Μπορεί η COVID-19 να αλλάξει το κράτος πρόνοιας; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί η COVID-19 να αλλάξει το κράτος πρόνοιας;

Χωρίς κυβερνητική υποστήριξη, οι κοινότητες αναλαμβάνουν την περίθαλψή τους οι ίδιες
Περίληψη: 

Οι online κοινότητες προσφέρουν στις υγειονομικές Αρχές την ευκαιρία, εάν την αρπάξουν, να εμπλέξουν το κοινό όχι ως δικαιούχοι και αποδέκτες περίθαλψης αλλά ως συμμετέχοντες στην παροχή πρόνοιας.

Ο RICHARD SENNETT είναι ανώτερος σύμβουλος του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή και τις Πόλεις (UN Program on Climate Change and Cities), ανώτερος συνεργάτης στο Center on Capitalism and Society στο Πανεπιστήμιο Columbia και επισκέπτης καθηγητής Αστικών Σπουδών στο MIT.

Στην παραγκούπολη Dharavi της Βομβάης, μια γυναίκα γνωστή στην κοινότητα μόνο ως κυρία Mehta αρρώστησε από COVID-19. Οι προοπτικές της δεν ήταν καλές: το δίκτυο κοινωνικής ασφάλισης στην Βομβάη είναι αδύναμο και κανένα δημόσιο νοσοκομείο δεν είχε χώρο για αυτήν. Ως υπηρέτρια, δεν είχε περισσευούμενα χρήματα για να πληρώσει για επίσκεψη σε γιατρό. Αλλά δεν ήταν εντελώς μόνη. Η κοινότητα Dharavi έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο χρησιμοποιώντας εφαρμογές για κινητά (apps) όπως το IndiaChat και ακόμη και το Allindiachat (μια αναθεωρημένη εφαρμογή για ραντεβού [dating]) για την σύνδεση γειτόνων με γείτονα. Μέσω τέτοιων δικτύων, άλλοι κάτοικοι έμαθαν ότι η κα Mehta είχε προσβληθεί από την ασθένεια. Κάθε μέρα, κάποιος της έδινε φαγητό, οπισθοχωρώντας από την πόρτα όταν εκείνη άνοιξε για να τους χαιρετήσει. Μετά την έκλεινε, και οι δυο τους θα μιλούσαν για αρκετά λεπτά πριν φύγει ο γείτονας.

04112020-1.jpg

Στην παραγκούπολη Dharavi στην Βομβάη, στην Ινδία, τον Οκτώβριο του 2014. Shailesh Andrade / Reuters
---------------------------------------------------------

Αυτή η διευθέτηση δεν ήταν προφανώς μια θεραπεία για την ασθένεια της κυρίας Mehta. Πράγματι, η ηλικιωμένη χήρα πέθανε μόλις 13 ημέρες μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων της. Το τοπικό δημόσιο νοσοκομείο ήταν ήδη υπερφορτωμένο και οι τοπικοί γιατροί, που δεν είχαν προστατευτικό εξοπλισμό ή κινητές ιατρικές προμήθειες, δεν μπορούσαν να βοηθήσουν. Ο θάνατός της, ωστόσο, δεν ήταν αόρατος. Σε ένα μέρος όπου το κόστος της πανδημίας είναι σχεδόν δεδομένο, εφαρμογές όπως η IndiaChat, της οποίας η βιβλιοθήκη από emoji καθιστά τα μηνύματα ευανάγνωστα ακόμη και σε εκείνους με χαμηλό επίπεδο αλφαβητισμού, έχουν διευρύνει και ενισχύσει την συνοχή της κοινότητας. Αντί μόνο οι ολιγάριθμοι φίλοι της, σχεδόν 2.000 άτομα στο δίκτυο της κυρίας Mehta παρατήρησαν και θρήνησαν τον θάνατό της.

Η πορεία των τελευταίων ημερών της κυρίας Mehta και της πανδημίας COVID-19 στο σύνολό της θέτει εκ νέου το ερώτημα για το πώς οι κυβερνήσεις και οι πολίτες μπορούν να οργανώσουν προγράμματα πρόνοιας σε φτωχές κοινότητες -εκείνες [τις κοινότητες] όπου το δίχτυ ασφαλείας είναι λεπτό, σχισμένο, ή απουσιάζει. Αν και οι τεχνολογίες των κινητών τηλεφώνων δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τους αναπνευστήρες και την προηγμένη θεραπευτική, έχουν φτάσει να παρέχουν μια πολύ απαραίτητη κοινωνική υπηρεσία: μια αίσθηση σύνδεσης που κάποτε απουσίαζε. Τέτοια online φόρουμ μπορεί να μην επιβιώσουν μετά την πανδημία, αλλά με το να παίζουν τον ρόλο που έχουν σε μέρη όπως το Dharavi, έχουν επιδείξει την ανάγκη και τις δυνατότητες για ευέλικτες, αποκριτικές εναλλακτικές έναντι των άκαμπτων γραφειοκρατιών που τείνουν να κυριαρχούν στην πρόνοια.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ

Τα αστικά γκέτο είναι περισσότερο νησιά παρά άμορφες κηλίδες από μελάνι: έχουν καθορίσει αυστηρά τις περιμέτρους που τα απομονώνουν από πλουσιότερες γειτονιές. Οι πολεοδόμοι του εικοστού αιώνα, είτε στη Νέα Υόρκη είτε στο Καράκας, συχνά σχεδίαζαν αυτοκινητόδρομους με τρόπο που σκόπιμα χώριζε τους φτωχούς. Με την εξαίρεση των υπηρετών που εργάζονται ως εσωτερικοί, η μικτή στέγαση απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό σε πόλεις όπως το Ρίο ντε Τζανέιρο και το Γιοχάνεσμπουργκ. Η Σαγκάη αποκλείει την πρόσβαση σε υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση και η ιατρική περίθαλψη, σε όσους δεν έχουν «διαβατήριο» κατοίκου, ουσιαστικά αποκλείοντας τον μεγάλο πληθυσμό μεταναστών-εργαζομένων στην πόλη. Ο κοινωνιολόγος Douglas Massey έχει τεκμηριώσει το μεγάλο βάθος της φυλετικής γκετοποίησης στις αμερικανικές πόλεις.

Ένας τέτοιος διαχωρισμός επηρεάζει την παροχή υγειονομικής περίθαλψης με συγκεκριμένο τρόπο. Τα Ηνωμένα Έθνη επιδιώκουν από καιρό να καλύψουν ιατρικές ανάγκες στον παγκόσμιο Νότο, δημιουργώντας τοπικές, μικρής κλίμακας κλινικές εντός φτωχών κοινοτήτων. Ωστόσο, λίγες από αυτές τις εγκαταστάσεις μπορούν να παρέχουν το προστατευτικό περιβάλλον και τα πολύπλοκα μηχανήματα που απαιτεί η COVID-19. Αυτός ο εξοπλισμός είναι πιο πιθανό να συγκεντρωθεί σε κεντρικά νοσοκομεία στις πόλεις. Η πανδημία έχει επομένως εκθέσει τους περιορισμούς της ιατρικής αποκέντρωσης, καθώς απελπιστικά άρρωστοι άνθρωποι πλημμυρίζουν κλινικές ανεπαρκώς εξοπλισμένες για μια κρίση τέτοιας κλίμακας και θνησιμότητας. Η πόλη της Αβάνας προσφέρει μια λαμπρή εξαίρεση: οι τοπικές κλινικές της τα έχουν καταφέρει με εξαιρετικό τρόπο, με μόνο ένα μέρος των πόρων που μπορεί να χρησιμοποιήσει η Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο. Αλλά λίγες άλλες πόλεις στον παγκόσμιο Νότο έχουν προσεγγίσει αυτό το πρότυπο.

Οι κοινότητες που έχουν τόσο διαφορετικές εμπειρίες με την πανδημία έχουν επίσης διαφορετικές εμπειρίες με την ψηφιακή τεχνολογία. Από την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού, ο Δυτικός Τύπος έχει επικεντρώσει την συζήτησή του για την τεχνολογία σε εύπορες κοινωνίες, όπου η συνδεσιμότητα επιτρέπει στους ανθρώπους να εργάζονται από το σπίτι και να αποφεύγουν την χρήση μαζικών μετακινήσεων, αραιώνοντας έτσι το κέντρο των πόλεων. Στις παραγκουπόλεις της Βομβάης, στις φαβέλες του Ρίο και τους δήμους του Γιοχάνεσμπουργκ, μια τέτοια συζήτηση είναι πολυτέλεια. Ένα άτομο δεν μπορεί να μεταφέρει σκουπίδια ή να καθαρίσει σπίτια από το διαδίκτυο και οι φτωχοί που εργάζονται χειρωνακτικά είναι αναγκαστικά πιο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο. Η Apple και η Google έχουν επινοήσει εφαρμογές τεστ και εντοπισμού που λειτουργούν καλά -αλλά μόλις εντοπίσουν ποιος είναι άρρωστος σε φτωχές γειτονιές, τι γίνεται μετά; Σε πολλές περιπτώσεις, ο μόνος θεραπευτικός πόρος είναι η καραντίνα, και οι τοπικοί γιατροί και νοσηλευτές δεν διαθέτουν χειρουργικά γάντια και άλλο προστατευτικό εξοπλισμό. Το κινητό τηλέφωνο, όπως είναι, είναι το μόνο ιατρικό εργαλείο που διαθέτουν ορισμένοι επαγγελματίες της υγείας.