Ο θάνατος και η ζωή των τρομοκρατικών δικτύων

Αυτό που έκανε αυτές τις συμμαχίες τόσο ανθεκτικές ήταν τα θεμέλιά τους σε μια κοινή εξτρεμιστική τζιχαντιστική ιδεολογία. Μια κοινή ιδεολογία και, ιδιαίτερα, μια κοινή θρησκεία είναι κρίσιμη για την διατήρηση συμμαχιών όταν οι καιροί είναι δύσκολοι. Χωρίς αυτήν, οι συμμαχίες είναι πιο πιθανό να υποχωρήσουν κάτω από το βάρος της στρατιωτικής πίεσης, καθώς οι ομάδες παραβαίνουν τις δεσμεύσεις τους και δίνουν προτεραιότητα στην άμεση επιβίωσή τους. Οι μαχητικές σχέσεις που βασίζονται σε μια κοινή θρησκευτική ιδεολογία απολαμβάνουν πολλά οφέλη. Προσφέρουν πρόσβαση σε μια ευρύτερη κοινότητα υποστηρικτών και αξιωματούχων που μπορούν να παρατηρήσουν και να επιβάλουν την τήρηση της σχέσης. Μια μείζων ανησυχία σε οποιαδήποτε συμμαχία, είναι ένας εταίρος που παραιτείται μονομερώς˙ η θρησκεία μπορεί να παρέχει μια ενσωματωμένη κοινότητα επιτηρητών, συμπεριλαμβανομένων ιμάμηδων, κληρικών, ή ιερέων, με την εξουσία να ενθαρρύνουν την συνεργασία και να τιμωρούν την αποστασία σε σχέσεις μεταξύ οργανώσεων της ίδιας πίστης. Τόσο η Αλ Κάιντα όσο και το ISIS βασίστηκαν σε εξέχοντες σαλαφιστές κληρικούς για να νομιμοποιήσουν την αιτία τους και να προσελκύσουν και να διατηρήσουν συνεργάτες. Και η ιδεολογική συγγένεια σημαίνει ότι εάν οι συνεργάτες μιας ομάδας επρόκειτο να εγκαταλείψουν το δίκτυο, θα μπορούσαν να αποκτήσουν κακή φήμη στους τζιχαντιστικούς κύκλους η οποία θα τους στοίχειωνε τα επόμενα χρόνια.

Οι κοινές θρησκευτικές πεποιθήσεις αυξάνουν επίσης τα επίπεδα εμπιστοσύνης. Οι κοινοί στόχοι και οι κοσμοθεωρήσεις σημαίνουν ότι οι ομάδες είναι πιο πιθανό να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους και να υποστηρίξουν τους συνεργάτες τους, ακόμα και όταν οι καιροί είναι δύσκολοι. Δείτε την σχέση μεταξύ του ISIS και της Ansar Beit al-Maqdis στην Αίγυπτο. Και οι δύο οργανώσεις ήταν κάτω από σημαντική πίεση αντιεξέγερσης (το ISIS από τον υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στρατιωτικό συνασπισμό και η ABM από τις αιγυπτιακές δυνάμεις). Η συμμαχία κανονικά θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί υπό τέτοιες συνθήκες, αλλά κορυφαίοι μαχητικοί κληρικοί στην Αίγυπτο ώθησαν την ABM να δεσμευτεί στην υποστήριξη του ISIS και να παραμείνει δεσμευμένη. Ως εκ τούτου, η ABM απέκτησε όπλα, έλαβε προπαγανδιστική υποστήριξη, και μπόρεσε να ενισχύσει τις τάξεις της με στρατολογημένους από το εξωτερικό, ενώ το ISIS κέρδισε ένα στήριγμα στην Αίγυπτο και αξιοπιστία στους Αιγύπτιους σκληροπυρηνικούς.

Το ISIS ήταν ιδιαίτερα επιδέξιο στην χρήση της θρησκείας για να ενισχύσει τα δίκτυά του και έτσι να μεγεθύνει την επιτυχία και την παγκόσμια εμβέλειά του. Αν και το οιονεί κράτος του στο Ιράκ και την Συρία αποδείχθηκε σχετικά βραχύβιο, ακόμη και η στιγμιαία εκπλήρωση του μακροχρόνιου τζιχαντιστικού στόχου περί ενός ισλαμικού χαλιφάτου στην καρδιά της Μέσης Ανατολής επέτρεψε στο ISIS να χειριστεί την θρησκεία όπως λίγοι άλλοι, γεγονός που έκανε το τεράστιο δίκτυό του ιδιαίτερα ανθεκτικό απέναντι σε μια σημαντική στρατιωτική δύναμη. Η ισχύς αυτών των σχέσεων σημαίνει επίσης ότι η νίκη μιας ομάδας όπως το ISIS είναι μια παγκόσμια, παρά μια τοπική, πρόκληση [3] που απαιτεί πολιτικές και κοινωνικές προσεγγίσεις οι οποίες μειώνουν την ελκυστικότητα των υποκείμενων ιδεολογιών.

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΚΛΗΣΕΙΣ

Τα οφέλη από μια κοινή ιδεολογία δεν περιορίζονται στο ISIS ή στις σαλαφιτικές-τζιχαντιστικές ομάδες, ούτε καν μόνο στην θρησκεία. Άλλες ιδεολογίες συχνά εξυπηρετούν μια παρόμοια λειτουργία, όπως αυτές που ένωναν πολλές ένοπλες αριστερές ομάδες κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά οι μη θρησκευτικές ιδεολογίες γενικά αποδίδουν λιγότερο ανθεκτικές σχέσεις. Απέναντι σε μια κυβερνητική καταστολή, οι σχέσεις που βασίζονται σε μια κοινή θρησκευτική ιδεολογία είναι 25% λιγότερο πιθανό να καταρρεύσουν από εκείνες που βασίζονται σε μια άλλη κοινή ιδεολογία. Οι θρησκευτικές ιδεολογίες παρέχουν ιδιαίτερα ολοκληρωμένα πακέτα κοινοτικής παρακολούθησης, δομών εξουσίας, εμπιστοσύνης, και διεθνικών δικτύων.

Ωστόσο, υπάρχουν μη θρησκευτικές ιδεολογίες που έχουν προσφέρει παρόμοια οφέλη στο παρελθόν -και θα μπορούσαν να συνεχίσουν να το κάνουν στο μέλλον. Για παράδειγμα, τα σημερινά αναπτυσσόμενα δίκτυα ακροδεξιάς μαχητικότητας [4], που ενισχύονται από την «παγκοσμιοποίηση» της ακροδεξιάς ιδεολογίας, θα μπορούσαν να αποδειχθούν δύσκολο να ηττηθούν εάν αναπτύξουν ισχυρούς ιδεολογικούς δεσμούς. Η Αντιτρομοκρατική Επιτροπή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ εξέδωσε πρόσφατα μια έκθεση [5] σχετικά με την «αυξανόμενη και ολοένα και πιο διακρατική απειλή που δημιουργεί η ακροδεξιά τρομοκρατία». Οι αρχές στην Αυστραλία, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, τη Νέα Ζηλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκδώσει καθοδήγηση σχετικά με την απειλή που θέτει η ακροδεξιά τρομοκρατία και, τον Απρίλιο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαρακτήρισε μια ρωσική ρατσιστική ομάδα ως «Ειδικά Προσδιορισμένη Παγκόσμια Τρομοκρατική Οργάνωση» (Specially Designated Global Terrorist organization) -η πρώτη φορά που ένας ρατσιστικός οργανισμός έχει οριστεί έτσι, επιτρέποντας έτσι στο Γραφείο Ελέγχου Περιουσιακών Στοιχείων στο Εξωτερικό (Office of Foreign Assets Control) του Υπουργείου Οικονομικών να μπλοκάρει οικονομικές συναλλαγές και να επιβάλλει ταξιδιωτικές απαγορεύσεις κατά της ομάδας.

Το μάθημα της ανθεκτικότητας του ISIS και άλλων επιτυχημένων μαχητικών ομάδων τα τελευταία 70 χρόνια είναι ότι τα κράτη δεν πρέπει να υποτιμούν την δύναμη μιας κοινής ιδεολογίας, ακόμη και υπό συντονισμένη στρατιωτική πίεση ή πίεση επιβολής του νόμου. Ο περιορισμός των μαχητικών δικτύων σημαίνει την επένδυση σημαντικών πόρων για την απαξίωση και τη μείωση της ελκυστικότητας της υποκείμενης ιδεολογίας -ακόμη και πριν τα δίκτυα καταστούν μια σοβαρή απειλή. Όταν στις κοινές μαχητικές ιδεολογίες επιτραπεί να ανθίσουν και να αναπτυχθούν ανεξέλεγκτα, οι ομάδες που τις ασπάζονται καθίστανται πολύ πιο δύσκολο να νικηθούν όποτε οι κυβερνήσεις όντως αποφασίσουν να τις καταστρέψουν.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.