Η ιδεολογική πλάνη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ιδεολογική πλάνη

Ο ανταγωνισμός της Αμερικής με την Κίνα δεν αφορά την θεωρία

Όσο κι αν είναι φυσικές οι φιλοδοξίες της Κίνας, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα πολύ σαφές, πρωταρχικό συμφέρον να αποτρέψουν την Κίνα από το να τις πετύχει. Αυτό το συμφέρον είναι θεμελιώδες για τους Αμερικανούς: η ικανότητα να εμπορεύονται και να αλληλεπιδρούν οικονομικά με την Ασία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες απλά δεν μπορούν να αποκλείονται από (ή να υφίστανται σοβαρές διακρίσεις σε) αυτήν την τεράστια, ακόμη αναπτυσσόμενη αγορά. Εάν συνέβαινε αυτό, οι κινεζικές εταιρείες θα είχαν πρόσβαση σε πολύ μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, υπερτερώντας όλο και περισσότερο των αμερικανικών εταιρειών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα γίνονταν θύματα της κινεζικής καταναγκαστικής μόχλευσης, με την αμερικανική ευημερία και τελικά την ασφάλεια να τίθενται σε κίνδυνο.

Ευτυχώς, πολλά άλλα κράτη στην Ασία και πέραν αυτής θέλουν επίσης να διασφαλίσουν ότι η Κίνα δεν μπορεί να κυριαρχήσει στην περιοχή. Αυτά τα κράτη έρχονται με μια ποικιλία αποχρώσεων, που κυμαίνονται από την Αυστραλία και την Ιαπωνία έως την Ινδία και το Βιετνάμ. Όλα τους, ανεξάρτητα από τις εγχώριες πολιτικές τους διαρρυθμίσεις, έχουν κοινό ενδιαφέρον να διατηρήσουν την αυτονομία τους από την κυριαρχική κινεζική επιρροή. Με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτά τα κράτη μπορούν από κοινού να σχηματίσουν έναν συνασπισμό για να εμποδίσουν την προσπάθεια της Κίνας να αποκτήσει ηγεμονία επί της Ασίας.

ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΠΡΙΣΜΑ

Η οικοδόμηση ενός τέτοιου συνασπισμού θα είναι δύσκολη αν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ επιμένουν να θεωρούν τον ανταγωνισμό με την Κίνα ως πρωταρχικά ιδεολογικό. Ακόμα χειρότερα, [μια τέτοια θεώρηση] θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ πιο αρνητικά αποτελέσματα από ό, τι είναι απαραίτητο. Εξ ορισμού, ένας ιδεολογικός αγώνας καθιστά τον ανταγωνισμό έναν υπαρξιακό αγώνα σε κλουβί, αυξάνοντας την ένταση και τους κινδύνους ακόμη περισσότερο. Ένα πρωταρχικά ιδεολογικό πρίσμα απαιτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να εργαστούν για να μεταμορφώσουν το κράτος και το σύστημα της Κίνας, δίνοντας με την σειρά τους στο Πεκίνο όλο και περισσότερους λόγους για να καταβάλει ενδεχομένως καταστροφικές προσπάθειες ώστε να αποτρέψει την ήττα. Η αλήθεια είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ζήσουν με μια Κίνα που κυβερνάται από το ΚΚΚ, αρκεί να σέβεται τα συμφέροντα των ΗΠΑ και τα συμφέροντα των συμμάχων και των εταίρων τους.

Μια υπερβολικά ιδεολογική θεώρηση μπορεί να μπλοκάρει την πιθανότητα για μια πιο σταθερή σχέση εφόσον μια υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνα είναι πρόθυμη να σεβαστεί αυτά τα συμφέροντα. Οι Αμερικανοί έχουν ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο στο παρελθόν. Το 1954, ο υπουργός Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλλες περιφήμως αρνήθηκε να σφίξει το χέρι του Κινέζου πρωθυπουργού Τσου Ενλάι -ένα παράδειγμα μιας στάσης που συνέβαλε στην αποτυχία της Ουάσινγκτον να εκμεταλλευτεί την σινο-σοβιετική διάσπαση, και στην αμερικανική εμπλοκή στο Βιετνάμ. Από την άλλη πλευρά, δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Χένρι Κίσινγκερ διαπραγματεύθηκαν με τον Μάο και τον Τσου εν μέσω της Πολιτιστικής Επανάστασης για να ανοίξουν ένα νέο μέτωπο στον ανταγωνισμό με την Σοβιετική Ένωση. Ο πρόεδρος George H.W. Bush έστειλε τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Brent Scowcroft να διαπραγματευτεί με την Κίνα μόλις έναν μήνα μετά την σφαγή της πλατείας Τιενανμέν το 1989. Αυτοί οι πρόσφατοι Αμερικανοί ηγέτες συνειδητοποίησαν ότι στον ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων, η επιμονή στην ιδεολογική εναρμόνιση ή στην απόλυτη νίκη είναι έργο ανοήτου —και πιθανώς μια πρόσκληση για καταστροφή.

Η ερμηνεία του ανταγωνισμού ως κυρίως ιδεολογικού τείνει να μετατρέπει κάθε διαταραχή σε μια άλλη χώρα σε δοκιμασία για το ποιο πολιτικό σύστημα είναι ανώτερο. Με αυτόν τον τρόπο, αυξάνει την σημασία των θεμελιωδώς περιφερειακών γεγονότων. Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αυτού του είδους το σκεπτικό «υποστήριξης οποιουδήποτε φίλου» βοήθησε να οδηγηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον «μακρύ εθνικό εφιάλτη» τους [5] στο Βιετνάμ, όπου πολέμησαν έναν πόλεμο που δεν ήταν απαραίτητος για να αρνηθούν στους Σοβιετικούς την ηγεμονία στις βιομηχανικές περιοχές σε Ευρώπη και Ασία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα το βρουν δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να συνεργαστούν με λιγότερο φιλελεύθερα ή με μη δημοκρατικά κράτη εάν βλέπουν τα πράγματα κυρίως μέσω ενός ιδεολογικού πρίσματος. Αλλά πολλά από τα πιο σημαντικά κράτη που ενδέχεται να ενταχθούν σε έναν συνασπισμό για να αρνηθούν την περιφερειακή ηγεμονία της Κίνας είτε δεν είναι δημοκρατίες, όπως το Βιετνάμ, είτε, όπως η Ινδία και η Μαλαισία, είναι δημοκρατίες που πολλοί επικρίνουν ως αντιφιλελεύθερες. Καμία χώρα στην κρίσιμη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν είναι πιθανό να χαρακτηριστεί ως πρότυπο δημοκρατίας. Το να δοθεί υπερβολική έμφαση στην ιδεολογία στον ανταγωνισμό με την Κίνα θα εμπόδιζε την συνεργασία με -ή θα διακινδύνευε να αποξενώσει- αυτές τις χώρες, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολο να αρνηθεί κανείς στην Κίνα τον στόχο της περιφερειακής ηγεμονίας. Δεν είναι χρήσιμο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να έχουν μαζί τους την Δανία ή την Ολλανδία, αλλά όχι την Ινδονησία, τη Μαλαισία, την Σιγκαπούρη, την Ταϊλάνδη ή το Βιετνάμ.

Το να θεωρηθεί ο ανταγωνισμός ως θεμελιωδώς ιδεολογικός είναι επίσης παραπλανητικό. Κάτι τέτοιο κινδυνεύει να ικανοποιήσει την χιμαιρική ελπίδα ότι μόλις εξαπλωθεί η φιλελεύθερη δημοκρατία σε όλο τον κόσμο, ο στρατηγικός ανταγωνισμός θα τελειώσει και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συνεργαστούν ειρηνικά με ομοϊδεατικά κράτη σε έναν ασφαλή κόσμο. Αυτή η ψευδής, χιλιαστική ελπίδα δημιουργεί μη ρεαλιστικές προσδοκίες αντί να προετοιμάζει τους Αμερικανούς για συνεχή εμπλοκή και ανταγωνισμό στην παγκόσμια πολιτική.