Η προεδρία Ντόναλντ Τραμπ στην εξωτερική πολιτική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η προεδρία Ντόναλντ Τραμπ στην εξωτερική πολιτική

Τι ήθελε να πετύχει και τι κατάφερε τελικά

Αναφορικά με την συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και τις σχέσεις με τους συμμάχους, ο τότε υποψήφιος για την προεδρία χαρακτήρισε τον οργανισμό αναχρονιστικό και ζήτησε την αύξηση των αμυντικών δαπανών των άλλων κρατών, προκειμένου οι ΗΠΑ να απελευθερώσουν πόρους για την εγχώρια οικονομία τους.

Αφού αποδοκίμασε τις επιλογές τόσο της κυβέρνησης Τζορτζ Γουόκερ Μπους (2001-2009) στη Μέση Ανατολή (πόλεμος στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ) όσο και της κυβέρνησης Μπαράκ Ομπάμα (2009-2017) στην Βόρεια Αφρική και στην Συρία («Αραβική Άνοιξη»), που προκάλεσαν χάος και αστάθεια, υποσχέθηκε ότι, εφόσον εκλεγεί πρόεδρος, θα διορθώσει τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Επαγγέλθηκε μια διαφορετική εξωτερική πολιτική με πρωταρχικούς στόχους την ανάσχεση του εξτρεμιστικού Ισλάμ, την ανάκαμψη της οικονομίας, τον εξορθολογισμό των στρατιωτικών δαπανών και τέλος τη χάραξη των στόχων της εξωτερικής πολιτικής με αποκλειστικό γνώμονα τα αμερικανικά συμφέροντα.

Στο πλαίσιο αυτό, εμφανίστηκε πρόθυμος να συνεργαστεί με την Ρωσία για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους. Ο υποψήφιος των ρεπουμπλικάνων προσέβλεπε στην ειρηνική συνύπαρξη των δύο μεγάλων δυνάμεων που μαζί με την Κίνα θα πρέπει να μοιραστούν το φορτίο της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας [6]. Η ειρηνική συνύπαρξη με την Κίνα και την Ρωσία αποτελεί προϋπόθεση για την διαχείριση των συλλογικών προβλημάτων στην βάση ενός πολυπολικού διεθνούς συστήματος. Συγκεκριμένα, επιθυμούσε να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις με την Ρωσία, οι οποίες στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο είχαν φτάσει σε τέλμα, και να έρθει σε συνεννόηση με την Κίνα.

Στο πεδίο του διεθνούς εμπορίου θεώρησε την Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής (NAFTA) καταστροφική, αφού μείωσε την δυναμική της εγχώριας βιομηχανίας και συντέλεσε στην απώλεια θέσεων εργασίας. Σε συστημικό επίπεδο, ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρεί την παγκοσμιοποίηση όχι μόνο ως τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο των αμερικανικών συμφερόντων, αλλά στοχοποιεί και τον ευρύτερο ρόλο της στο διεθνές γίγνεσθαι. Συγκεκριμένα ανέφερε: «Δεν θα παραδώσουμε πλέον αυτή την χώρα ή τον λαό της στο ψεύτικο τραγούδι της παγκοσμιοποίησης. Το έθνος-κράτος παραμένει το πραγματικό θεμέλιο της ειρήνης και της αρμονίας».

«Πρώτα η Αμερική» [7] είναι το δόγμα σύμφωνα με το όποιο θα διαμορφωνόταν η εξωτερική πολιτική όπου τα εθνικά συμφέροντα και μόνο καθορίζουν τις επιλογές στις διάφορες υποθέσεις. Οι προγραμματικές θέσεις, όπως εκφράστηκαν στην επίσημη παρουσίαση στην Ουάσινγκτον, αντανακλούσαν πτυχές μιας «απομονωτικής» πολιτικής, προκειμένου να επιτευχθούν λύσεις για τα σημαντικά εσωτερικά προβλήματα.

-Διεθνείς οικονομικές σχέσεις
Ιδιαίτερο βάρος του προγράμματος του Ντόναλντ Τραμπ δόθηκε στο πεδίο των διεθνών οικονομικών σχέσεων, δεδομένου ότι το εμπορικό έλλειμμα είχε φτάσει το 2016 μεταξύ 800 δισεκατομμυρίων και 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων το οποίο και έπρεπε να μειωθεί δραστικά. Συγκεκριμένα, ο Ντόναλντ Τραμπ θεώρησε ότι ο τρόπος που ορίζονται οι κανόνες από τον ΠΟΕ είναι καταστροφικός για τα αμερικανικά συμφέροντα και εξήγγειλε ότι όταν εκλεγεί θα λάβει μια σειρά δασμολογικών μέτρων που θα προστατεύουν τις αμερικανικές βιομηχανίες και επιχειρήσεις τονώνοντας την αγοραστική αξία των εγχώριων προϊόντων. Σε κάθε ευκαιρία κατέκρινε την εμπορική συμφωνία NAFTA, την οποία υποστήριζε θερμά η προηγούμενη ηγεσία Μπαράκ Ομπάμα-Χίλαρι Κλίντον, ως ετεροβαρή για την αμερικανική οικονομία και δεσμεύτηκε για την επαναδιαπραγμάτευσή της ή ακόμα και την κατάργησή της σε περίπτωση που δεν πετύχαινε ευνοϊκούς όρους [8].

Ομοίως, ο Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε την αντίθεσή του για το Σύμφωνο Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού (TPP), που υπογράφηκε επίσης επί της προηγούμενης προεδρίας, χαρακτηρίζοντάς το ως «παράνοια» καθώς οι ΗΠΑ χαρίζουν παραχωρήσεις στην Κίνα [9].

-Νοτιοανατολική Ασία
Όσον αφορά την προσέγγιση γεωγραφικών περιφερειών, θεώρησε τον Ειρηνικό και τη ΝΑ Ασία ως περιοχές όπου οι ΗΠΑ οφείλουν να κάνουν πολύ αισθητή την στρατιωτική παρουσία τους έναντι της αναδυόμενης Κίνας ως περιφερειακής υπερδύναμης. Η εξουδετέρωση της τελευταίας αποτέλεσε τον πρωταρχικό σκοπό του, συνεχίζοντας την πολιτική του προκατόχου του. Ίσως είναι ο μόνος τομέας που υπήρξε ταύτιση προτεραιοτήτων με τον Μπαράκ Ομπάμα. Ο Ντόναλντ Τραμπ κατηγόρησε την Κίνα για την χειραγώγηση του νομίσματός της, την κλοπή εμπορικών μυστικών και πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς και για τις παράνομες πρακτικές της στην επιδότηση των κινεζικών προϊόντων [10].

Για το πρόβλημα της Βόρειας Κορέας θεώρησε ότι πρέπει να αναληφθεί διπλωματική πρωτοβουλία, ώστε να συνεννοηθεί ο ίδιος απευθείας με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο με την πυρηνική απειλή στην περιοχή [11].

-Μέση Ανατολή
Στη Μέση Ανατολή, την πιο πολύπλοκη γεωπολιτικά και γεωοικονομικά περιοχή του πλανήτη, προτεραιότητες του Ντόναλντ Τραμπ ήταν η καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, η ασφάλεια του Ισραήλ, και οι σχέσεις με το Ιράν. Καυτηρίασε τα ανεπαρκή αποτελέσματα της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας στην αντιμετώπιση των ισλαμιστών μαχητών και υποσχέθηκε αποτελεσματική δράση σε σύντομο χρονικό διάστημα αφότου αναλάβει την εξουσία.