Ο κόσμος ακόμα χρειάζεται μια ενωμένη Δύση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο κόσμος ακόμα χρειάζεται μια ενωμένη Δύση

Πώς η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ανανεώσουν την συμμαχία τους
Περίληψη: 

Παρ’ όλο που φαίνεται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν απομακρυνθεί, πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και στις δύο ηπείρους εκτιμούν την διατλαντική σχέση και επιθυμούν να την αναζωογονήσουν.

Ο DAVID MCKEAN είναι ανώτερος συνεργάτης στο German Marshall Fund. Υπηρέτησε ως Διευθυντής Πολιτικού Σχεδιασμού για τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, και ως πρέσβυς των ΗΠΑ στο Λουξεμβούργο.
Ο BART M. J. SZEWCZYK είναι αναπληρωτής καθηγητής στις Sciences Po στο Παρίσι και εξωτερικός ανώτερος συνεργάτης στο German Marshall Fund. Υπηρέτησε προηγουμένως στο Policy Planning Staff στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Είναι οι συν-συγγραφείς του επικείμενου βιβλίου με τίτλο Partners of First Resort: America, Europe and the Future of the West.

Στις 14 Αυγούστου 1941, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Φράνκλιν Ρούσβελτ, και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Γουίνστον Τσόρτσιλ, συναντήθηκαν κρυφά σε ένα πλοίο στα ανοικτά των ακτών της Newfoundland. Οι δύο ηγέτες συζήτησαν την στρατηγική του πολέμου, αλλά το πιο σημαντικό, εξέθεσαν το κοινό τους όραμα για έναν μεταπολεμικό κόσμο σε μια κοινή δήλωση που έγινε αργότερα γνωστή ως Ατλαντική Χάρτα (Atlantic Charter). Η χάρτα διατύπωσε κοινές αρχές και εδραίωσε όχι μόνο την διατλαντική συμμαχία, αλλά και το θεμέλιο μιας παγκόσμιας τάξης που έχει αντέξει για περισσότερα από 70 χρόνια.

18092020-1.jpg

Η καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στην Ουάσιγκτον, τον Μάρτιο του 2017. Jonathan Ernst / Reuters
--------------------------------------------------------------

Σήμερα, αυτή η συμμαχία έχει φτάσει σε χαμηλό σημείο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απείλησε να φύγει από το ΝΑΤΟ [1] και αναφέρθηκε στην Ευρώπη ως «εχθρό». [2]. Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν κανονικοποιήσει την δυσφήμιση της συμμαχίας από την κυβέρνηση Trump. Σε συνεντεύξεις μαζί μας, μίλησαν για μια αναστροφή των ιστορικών κανόνων, υποστηρίζοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επανέρχονται στην προ του 1941 απομόνωση και ότι οι τελευταίες οκτώ δεκαετίες της διατλαντικής συνεργασίας ήταν η εξαίρεση στον κανόνα.

Αλλά ο Τραμπ είναι η εξαίρεση. Η συμμαχία τελματώθηκε κάπως υπό προηγούμενες αμερικανικές διοικήσεις, αλλά ο Τραμπ έχει θέσει μια ανοιχτή απειλή σε μια εντελώς νέα κλίμακα για την συνεργασία Roosevelt και Churchill που κάποτε αποθανατίστηκε. Ο σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ ανταγωνίστηκε τους Ευρωπαίους ηγέτες, προκάλεσε δυσπιστία, και αμφισβήτησε την αξία της ίδιας της σχέσης.

Αλλά η διατλαντική συνεργασία δεν έχει ξεπεράσει το όριο εκείνο πέρα από το οποίο δεν μπορεί να αναβιώσει. Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχουν ήδη αρχίσει να κοιτάζουν πέρα από τον Τραμπ και προς νέες δυνατότητες για την συμμαχία. Στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης [3] προχθές, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, τόνισε ότι οι Ευρωπαίοι «πάντοτε θα λατρεύουν την διατλαντική συμμαχία» και ελπίζουν για «μια νέα διατλαντική ατζέντα». Πράγματι, η επιτυχημένη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και της Ευρώπης εξακολουθεί να βασίζεται στην αποτελεσματική διατλαντική συνεργασία. Αυτό που χρειάζεται η συμμαχία είναι ανανέωση: μια ανανεωμένη δήλωση περί κοινού σκοπού και δημοκρατικών αξιών, μαζί με νέους θεσμούς αφιερωμένους στην κοινή δράση.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη εξακολουθούν να χρειάζονται ο ένας τον άλλον, και ο κόσμος χρειάζεται μια ζωηρή και ενεργητική Δύση για να διατηρήσει την παγκόσμια τάξη. Αν και ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι το κέντρο της οικονομικής και πολιτικής δύναμης έχει μετατοπιστεί, η ισορροπία των υλικών πόρων εξακολουθεί να βρίσκεται στην Δύση, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη κερδίζουν σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου εισοδήματος και συμμετέχουν σχεδόν στο ήμισυ των στρατιωτικών δαπανών του. Άλλες βιομηχανικές δημοκρατίες -όπως η Αυστραλία, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα- αποτελούν αναπόσπαστο μέρος για την αντιμετώπιση της ανόδου της Κίνας και την ανάσχεση της Βόρειας Κορέας, αλλά η διατλαντική συμμαχία παραμένει το απαραίτητο θεμέλιο κάθε φιλελεύθερης τάξης ικανής να ενεργεί προς το παγκόσμιο συμφέρον.

Η Ευρώπη είναι ο «απαραίτητος εταίρος πρώτης καταφυγής» για τις Ηνωμένες Πολιτείες [4], είχε δηλώσει ο αντιπρόεδρος Joe Biden. Με αυτό το πνεύμα, αντί να εγκαταλείψουν την διατλαντική συμμαχία, οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης θα πρέπει να σκεφθούν δημιουργικά για το μέλλον της. Θα πρέπει να αναζωογονήσουν την συνεργασία με μια νέα διατλαντική συμφωνία και ένα συμβούλιο: μια Ατλαντική Χάρτα του 21ου αιώνα, εξοπλισμένη να διαχειρίζεται όχι μόνο τις σημερινές αλλά και τις αυριανές κρίσεις.

Ο ΠΑΤΟΣ

Κατά την διάρκεια του Ψυχρού πολέμου και αμέσως μετά, η διατλαντική εταιρική σχέση φάνηκε να απολαμβάνει ένα αποκορύφωμα επιτυχίας. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ηγέτες συντόνιζαν τις κοινές ενέργειές τους σε μεγάλο βαθμό μέσω του ΝΑΤΟ [5]. Όμως, η υπεροχή αυτού του οργανισμού εξασθένισε σταδιακά μετά την αλλαγή της χιλιετίας και η ίδια η εταιρική σχέση φάνηκε να πέφτει θύμα της επιτυχίας της, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έδωσαν λίγη προσοχή στην συντήρησή της. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το ΝΑΤΟ ήταν το όχημα μόνο για την παρέμβαση στο Αφγανιστάν το 2001 και την επέμβαση στην Λιβύη το 2011 -αλλά όχι για οποιαδήποτε άλλη σημαντική δράση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Η διατλαντική σχέση υπέστη κάποιες πιέσεις κατά την προεδρία του Τζορτζ Μπους του νεότερου, αλλά ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ενίσχυσε την συμμαχία και βοήθησε να διασφαλιστεί ότι τόσο τα βάρη όσο και η ηγεσία της μοιράζονται δίκαια. Ο Λευκός Οίκος επί Ομπάμα αναγνώρισε την σημασία της σχέσης, αλλά δεν την έκανε πάντα επείγουσα προτεραιότητα. Τα επιτεύγματα της συμμαχίας κατά την διάρκεια της θητείας του Ομπάμα, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν [6] και της συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, ήταν συχνά δύσκολο να διακριθούν από τα παγκόσμια [επιτεύγματα]. Το μοναδικό ξεχωριστό διατλαντικό έργο -η Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση (Transatlantic Trade and Investment Partnership), μια διμερής εμπορική συμφωνία- απέτυχε.