Η εξωτερική πολιτική του Κουβέιτ αλλάζει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η εξωτερική πολιτική του Κουβέιτ αλλάζει

Ο νέος Εμίρης του Κουβέιτ καλείται να συνεχίσει ή να αναθεωρήσει τις σχέσεις με τις μοναρχίες του Κόλπου και το Ισραήλ
Περίληψη: 

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2020 ανέλαβε καθήκοντα ο νέος Εμίρης του Κουβέιτ, Ναουάφ Αλ-Άχμαντ Αλ-Τζάμπερ Αλ-Σαμπάχ, την στιγμή που οι υπόλοιπες σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου εφαρμόζουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τις περιφερειακές τους συμμαχίες, με επίκεντρο την πρόσφατη αναβάθμιση των σχέσεων και των επαφών τους με το Ισραήλ. Το Κουβέιτ καλείται να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα, λαμβάνοντας υπόψιν ποικίλες παραμέτρους και διλήμματα.

Ο ΓΑΒΡΙΗΛ ΧΑΡΙΤΟΣ είναι δικηγόρος, Δρ. Διεθνών Σχέσεων, ερευνητής του Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν (Azrieli Center for Israel Studies) του Πανεπιστημίου Μπεν-Γκουριόν στο Ισραήλ και Senior Fellow στο Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Κυκλοφορεί σε δεύτερη συμπληρωμένη έκδοση το βιβλίο του «Κύπρος, το Γειτονικό Νησί – Το Κυπριακό μέσα από τα Κρατικά Αρχεία του Ισραήλ, 1946-1960» (εκδόσεις Παπαζήση, 2020) και η μονογραφία του «Ο εκδημοκρατισμός των αραβικών κρατών ως προτεραιότητα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή – Η περίπτωση της Ιορδανίας και της Τυνησίας» (Ίδρυμα Διεθνών Νομικών Μελετών καθ. Ηλία Κρίσπη και δρος Αναστασίας Σαμαρά-Κρίσπη / εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 2008).

Μπορεί η ανακοίνωση του σχεδίου Τραμπ για την επίλυση του Παλαιστινιακού να μην επέφερε καμία πρόοδο στις σχέσεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Ωστόσο, οι αμερικανικής εμπνεύσεως συγκυρίες που διαμορφώθηκαν αμέσως μετά την επίσημη τελετή ανακοίνωσης του ειρηνευτικού σχεδίου, στις 28 Ιανουαρίου 2020 στον Λευκό Οίκο, σε συνάρτηση με τα κοινά οικονομικά συμφέροντα και τον κοινό ιρανικό κίνδυνο, ενίσχυσαν τους δεσμούς, που αρκετά χρόνια πριν είχαν ήδη καλλιεργηθεί μεταξύ του Ισραήλ και των σουνιτικών φιλοδυτικών μοναρχιών του Κόλπου. Έτσι, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2020, οι Ηνωμένες Πολιτείες μεσολάβησαν ώστε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν να εξομαλύνουν τις διπλωματικές σχέσεις τους με το Ισραήλ. Η σιωπηρή ικανοποίηση της Σαουδικής Αραβίας και του Ομάν δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν. Ούτε όμως και οι επικρίσεις του Κατάρ προκαλούν έκπληξη, λόγω των ειδικών σχέσεων που διατηρεί με το Ιράν, την Τουρκία και την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς.

07102020-1.jpg

Ο νέος Εμίρης του Κουβέιτ, Nawaf al-Ahmad al-Sabah, κατά την ορκωμοσία του στο κοινοβούλιο, στην πόλη του Κουβέιτ, στις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Kuwait News Agency/Handout via REUTERS
------------------------------------------------------------

Στα τέλη Μαρτίου 2020 άρχισαν να πληθαίνουν οι ενδείξεις, ότι το Ισραήλ και τα ΗΑΕ προτίθενται να επισημοποιήσουν τις επαφές τους, με αφορμή την προσπάθεια μιας από κοινού αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού σε περιφερειακό-μεσανατολικό επίπεδο. Οι πληροφορίες αυτές, σε συνάρτηση με τη μεταφορά ιατρικού υλικού και αναπνευστήρων από τα ΗΑΕ προς την Παλαιστινιακή Αρχή μέσω του διεθνούς αεροδρομίου του Τελ Αβίβ, εκτός του ότι προκάλεσαν επανειλημμένες εκνευρισμένες δηλώσεις του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, άρχισαν να απασχολούν έντονα και τον δημοσιογραφικό κόσμο σε παναραβικό επίπεδο. Σε εκείνη ακριβώς την συγκυρία, ο υφυπουργός Εξωτερικών του Κουβέιτ, Χάλεντ αλ-Τζαράλλα, έσπευσε να ξεκαθαρίσει σε συνέντευξη που παραχώρησε στις 20 Μαρτίου 2020 στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της χώρας, ότι «το Κουβέιτ θα είναι η τελευταία χώρα που θα εξομαλύνει τις διπλωματικές της σχέσεις με το Ισραήλ».

Έκτοτε το Κουβέιτ φροντίζει με κάθε ευκαιρία να αποσείει κάθε υπόνοια που θα μπορούσε να δώσει λαβή για τυχόν αμφιβολίες με σημαντικότερη απόδειξη την ομιλία του πρωθυπουργού, Σεΐχη Σαμπάχ Χάλεντ Αλ-Χάμαντ Αλ-Σαμπάχ, στην φετινή 75η σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στην οποίαν ανέφερε ότι «το Παλαιστινιακό πρόβλημα συνεχίζει να κατέχει μια κεντρική ιστορική θέση στον αραβικό και στον μουσουλμανικό κόσμο» και ότι «αποτελεί υψίστης σημασίας η ανάγκη συνέχισης των προσπαθειών για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με σκοπό την ανεύρεση μιας δίκαιης ειρηνικής λύσης, κατά τα διαλαμβανόμενα στην Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία, η οποία συνίσταται στην λήξη της ισραηλινής κατοχής, την σύσταση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα προ της 4ης Ιουνίου 1967 σύνορα, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ». Όσο για την δήλωση του Υφυπουργού Εξωτερικών, ότι «το Κουβέιτ θα είναι η τελευταία χώρα που θα εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ», τείνει να γίνει σύνθημα.

Το ότι τονίσθηκε η «κεντρική ιστορική θέση» που «συνεχίζει να κατέχει» το Παλαιστινιακό ζήτημα στην πολιτική ατζέντα της κουβεϊτιανής διπλωματίας, είναι αυτό ακριβώς που διαχωρίζει την σημερινή στάση του Κουβέιτ έναντι της απόφασης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν. Η κουβεϊτιανή κοινή γνώμη κατακρίνει τις δύο αυτές χώρες επειδή αδιαφόρησαν για την επίλυση του Παλαιστινιακού προκειμένου να προωθήσουν τα δικά τους «μικρά» συμφέροντα.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΟΥΒΕΪΤ-ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΩΝ

Η παρούσα ξεκάθαρη φιλοπαλαιστινιακή στάση του Κουβέιτ θα θεωρείτο αδιανοήτη πριν από μερικές δεκαετίες. Το Κουβέιτ έχει το θλιβερό προνόμιο να αποτελεί τη μοναδική αραβική χώρα που κυριολεκτικά έπαψε να υπάρχει, ως αποτέλεσμα μιας στρατιωτικής εισβολής και κατοχής εκ μέρους ενός άλλου αραβικού κράτους, του Ιράκ υπό την ηγεσία του Σαντάμ Χουσεΐν. Στις 2 Αυγούστου 1990 τα ιρακινά στρατεύματα πραγμάτωσαν το ιρακινό ιστορικό αφήγημα, σύμφωνα με το οποίο το Κουβέιτ έπρεπε να ανήκει στον ιρακινό εθνικό κορμό.

Σε εκείνην ακριβώς την συγκυρία, όταν το Κουβέιτ ουσιαστικά σβηνόταν από τον χάρτη, ο αρχηγός της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γιάσερ Αραφάτ, χαιρέτισε την ιρακινή εισβολή και προσάρτηση «της ιρακινής επαρχίας που είχε μόλις απελευθερωθεί». Αιτία για αυτήν την στάση του Αραφάτ ήταν η φερόμενη δέσμευση του Σαντάμ Χουσεΐν να συζητήσει το ενδεχόμενο απόσυρσης του Ιράκ από το κατεχόμενο Κουβέιτ, εφόσον το Ισραήλ αποσυρθεί από την Δυτική Όχθη και την Λωρίδα της Γάζας. Με το τέλος του Πρώτου Πολέμου του Κόλπου και την ανάκτηση της εδαφικής του ακεραιότητας στις 27 Φεβρουαρίου 1991 -χάρη στην πολυεθνική στρατιωτική επιχείρηση με επικεφαλής τις δυνάμεις των ΗΠΑ-, το Εμιράτο του Κουβέιτ κατέστη η πιο αντι-παλαιστινιακή χώρα του αραβικού κόσμου. Αιτία είχε σταθεί η στάση που υιοθέτησε ο Αραφάτ, όταν το Κουβέιτ βρισκόταν υπό ιρακινή κατοχή. Ακολούθησε κύμα μαζικών απελάσεων των 400.000 Παλαιστινίων που κατοικούσαν μόνιμα στο Κουβέιτ και κατά τα επόμενα χρόνια η κουβεϊτιανή κυβέρνηση αρνείτο την είσοδο και εγκατάσταση Παλαιστινίων στην χώρα, ανεξαρτήτως της υπηκοότητάς τους. Οι διατάξεις που χαρακτήριζαν ανεπιθύμητο κάθε Παλαιστίνιο που θα ήθελε να εγκατασταθεί στο Κουβέιτ καθ’ οιονδήποτε τρόπο ίσχυσαν μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2017. Παρότι ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, ήδη από τον Δεκέμβριο του 2004 είχε ζητήσει δημόσια συγγνώμη στην κουβεϊτιανή πολιτική ηγεσία, οι τοπικές Αρχές δεν βιάζονταν να άρουν τους διοικητικούς περιορισμούς εις βάρος των Παλαιστινίων.