Η Τουρκία και η επιδημία COVID-19

Τα μέτρα για την δημόσια υγεία έχουν παρουσιάσει στην παγκόσμια οικονομία ένα σοβαρό πρόβλημα διακοπής της προσφοράς και της ζήτησης, και η οικονομία σε όλο τον κόσμο βιώνει μια από τις πιο βίαιες κρίσεις της από το 1929.

Σε μια έκθεση στις 14 Απριλίου, το ΔΝΤ προέβλεψε ότι η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 3% το 2020. Η Ευρωζώνη αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 7,5% και να αντιμετωπίσει ανεργία στο 10,4%. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα κέρδη του ιδιωτικού τομέα αναμένεται να μειωθούν κατά 10%. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ προβλέπει ότι τα ποσοστά ανεργίας ενδέχεται να περάσουν εκείνα της κρίσης του 1929 (25%) και να φτάσουν το 32%. Ιδιωτικά ιδρύματα κάνουν παρόμοιες προβλέψεις. Η Moody’s τροποποίησε την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη στο 2020 για τις χώρες του G20, από το 2,6%, σε συρρίκνωση κατά 0,5%.

Ο Τούρκος Υπουργός Οικονομικών και Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπάιρακ, σε συνέντευξη Τύπου στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας, στις 10 Απριλίου 2019. REUTERS/Umit Bektas/File Photo
---------------------------------------------------

Φαίνεται ότι η κρίση θα έχει διαφορετικά αποτελέσματα σε όλες τις χώρες. Πράγματι, η έκθεση του ΔΝΤ προβλέπει ότι οι οικονομίες των αναπτυσσόμενων χωρών θα επηρεαστούν περισσότερο από την κρίση και τα προληπτικά μέτρα [για την πανδημία] εάν συνεχιστούν για πολύ καιρό. Όπως λέγεται, μια μακρά κρίση θα αναγκάσει εταιρείες να κλείσουν και θα επιφέρει υψηλά ποσοστά ανεργίας σε τέτοιες χώρες.

ΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Πώς θα επηρεάσει η Τουρκία η οικονομική κρίση;

Είναι δύσκολο να απαντηθούν με ακρίβεια τέτοιες ερωτήσεις, επειδή υπάρχουν αρκετές αβεβαιότητες σχετικά με την εξέλιξη της [ασθένειας] Covid-19. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές προβλέψεις, μοντέλα προβολών και προκαταρκτικές αναλύσεις για το θέμα.

Στην πρώτη της πρόβλεψη μετά το ξέσπασμα της κρίσης του κορωνοϊού, η Goldman Sachs προβλέπει για την Τουρκία ανάπτυξη -5% το 2020 [1]. Το ίδιο προβλέπεται στην έκθεση World Economic Outlook του ΔΝΤ. Η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε ότι η οικονομία της Τουρκίας θα αναπτυσσόταν κατά 3% πριν από την εμφάνιση του ιού˙ τώρα, λέει ότι το ποσοστό θα είναι αρνητικό κατά 0,5% και ότι επίκειται σοβαρό έλλειμμα του προϋπολογισμού. Ο δείκτης δημοσιονομικού ελλείμματος προς ΑΕΠ θα αυξηθεί φέτος στο 4,5%. Η Moody’s, ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, αναθεώρησε την πρόβλεψή της για την Τουρκία σε συρρίκνωση κατά 1,4% εξαιτίας της επιδημίας Covid-19 και προειδοποίησε ότι η οικονομία δεν θα ανακάμψει αρκετά έντονα το επόμενο διάστημα. Στο σημείωμα της έρευνας που δημοσίευσε η Moody’s για τις οικονομίες του G20, προβλέπεται ότι μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών του G20, η οικονομία της Τουρκίας θα δεχθεί το πιο σκληρό πλήγμα. Προβλέπεται ότι στο δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο, η συνολική συρρίκνωση θα ανέλθει στο 7% του ΑΕΠ.
Η τελευταίες ακαδημαϊκές έρευνες από την Τουρκία κάνουν παρόμοιες προβλέψεις. Ορισμένες μελέτες εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρχει ετήσια συστολή από 3,2% έως 12% [2]˙ ότι το εθνικό εισόδημα μπορεί να υποστεί απώλεια 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων και να υποχωρήσει στα 650 δισεκατομμύρια δολάρια. Η πιο αισιόδοξη εκτίμηση είναι ότι με προληπτικά μέτρα, η ανάπτυξη για το 2020 μπορεί να είναι στο μηδέν [3].

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ;

Σίγουρα, τα πιο σημαντικά κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα της οικονομικής ύφεσης θα είναι η ανεργία και η εισοδηματική ανισότητα.

Σύμφωνα με μια ανάλυση που εξετάζει τις πιθανές επιπτώσεις της κρίσης στην ανεργία σε δύο ξεχωριστά σενάρια, το ποσοστό ανεργίας 14% το Φεβρουάριο του 2020 θα αυξηθεί σε 19,8% στο ένα σενάριο και σε 25,9% στο άλλο. Με άλλα λόγια, μια αύξηση του ποσοστού ανεργίας κατά 6% θα είναι το προτιμώμενο σενάριο και μια αύξηση 12% η ανεπιθύμητη εκδοχή [4]. Το χειρότερο σενάριο σημαίνει ότι μόνο 4 στα 10 άτομα σε απασχολούμενη ηλικία θα εργάζονται [5]. Σε αυτό το χειρότερο σενάριο, οι απώλειες θέσεων εργασίας μπορεί να αυξηθούν σε 3,2 εκατομμύρια. Ακολουθώντας την λογική αυτής της ανάλυσης, είναι πιθανό να προβλεφθεί ότι η ανεργία των νέων, η οποία είναι τώρα στο 25%, θα αυξηθεί στο 40%.

Ο καθηγητής Dr. Seyfettin Gürsel, ο οποίος ασχολείται με την ανεργία στο Κέντρο Οικονομικής και Κοινωνικής Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Bahçeşehir, κάνει την ακόλουθη αξιοσημείωτη εκτίμηση: «Τείνοντας προς τις αισιόδοξες εικασίες, εξετάζοντας τα ποσοστά απασχόλησης σε διάφορους τομείς δραστηριότητας στις αρχές του τρέχοντος έτους και προβλέποντας επίσης πόσο επηρεάζονται από την κρίση του κορωνοϊού, αναμένω ότι 3 εκατομμύρια περισσότεροι άνεργοι θα ενταχθούν στον σημερινό άνεργο πληθυσμό, που ανέρχεται σε 4 εκατομμύρια άτομα. Το ποσοστό της μη γεωργικής ανεργίας, που επί του παρόντος βρίσκεται στο 15%, θα αυξηθεί τουλάχιστον στο 23%-24%…» [6].

Μια από τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις από αυτή την άποψη ανήκει στο ΔΝΤ, το οποίο προβλέπει αύξηση 3% και ένα ποσοστό ανεργίας 17,2% έως το τέλος του έτους. Αναπόφευκτα, η οικονομική κρίση θα έχει δυσανάλογο αντίκτυπο στις ευάλωτες ομάδες και τις ομάδες χαμηλού εισοδήματος σε σχεδόν όλες τις χώρες.

Στην Τουρκία, η κατανομή εισοδήματος είναι ήδη σημαντικά άνιση. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η Τουρκία είναι η δεύτερη μετά την Σερβία ως προς την εισοδηματική ανισότητα και σύμφωνα με τους αριθμούς του 2019, το υψηλότερο 20% των εισοδημάτων λαμβάνει το 47,6% του ΑΕΠ. Το φτωχότερο 20% από εισοδηματικής πλευράς λαμβάνει μόνο το 6,5% του ΑΕΠ [7]. Το εισόδημα του 20% με τις υψηλότερες αποδοχές είναι 7,8 φορές υψηλότερο από το φτωχότερο 20% [8]. Ο συντελεστής Gini είναι 0,408 [9].