Η προεδρία Ντόναλντ Τραμπ στην εξωτερική πολιτική

Όσον αφορά το Ισραήλ, άσκησε κριτική στον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση Μπαράκ Ομπάμα χειρίστηκε το παλαιστινιακό, υποστηρίζοντας ότι για να υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία θα πρέπει η Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή να αναγνωρίσει καταρχήν την ύπαρξη του ισραηλινού κράτους [12]. Επίσης, ο Αμερικανός πρόεδρος υποστήριξε ότι η μη συνέχιση της επέκτασης των εβραϊκών οικισμών στην Δυτική Όχθη δεν θα πρέπει να αποτελέσει προϋπόθεση για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων των δύο πλευρών [13]. Υποσχέθηκε ότι με την εκλογή του θα μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ [14] και ότι θα κάνει χρήση του δικαιώματος της αρνησικυρίας σε περίπτωση ισραηλινο-παλαιστινιακής συμφωνίας επιβαλλόμενης από τον ΟΗΕ. Τέλος, υποστήριξε ότι είναι πρόθυμος να αναλάβει πρωτοβουλία ως ουδέτερος διαμεσολαβητής στις ειρηνευτικές συνομιλίες για την λύση της μακροχρόνιας διένεξης.

Αναφορικά με το Ιράν, είχε την πάγια θέση ότι το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), η πυρηνική συμφωνία την οποία διαπραγματεύτηκε η προηγούμενη κυβέρνηση, ήταν «απαίσια» και προήλθε από απόγνωση [15]. Δέσμευσή του, και μάλιστα ενώπιον της Αμερικανοϊσραηλινής Επιτροπής Δημοσίων Υποθέσεων (AIPAC), ήταν πως θα αποτελέσει προτεραιότητα των ΗΠΑ η αποδόμηση της καταστροφικής συμφωνίας με το Ιράν [16].

-Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου και Ευρώπη
Η προσέγγιση του Ντόναλντ Τραμπ αναφορικά με τους παραδοσιακούς Ευρωπαίους συμμάχους επικεντρώθηκε στην εκπλήρωση των συμμαχικών υποχρεώσεων στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ επωμίζονταν πολύ μεγάλο βάρος δαπανών για την άμυνα χωρών που πια δεν αντιμετώπιζαν κίνδυνο ασφάλειας εξ ανατολών.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, και η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, κοιτάζουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, κατά την διάρκεια μιας «οικογενειακής» φωτογραφίας στην σύνοδο κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ στο Γουότφορντ της Βρετανίας, στις 4 Δεκεμβρίου 2019. REUTERS/Christian Hartmann/Pool/File Photo
------------------------------------------------------------------------------------------

Παράλληλα, σε διάφορες δηλώσεις ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε ένα πολιτικό πρόσημο για τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Γηραιάς Ηπείρου, υποστηρίζοντας τον αναδυόμενο Νέο Εθνικισμό στην Γαλλία (στήριξη στο πρόσωπο της Μαρίν Λεπέν) [17] και στη Μεγάλη Βρετανία (ήδη πριν το δημοψήφισμα είχε ταχθεί υπέρ της αποχώρησής της από την ΕΕ) [18], ενώ στράφηκε ενάντια στην Γερμανία όσον αφορά τις επιλογές της στην διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης (μάλιστα χαρακτήρισε την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ ως καταστροφική ηγέτιδα) [19].

-Ρωσία
Στην διαχρονική αντιπαράθεση των ΗΠΑ με την Ρωσία, ο Ντόναλντ Τραμπ επαγγέλθηκε την βελτίωση των διμερών σχέσεων που είχαν φτάσει στο ναδίρ πριν την εκλογή του λόγω της ουκρανικής κρίσης. Υποστήριξε ότι θα μελετούσε το ενδεχόμενο αναγνώρισης της Κριμαίας ως ρωσικής επικράτειας [20] και κράτησε ουδέτερη στάση στην προοπτική συμμετοχής της Ουκρανίας ως μέλος του ΝΑΤΟ [21].

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Στην τελετή ανάληψης καθηκόντων στον Λευκό Οίκο (20 Ιανουαρίου 2017) ο Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε ότι θα ενώσει τον πολιτισμένο κόσμο ενάντια στην ισλαμική τρομοκρατία και δήλωσε ότι είναι «δικαίωμα όλων των εθνών να βάζουν τα συμφέροντά τους πρώτα» [22]. Στην πρώτη του ομιλία στο Κογκρέσο (28 Φεβρουαρίου 2017) έθεσε το γενικό πλαίσιο των προτεραιοτήτων της νέας κυβέρνησης, κάνοντας αναφορά μεταξύ άλλων στην διεθνή πολιτική επαναλαμβάνοντας το δόγμα «Πρώτα η Αμερική» [23]. Στην εξωτερική πολιτική αυτό μετουσιώνεται ως (α) περιορισμός της στρατιωτικής εμπλοκής ανά τον κόσμο, (β) εξορθολογισμός των αμυντικών δαπανών με πολιτικές που στοχεύουν στην προστασία των εθνικών συμφερόντων, (γ) προβολή της ισχύος, όπου είναι επιτακτικό για την προστασία των αμερικανικών επιδιώξεων, (δ) οικονομικός προστατευτισμός, ώστε τα εγχώρια προϊόντα να είναι πιο ανταγωνιστικά, και επαναφορά των αμερικανικών επιχειρήσεων οι οποίες είχαν εγκατασταθεί στις ζώνες ελεύθερου εμπορίου, (ε) περιορισμός του εμπορικού ελλείμματος και (στ) ενεργειακή αυτάρκεια. Ουσιαστικά, το «Πρώτα η Αμερική» προασπίζει τα εθνικά συμφέροντα που άπτονται της ασφάλειας και της οικονομικής ευημερίας.

Η παρούσα αμερικανική προεδρία προχώρησε χωρίς διαφοροποιήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος που είχε εξαγγείλει προεκλογικά.

-Διεθνείς συμφωνίες
Οι διεθνείς συμφωνίες που συνομολογήθηκαν κατά την οκταετή διακυβέρνηση των Δημοκρατικών ήταν αυτές στις όποιες δόθηκε προτεραιότητα για επαναξιολόγηση. Η TPP ήταν η πρώτη εμπορική συμφωνία από την οποία αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ λίγες μόνο ημέρες από την ανάληψη καθηκόντων του Ντόναλντ Τραμπ, καθιστώντας την άκυρη στο σύνολό της (23 Ιανουαρίου 2017). Η επαναδιαπραγμάτευση της NAFTA τέθηκε από νωρίς στο τραπέζι των συζητήσεων των τριών χωρών. Εντέλει η νέα συμφωνία ΗΠΑ, Μεξικού, Καναδά (USMCA) την αντικατέστησε με πιο ευνοϊκούς όρους για την Ουάσινγκτον (30 Σεπτεμβρίου 2018) προστατεύοντας την αμερικανική πνευματική ιδιοκτησία και θέτοντας υψηλότατα κριτήρια για την εγχώρια βιομηχανία. Ομοίως, υπό το πρίσμα της αναθεωρητικής πολιτικής, οι ΗΠΑ απέσυραν την συμμετοχή τους από την Συμφωνία του Παρισιού για το περιβάλλον (1 Ιουνίου 2017) με το σκεπτικό ότι η μείωση των εκπομπών άνθρακα σε εθελοντική βάση είναι οικονομικά εις βάρος τους.