Υψηλά στοιχήματα μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων

Προτάθηκε -από πολλές πλευρές- η ανακήρυξη χωρικών υδάτων εύρους 12 ναυτικών μιλίων σε όλη την επικράτεια ή τουλάχιστον στα άμεσα αμφισβητούμενα σημεία της (επί του παρόντος σύμπλεγμα Μεγίστης). Μέτρο πραγματικά ριζικό αλλά και συνάμα επικίνδυνο καθώς ενδέχεται να προκαλέσει την απόλυτη πολεμική σύγκρουση των δύο χωρών. Πολλάκις έχω τοποθετηθεί επιχειρηματολογώντας ότι η άμεση επέκταση των χωρικών μας υδάτων πρέπει να είναι η αυτοματοποιημένη και αμετάκλητη άμεση απάντηση της χώρας σε οποιαδήποτε τουρκική επιθετική ενέργεια ή παραβίαση της κυριαρχίας μας. Βέβαια, η δημόσια τοποθέτηση «κόκκινων γραμμών» είναι επικίνδυνη, όπως προαναφέραμε, μη λησμονώντας ότι ακόμη και η παραβίαση του εθνικού εναερίου χώρου και πολύ περισσότερο ή πτήση υπεράνω εθνικού εδάφους, αποτελούν παραβίαση της κυριαρχίας μας. Μια εσπευσμένη επέκταση των χωρικών μας υδάτων στο Καστελόριζο εκτιμώ ότι δεν θα οδηγούσε σε υλοποίηση της τουρκικής απειλής του «casus belli» αλλά στην τουρκική πλήρη αγνόηση των νέων ορίων και μάλλον στην εφαρμογή ενός αεροναυτικού αποκλεισμού του συγκροτήματος με δεκάδες προκλητικές ενέργειες. Φυσικά, μια σημειακή ή γενική επέκταση των χωρικών μας υδάτων, θα μπορούσε να υλοποιηθεί λίγο αργότερα, χωρίς κίνδυνο απώλειας του δικαιώματος και υπό καλύτερη προετοιμασία, ενδεχομένως και σε καλύτερο timing, ακόμη και ως αναπόφευκτη πλέον αντίδραση στην έλευση του πλωτού γεωτρύπανου που μάλλον δεν θα αργήσει.

Να λάβουμε επίσης υπόψη ότι πλειάδα ελληνικών κυβερνήσεων (διαφορετικών πολιτικών τοποθετήσεων), παρά τις «παλικαρίστικες» δηλώσεις τους -πάντα από τον ασφαλή χώρο της αντιπολίτευσης- περί επέκτασης των χωρικών υδάτων ή ανακήρυξης ΑΟΖ, ουδέποτε προχώρησαν σε ανάλογες ενέργειες ή τουλάχιστον σε πειστική επίδειξη πρόθεσης και έναρξης των αναγκαίων προετοιμασιών. Φυσικά και δεν τις κατηγορώ για ενδοτικότητα, απλά το αναφέρω για να αντιληφθούμε το μέγεθος του διλήμματος που ανακύπτει καθώς, εκ θέσεως ευθύνης, προσμετρούνται διαφορετικά οι συνέπειες κάθε ανάλογης ενέργειας. Ούτε φυσικά και πρέπει να παραγνωρίζουμε και την βαρύτητα των -άγνωστων σε όλους εμάς- εκτιμήσεων και εισηγήσεων των κατά καιρούς στρατιωτικών ηγεσιών για την εξέλιξη ενδεχόμενης σύρραξης. Παρά ταύτα, όμως, φοβούμαι ότι οι κυβερνήσεις μας αφενός δεν κατόρθωσαν να καταστρώσουν μια στρατηγική σταδιακής αύξησης των χωρικών υδάτων και αφετέρου -και σημαντικότερο- δεν τόλμησαν να προβούν στις ανάλογες παντοειδείς προετοιμασίες. Αλλά, ούτε φαίνεται να έλαβαν επαρκώς υπόψη τους τις εισηγήσεις των Γενικών Επιτελείων την τελευταία δεκαπενταετία. Προς υποστήριξη των απόψεών μου θα θέσω το θεωρητικό ερώτημα εάν η χώρα διέθετε ετοιμότητα άμεσης επέκτασης των χωρικών μας υδάτων το βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016, σε περίπτωση που η φίλη και γειτονική χώρα οδηγείτο σε έναν βαθύτατο και μακροχρόνιο εμφύλιο σπαραγμό ή ακόμη, αν η «επακούμβηση» των δύο φρεγατών τον Αύγουστο οδηγούσε σε μείζονα αεροναυτική σύγκρουση. Επίσης, ως μια ελάχιστη αντίδραση στο τουρκικό «casus belli», θα μπορούσε η ελληνική Βουλή να είχε εξουσιοδοτήσει τις ελληνικές κυβερνήσεις να επεκτείνουν άμεσα τα χωρικά ύδατα σε περίπτωση ελληνοτουρκικού θερμού επεισοδίου.

Επί του θέματος των τουρκικών θαλασσίων ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο, εκτιμώ ότι η κυβέρνηση ορθά χειρίστηκε την καλοκαιρινή κρίση (όπως και την κρίση του Έβρου), αντίστοιχα ορθά έπραξε και η προηγούμενη κυβέρνηση, σε ανάλογη τουρκική πρόκληση το 2018. Μέμφομαι, όμως, τις κυβερνήσεις μας -εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες- διότι απέτυχαν να κατανοήσουν την φύση της τουρκικής απειλής και, ενώ παρακολουθούσαν την συνεχή αύξηση της τουρκικής ισχύος και την σταδιακή αύξηση της έντασης και του αριθμού των διεκδικήσεων και προκλήσεων, δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα αμυντικής θωράκισης της χώρας.

Η σημαντικότατη πρόκληση της πανδημίας στις αρχές του 2020 απέδειξε τις δυνατότητες ανάληψης πρωτοβουλιών και νομίμων κινήσεων αλλά και την απαραίτητη διακομματική υποστήριξη για την αντιμετώπιση κρισίμων καταστάσεων. Φοβούμαι, όμως, ότι η προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων δεν κρίθηκε ως ανάλογης σπουδαιότητας με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού για ακατανόητους σε εμένα λόγους. Ακόμη και σήμερα, αναγκαίες προμήθειες κρισίμων ανταλλακτικών, πυρομαχικών και αναβαθμίσεις οπλικών συστημάτων (δεν μιλάω για προμήθειες κρισίμων οπλικών συστημάτων) δεν προχωρούν με τις αναγκαίες ταχύτητες και ο λόγος δεν εστιάζεται στην οικονομική δυστοκία αλλά στην αβελτηρία λήψης δυναμικών αποφάσεων. Επί τουλάχιστον έναν χρόνο, ένα άκρως αποτυχημένο θεσμικό πλαίσιο διενέργειας προμηθειών δεν έχει καταστεί δυνατόν να αντικατασταθεί ή τουλάχιστον να γίνει λειτουργικό.

Με τις παραπάνω σκέψεις, θεωρώ ατυχή την δήλωση του Υπουργού Επικρατείας περί «κόκκινων γραμμών» ως αφενός εκφράζουσα το αυτονόητο περί υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας, αφετέρου ως ενθαρρύνουσα την επαύξηση της τουρκικής προκλητικότητας για παρείσφρηση στην περιοχή μεταξύ 6 με 12 ναυτικών μιλίων. Επιπρόσθετα, κατά κάποιο τρόπο, ακυρώνει την καλοκαιρινή δυναμική κινητοποίηση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Δεν τάσσομαι υπέρ της τοποθέτησης «κόκκινων γραμμών» στα 12 ναυτικά μίλια, αντιλαμβανόμενος ότι με την υπάρχουσα αντικειμενική δυσκολία παρεμπόδισης, χωρίς την καταφυγή σε πολεμική σύγκρουση, θα ήταν πολλαπλώς επιζήμια μια ενδεχόμενη μη τήρηση της δέσμευσης, γεγονός που θα οδηγούσε στην πλήρη αποδυνάμωση της ελληνικής αποτροπής. Εκτιμώ όμως ότι θα ήταν καλύτερα να παρέμενε στην αντίπαλη πλευρά η ασάφεια περί των δικών μας προθέσεων.