην περιοχή Benishangul-Gumuz, στην Αιθιοπία, τον Σεπτέμβριο του 2019. Tiksa Negeri / Reuters
---------------------------------------------------------------------

Αλλά από τότε που η Αιθιοπία άρχισε τις κατασκευές το 2011, το φράγμα έχει κάνει τεταμένες τις σχέσεις στην λεκάνη του ποταμού Νείλου. Η Αίγυπτος θεωρεί το GERD μια υπαρξιακή απειλή: η χώρα εξαρτάται από τον Νείλο για σχεδόν όλο το γλυκό νερό της και έχει απολαύσει ηγεμονία στην λεκάνη του Νείλου για περισσότερα από 60 χρόνια. Μια συνθήκη του 1959 με το Σουδάν παρέχει στην Αίγυπτο ένα μεγάλο μέρος του νερού του ποταμού. Η Αιθιοπία δεν συμμετείχε σε αυτήν την συμφωνία, αλλά η Αίγυπτος έχει αντιταχθεί σε οποιαδήποτε φράγματα στην ανάντη που θα μπορούσαν να περιορίσουν την παροχή νερού –μέχρι που εξέτασε την χρήση στρατιωτικής βίας [1] για να σταματήσει την κατασκευή του GERD το 2013.

Το Κάιρο έχει μαλακώσει κάπως την θέση του τα τελευταία χρόνια και προσπάθησε να επιτύχει μια διευθέτηση μέσω διαπραγμάτευσης με την Αιθιοπία, αλλά συνεχίζει να θεωρεί το φράγμα ως απειλή για τα εθνικά του συμφέροντα. Το Σουδάν βρίσκεται στη μέση αυτής της διαμάχης, τόσο κυριολεκτικά όσο και εικονικά: βρίσκεται ανάμεσα στις δύο περιφερειακές δυνάμεις στον Νείλο, είναι σε καλή θέση για να αποκομίσει τα οφέλη του GERD, αλλά θέλει να μετριάσει τις πιθανές αρνητικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των τριών χωρών έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο, αλλά απέτυχαν να επιλύσουν κρίσιμα ζητήματα, όπως ο κατάλληλος μηχανισμός επίλυσης διαφορών ή οι κανόνες για την λειτουργία του GERD σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας. Η Αίγυπτος και το Σουδάν είχαν απαιτήσει από τα μέρη να καταλήξουν σε συμφωνία προτού η Αιθιοπία αρχίσει να γεμίζει τον ταμιευτήρα, αλλά η Αντίς Αμπέμπα προχώρησε ούτως ή άλλως -χρησιμοποιώντας ωμή μηχανική και κατασκευαστική δύναμη για να ενισχύσει αυτό που θεωρούσε ως άδικη κατανομή φυσικών πόρων. Οι διαπραγματεύσεις πιθανότατα θα συνεχιστούν -τόσο για το GERD όσο και για ευρύτερα ζητήματα κοινής χρήσης υδάτων- αλλά το ίδιο, επίσης, και οι εντάσεις μεταξύ του Καΐρου και της Αντίς Αμπέμπα καθώς παλεύουν για επιρροή στην άμεση γειτονιά τους και λίγο πιο πέρα.

Αλλά ίσως το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα της διαφωνίας για τα ύδατα θα είναι εντός και όχι μεταξύ των χωρών της λεκάνης του ποταμού Νείλου. Οι τοξικές πολιτικές για τον Νείλο περιπλέκουν την εύθραυστη δημοκρατική μετάβαση στην Αιθιοπία διευρύνοντας το πολιτικό χάσμα μεταξύ της κυβέρνησης και των αντιπάλων της. Έχουν επίσης εδραιώσει αιγυπτιακά μοτίβα εμπλοκής με το Σουδάν που ανυψώνουν τις στρατιωτικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες ασφαλείας του Σουδάν σε βάρος των πολιτικών ηγετών της χώρας. Ο εθνικισμός του ποταμού Νείλου, με άλλα λόγια, έχει υπονομεύσει δύο από τις πιο υποσχόμενες δημοκρατικές μεταβάσεις στο Κέρας της Αφρικής.

ΠΡΑΞΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ

Η Αίγυπτος παραδοσιακά υπήρξε σημαντικός παίκτης στην περιοχή του Κέρατος της Αφρικής, αλλά η επιρροή της έχει μειωθεί μετά την Αραβική Άνοιξη, ενώ της Αιθιοπίας έχει αυξηθεί. Έχοντας αποτύχει να σταματήσει την κατασκευή του GERD, το Κάιρο πιστεύει ότι πρέπει να ανοικοδομήσει το κύρος του στο Κέρας, προκειμένου να εξισορροπήσει αποτελεσματικότερα την Αιθιοπία, τόσο ως περιφερειακή δύναμη όσο και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στις μελλοντικές συνομιλίες για τα ύδατα του Νείλου. Ο πρόεδρος Abdel Fattah el-Sisi, ένας αυταρχικός, του οποίου η εξουσία βασίζεται σε αφηγήματα εθνικής ασφάλειας και αναγέννησης της Αιγύπτου, βρίσκεται υπό τεράστια πίεση για να αποφύγει την απώλεια των προνομιακών διεκδικήσεων της Αιγύπτου επί του Νείλου. Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνησή του επιδίωξε να ευνοήσει άλλα κράτη στο Κέρας και να δημιουργήσει ένα ρήγμα μεταξύ της Αιθιοπίας και των γειτόνων της.

Ένας πυλώνας αυτής της στρατηγικής ήταν η ενίσχυση της διπλωματικής δυναμικής γύρω από την συνεργασία της Ερυθράς Θάλασσας προς όφελος της Αιγύπτου. Ένα νέο αραβο-αφρικανικό συμβούλιο, με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία και με στόχο την βελτίωση της συνεργασίας στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν, δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο. Το Κάιρο αρχικά είχε σοβαρές επιφυλάξεις για την πρωτοβουλία, αλλά εντάχθηκε ούτως ή άλλως για να επιτύχει έναν σημαντικό στόχο: μια περιφερειακή συμμαχία που περιλαμβάνει την Αίγυπτο και τα παράκτια κράτη του Κέρατος, αλλά αποκλείει την Αιθιοπία.

Ένας άλλος πυλώνας της στρατηγικής του Καΐρου ήταν η ενίσχυση της διμερούς διπλωματικής συνεργασίας και ασφάλειας με κράτη της περιφέρειας. Έχει εντείνει τους δεσμούς με το Σουδάν, δημιουργώντας τουλάχιστον μια φαινομενική ευθυγράμμιση μεταξύ Καΐρου και Χαρτούμ στο GERD. Έχει επίσης επιδιώξει να αναβαθμίσει τους διπλωματικούς δεσμούς με την Σομαλιλάνδη, μια αυτόνομη περιοχή της Σομαλίας που διεκδικεί ανεξαρτησία από το Μογκαντίσου˙ επιδίωξε (τουλάχιστον για λίγο) μια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στο Τζιμπουτί˙ και, σύμφωνα με πληροφορίες, πούλησε όπλα στην Σομαλία κατά παράβαση του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ. Επίσης, στις αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας φημολογείται ότι έχει χορηγηθεί μια στρατιωτική βάση στο Νότιο Σουδάν. Η Τζούμπα αρνήθηκε τις αναφορές, αλλά είναι σύμφωνες με τον μοτίβο εμπλοκής της Αιγύπτου στο Νότιο Σουδάν τα τελευταία χρόνια. Τέλος, υπάρχει η Ερυθραία, με την οποία η Αίγυπτος καλλιεργεί διπλωματικές σχέσεις εδώ και χρόνια και μοιράζεται τις απόψεις του Καΐρου για ορισμένα περιφερειακά ζητήματα, όπως η συνεχιζόμενη πολιτική μετάβαση του Σουδάν.

Η Αιθιοπία αντιστάθμισε με ένα φιλόδοξο σχέδιο για να οικοδομήσει ένα ναυτικό, με το οποίο το περίκλειστο κράτος ελπίζει ότι θα του επιτρέψει να προβάλλει ισχύ στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν και να εξισορροπήσει απέναντι στην θαλάσσια δύναμη της Αιγύπτου εκεί. Ενώ η Αντίς Αμπέμπα είχε ήδη απολαύσει βαθιές πολιτικές και οικονομικές εταιρικές σχέσεις σε ολόκληρο το Κέρας, προσπάθησε επίσης να καλύψει τις ευπάθειές της απέναντι στους γείτονές της. Υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Abiy Ahmed, ο οποίος ήρθε στην εξουσία το 2018, η Αιθιοπία ξεκίνησε μια ιστορική προσέγγιση με την αιώνια εχθρό, Ερυθραία, και σφυρηλάτησε μια νέα «τριμερή συμμαχία» [2] με αυτήν την χώρα και την Σομαλία. Ο Abiy σκόπευε η συμμαχία να δημιουργήσει μια νέα εποχή περιφερειακής ειρήνης και εναρμόνισης στο Κέρας, με την Αιθιοπία ως κέντρο βάρους της περιοχής. Αλλά αυτό το όραμα αποδείχθηκε δύσκολο να επιτευχθεί. Ενώ ο Abiy απολαμβάνει ζεστές προσωπικές σχέσεις με τον πρόεδρο της Ερυθραίας, Isaias Afwerki, οι διμερείς δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν μη θεσμοθετημένοι και εξαρτώνται εν μέρει από την προθυμία του πρωθυπουργού της Αιθιοπίας να περιθωριοποιήσει τους αντιληπτούς εχθρούς της Ερυθραίας εντός της Αιθιοπίας. Ακόμα πιο ανησυχητικό, η τριμερής συμμαχία έχει υπονομεύσει τις σχέσεις της Αιθιοπίας με τους ιστορικούς συμμάχους της, το Τζιμπουτί, την Σομαλιλάνδη και την Κένυα: το Τζιμπουτί ανησυχεί για την προσέγγιση Ερυθραίας-Αιθιοπίας λόγω της αντιπαλότητάς του με την Ασμάρα, ενώ η Σομαλιλάνδη και η Κένυα είναι αμφότερες επιφυλακτικές για τους δεσμούς του Abiy με τη Μογκαντίσου.

Η σχέση της Αιθιοπίας με το Σουδάν υπέφερε επίσης το τελευταίο έτος του καθεστώτος του προέδρου Omar al-Bashir. Οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών ήταν ισχυροί, ιδίως μετά την έγκριση του GERD το 2012 από τον Μπασίρ. Αλλά, όπως και ο ομόλογός του στο Τζιμπουτί, ο Σουδανός αυταρχικός ήταν αναστατωμένος από την προσέγγιση της Ερυθραίας-Αιθιοπίας. Οι σχέσεις φαίνεται να βελτιώθηκαν ξανά μετά την ανατροπή του Μπασίρ τον Απρίλιο του 2019, αλλά οι εντάσεις με τη μεταβατική κυβέρνηση του Σουδάν παραμένουν. Μια μακρόχρονη διασυνοριακή διαμάχη οδήγησε σε σοβαρές στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών τον Μάιο και τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους και προκάλεσε ασυνήθιστα αυστηρή ρητορική από τους στρατηγούς του Σουδάν.

Θα μπορούσε επίσης να προκύψει πρόβλημα στην Σομαλία, όπου η Αιθιοπία προέβη σε ένα μεγάλο πολιτικό στοίχημα με τον πρόεδρο Μοχάμεντ Αμπντουλάι Μοχάμεντ ή Farmajo, παρέχοντάς του πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη έναντι των εγχώριων αντιπάλων του. Ο Farmajo, με την σειρά του, έκανε ένα φιλόδοξο παιχνίδι για να αυξήσει την εξουσία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης τα τελευταία δύο χρόνια, κάτι που θα μπορούσε να του κοστίσει την επανεκλογή το 2021 και να αφήσει την Αιθιοπία χωρίς σύμμαχο στο προεδρικό παλάτι. Με άλλα λόγια, οι διεθνείς σχέσεις του Κέρατος παραμένουν ασταθείς, και οι προσπάθειες της Αιθιοπίας και της Αιγύπτου να υπερφαλαγγίζουν η μια την άλλη διπλωματικά προσθέτουν σε ένα ήδη εκρηκτικό μείγμα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ

Εάν η διαμάχη για τον Νείλο έχει χρησιμεύσει για να διαταράξει περαιτέρω τις σχέσεις στο Κέρας, δύσκολα θα ήταν πιο καταπραϋντική για την εσωτερική πολιτική των εμπλεκόμενων χωρών. Ιδιαίτερα η κατάσταση της Αιθιοπίας είναι επισφαλής. Ο Abiy ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2018 και ξεκίνησε αμέσως μια σειρά δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, όπως το άνοιγμα χώρου για ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και το καλωσόρισμα των εξόριστων ομάδων της αντιπολίτευσης πάλι πίσω στην πατρίδα. Αλλά ακόμη και πριν η χώρα μπορέσει να διοργανώσει εθνικές εκλογές, η δημοκρατική μετάβαση άρχισε να παραπαίει. Επαναλαμβανόμενες επιθέσεις εθνοτικής βίας, που τροφοδοτήθηκαν από διαμάχες μεταξύ των μεγάλων πολιτικών δυνάμεων της χώρας, περιόρισαν το περιθώριο για δημοκρατική πολιτική. Στα τέλη Ιουνίου, η δολοφονία ενός δημοφιλούς τραγουδιστή πυροδότησε βίαιες ταραχές στην περιοχή Oromia που κράτησαν μέρες. Η κυβέρνηση του Abiy ανταποκρίθηκε πατάσσοντας τους αντιπάλους της, κατηγορώντας τους ότι μοχλεύουν το πολιτικά φορτισμένο περιβάλλον για να υποκινούν βία και αταξία. Πολλοί από τους πιο εξέχοντες επικριτές του κυβερνώντος κόμματος έχουν πλέον συλληφθεί, οι επιχειρήσεις τους στα μέσα ενημέρωσης έχουν περιοριστεί.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το GERD ταυτόχρονα ενοποιεί και διχάζει τους Αιθίοπες. Το φράγμα έχει γίνει ένα εθνικό σύμβολο προόδου, και σχεδόν όλοι οι Αιθίοπες το υποστηρίζουν. Όμως, οι πολιτικές φατρίες επίσης οπλοποίησαν το έργο για να απονομιμοποιήσουν τους αντιπάλους τους με τρόπο που εμποδίζει τον διάλογο. Οι επικριτές του Abiy τον κατηγόρησαν επανειλημμένα ότι υποτίμησε το GERD και έθεσε σε κίνδυνο τα εθνικά συμφέροντα, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, μια σημαντική έρευνα για διαφθορά στον στρατιωτικό εργολάβο που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατασκευή του GERD. Το κυβερνών Κόμμα Ευημερίας του Abiy, από την πλευρά του, εμφανίστηκε κατά καιρούς να επαναλαμβάνει το σενάριο των προκατόχων του, απεικονίζοντας τους εθνικιστές ανταγωνιστές του ως Αιγύπτιους πράκτορες που συμμετείχαν σε μια ευρεία εκστρατεία ανατροπής. Αν και υπάρχουν σημαντικές δυνάμεις που αγωνίζονται εναντίον της, συμπεριλαμβανομένης της αίσθησης αυτοσυγκράτησης του Abiy, αυτή η εκστρατεία αμοιβαίας απονομιμοποίησης είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που ωθούν την Αιθιοπία πιο κοντά σε εμφύλιες συγκρούσεις.

Η πολιτική του Νείλου περιπλέκει επίσης την δημοκρατική μετάβαση που βρίσκεται σε εξέλιξη στο γειτονικό Σουδάν. Η Αίγυπτος έχει ενδιαφερθεί από καιρό να φέρει στην πλευρά της το Χαρτούμ σε θέματα υδάτων και ποτέ δεν θεωρούσε την κυβέρνηση του Μπασίρ αξιόπιστο εταίρο -μια άποψη που δικαιολογείται από την έγκριση του GERD από τον Μπασίρ. Όταν το καθεστώς του Μπασίρ πλησίασε την καταληκτική του φάση στις αρχές του 2019, οι υπηρεσίες ασφαλείας της Αιγύπτου, μαζί με τους εταίρους τους στον Κόλπο, έδωσαν το πράσινο φως για το στρατιωτικό πραξικόπημα που έβαλε τέλος στην 30ετή του διακυβέρνηση. Στην συνέχεια, από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο του 2019, η Αίγυπτος χρησιμοποίησε την θέση της ως πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης για να προστατεύσει το Μεταβατικό Στρατιωτικό Συμβούλιο -το σώμα των Σουδανών στρατηγών που γέμισαν το κενό εξουσίας που άφησε η ανατροπή του Μπασίρ. Οι δεσμοί μεταξύ των στρατιωτικών της Αιγύπτου και του Σουδάν είναι βαθείς. Πολλοί αξιωματικοί του στρατού του Σουδάν έχουν εκπαιδευτεί σε αιγυπτιακές ακαδημίες και διατηρούν προσωπικές σχέσεις με τους Αιγύπτιους ομολόγους τους. Ως αποτέλεσμα, ο εταίρος πρώτης καταφυγής της Αιγύπτου στο Σουδάν παραμένει ο στρατός, ακόμα και όταν η διεθνής κοινότητα έχει επιδιώξει να ενδυναμώσει τους πολιτικούς ηγέτες στο πλαίσιο της νέας μεταβατικής κυβέρνησης με επικεφαλής την πρωθυπουργό Abdalla Hamdok.

Από την πλευρά της, η Αντίς Αμπέμπα υποστήριξε γενικά τον Hamdok και μια υπό πολιτική ηγεσία μετάβαση στο Σουδάν, αλλά πρέπει να αποφύγει να αποστασιοποιηθεί πολύ από τον στρατό –για τον φόβο οι πολιτικοί άνεμοι στο Σουδάν να μετατοπιστούν και η Αιθιοπία να βρεθεί απομονωμένη σε ένα Χαρτούμ που θα ελέγχεται από ένστολους. Η πολιτική της περιφερειακής αντιπαλότητας επιτρέπει έτσι στους ανθρώπους της δομής ασφαλείας του Σουδάν να διατηρούν μερική λαβή στην εξουσία˙ οι στρατηγοί είναι πιο αδύναμοι από όσο ήταν στην ακμή του Μπασίρ, αλλά παραμένουν ένα τρομερό εμπόδιο στην δημοκρατική μεταρρύθμιση.

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΕΣ ΕΝΤΑΣΕΙΣ

Ακόμη και όταν το GERD τεθεί σε πλήρη λειτουργία και επιτευχθεί μια διευθέτηση, η Αίγυπτος και η Αιθιοπία πιθανότατα θα παραμείνουν σε αντίθεση. Οι εξωπεριφερειακοί παίκτες με επιρροή στη λεκάνη του ποταμού Νείλου θα πρέπει επομένως να επικεντρωθούν όχι μόνο στην διασφάλιση μιας συμφωνίας στο φράγμα αλλά στην διαχείριση των περιφερειακών επιπτώσεων του μακροπρόθεσμου στρατηγικού ανταγωνισμού έναντι του Νείλου.

Ωστόσο, υπάρχουν λίγες εξωτερικές δυνάμεις ικανές να μεσολαβήσουν σε αυτήν την διαμάχη. Η Αιθιοπία θεωρεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ευνοούν την Αίγυπτο στις διαπραγματεύσεις για το GERD. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ισχυρούς δεσμούς με το Κάιρο, το Χαρτούμ και την Αντίς Αμπέμπα, αλλά τείνουν να δίνουν προτεραιότητα στην αιγυπτιακή σταθερότητα σε θέματα που σχετίζονται με τον Νείλο. Αμφότερες [οι χώρες] υποστήριξαν αιγυπτιακά ψηφίσματα στον Αραβικό Σύνδεσμο που επικρίνουν την Αιθιοπία. Η Κίνα έχει σίγουρα το κύρος να μεσολαβήσει, αλλά δεν έχει δείξει όρεξη για διπλωματία υψηλού επιπέδου σχετικά με αμφισβητούμενες διαφορές στο Κέρας.

Η σταθερότητα στην λεκάνη του ποταμού Νείλου και το Κέρας της Αφρικής πιθανότατα θα πρέπει να προέλθει από την ίδια την περιοχή -εάν προκύψει καθόλου. Οι πρόσφατες προσπάθειες της Αφρικανικής Ένωσης για μεσολάβηση στις διαφωνίες για το GERD φαίνεται να αναγνωρίζουν αυτό το γεγονός. Ωστόσο, όπως συνέβη στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, η διπλωματική δυναμική αποδεικνύεται δύσκολο να διατηρηθεί. Και ελλείψει ισχυρής πολυμερούς προσπάθειας για επίλυση των μακρόχρονων ζητημάτων επί των υδάτων της περιοχής, ο Νείλος θα παραμείνει πηγή πολιτικής αστάθειας για τα επόμενα χρόνια.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2020-08-10/nile-be-dammed

Σύνδεσμοι:

[1] https://thelede.blogs.nytimes.com/2013/06/06/with-cameras-rolling-egypti...
[2] https://issafrica.org/iss-today/is-another-regional-alliance-what-the-ho...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition