Το «άνοιγμα Suwalki» και η άμυνα των χωρών της Βαλτικής

Το 2014 μπορεί να μην φαντάζει πολύ κοντινό αλλά η κατάσταση στη Ρωσία δεν έχει αλλάξει πολύ. Η οικονομία παραμένει ασθμαίνουσα, ενώ και η δημοτικότητα του Πούτιν βρίσκεται περίπου στα ίδια επίπεδα που ήταν πριν την Κριμαία. Χρησιμοποιώντας τότε την ανάφλεξη στην Κριμαία, ο πανέξυπνος Ρώσος ηγέτης αποπροσανατόλισε την κοινή γνώμη από τα οικονομικά προβλήματα και αποκατέστησε την δημοτικότητά του, ανάγοντας την κρίση σε εθνικό ζήτημα και παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως προστάτη όλων των Ρώσων. Με αυτόν τον τρόπο συσπείρωσε τον λαό του και η κρίση στο εσωτερικό πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Έξι χρόνια μετά, ο ούριος άνεμος που φύσηξε γύρω από την Κριμαία για τον Πούτιν έχει κοπάσει, και τα προβλήματα της ρωσικής αναιμικής οικονομίας ξαναέρχονται στην επιφάνεια. Μήπως λοιπόν ο Πούτιν χρειάζεται άλλη μια «Κριμαία» για να επαναφέρει τα επίπεδα δημοφιλίας του και να «ξεχάσουν» οι Ρώσοι τον πληθωρισμό και την οικονομική κρίση;

Ένα άλλο στοιχείο που αξίζει να σημειωθεί και φανερώνει «διαβολικές» ομοιότητες της παρούσας στιγμής με εκείνης τόσο στην Κριμαία το 2014 όσο και στην Γεωργία το 2008, είναι οι εκτενείς αναφορές του Βλάντιμιρ Πούτιν [1] και Ρώσων κυβερνητικών αξιωματούχων [2] στις ρωσικές μειονότητες των Βαλτικών χωρών. Ως πρόφαση για την επέμβαση της Μόσχας σε Νότια Οσσετία- Αμπχαζία και Ανατολική Ουκρανία/Ντονμπάς-Κριμαία χρησιμοποιήθηκε η προστασία των ισχυρών ρωσικών μειονοτήτων στις εν λόγω περιοχές. Η ρητορική Πούτιν σχετικά με τις μεγάλες ρωσικές μειονότητες στις Βαλτικές χώρες (αποτελούν το ¼ των πληθυσμών της Λετονίας και της Εσθονίας) εντείνεται όλο και περισσότερο τον τελευταίο καιρό δίνοντας της εντύπωση ότι ο Ρώσος πρόεδρος ίσως προετοιμάζει το έδαφος για επέμβαση.

Εξάλλου, ο Πούτιν ίσως να ποντάρει στο γεγονός ότι μια ταχύτατη προσάρτηση των τριών κρατών της Βαλτικής (σύμφωνα με προσομοιώσεις του ΝΑΤΟ η Ρωσία θα χρειαζόταν 36 με 60 ώρες για να ολοκληρώσει την κατάκτησή τους) με ταυτόχρονο αποκλεισμό του ανοίγματος Σουβάλκι, θα προκαλούσε την οργή του ΝΑΤΟ αλλά τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα το εξέταζαν δύο φορές πριν πάνε σε πόλεμο. Αφ’ ενός η Ουάσινγκτον μπορεί να μην είναι διατεθειμένη να ρισκάρει έναν πυρηνικό όλεθρο για ένα τετελεσμένο γεγονός στην Βαλτική, αφ’ ετέρου οι δυνάμεις της Ευρώπης ίσως να είναι διστακτικές να δεσμεύσουν στρατό στην Βορειοανατολική Ευρώπη την ώρα που θα νιώθουν την ρωσική απειλή για την ίδια τους την ύπαρξη. Γιατί, ποιος εγγυάται στα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ ότι η Ρωσία θα σταματήσει στις Βαλτικές χώρες και δεν θα κινηθεί νότια «καταπίνοντας» σιγά-σιγά όλη την Γηραιά Ήπειρο;

Κάτι τέτοιο φαντάζει αδιανόητο, αλλά όταν κρίνεται η επιβίωσή τους, τα ευρωπαϊκά κράτη θα λάβουν υπ’όψιν όλα τα σενάρια. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι να ληφθούν οι αποφάσεις και να εξεταστούν από τα μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας όλα τα παραπάνω, οι μέρες θα περνάνε και η ρωσική κυριαρχία θα παγιώνεται. Ο χρόνος κυλάει πάντα υπέρ του εισβολέα σε τέτοιες περιπτώσεις. Επομένως, μια ρωσική εισβολή στις Βαλτικές χώρες μπορεί να μην είναι πολύ πιθανή, αλλά δεν είναι ούτε απίθανη, ούτε εντελώς μη ευνοούμενη από τις συνθήκες που θα προκύψουν.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΗΠΑ;

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, οι ΗΠΑ πρέπει να κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να διατηρήσουν το κενό Σουβάλκι ανέγγιχτο από ρωσικά χέρια. Η υποστήριξη των Βαλτικών χωρών σε περίπτωση ρωσικής εισβολής εξαρτάται αποκλειστικά από την άμεση παρέμβαση των ΗΠΑ μέσω του συγκεκριμένου στενού, από όπου εξασφαλίζεται και ο ανεφοδιασμός των συμμάχων του ΝΑΤΟ. Πράγματι λοιπόν, το άνοιγμα Σουβάλκι μπορεί να αποβεί μοιραίο για το ΝΑΤΟ εάν ο έλεγχός του περάσει στην Ρωσία. Η καθοριστική σημασία του οφείλεται στο γεγονός ότι το ΝΑΤΟ δεν δύναται να κρατήσει τις Βαλτικές χώρες βασιζόμενη στα στρατεύματα που διατηρεί στα εδάφη τους, αφού η ισχύς τους είναι πολύ μικρή σε σχέση με εκείνη που θα είχαν τα στρατεύματα μιας εισβάλλουσας Ρωσίας. Επομένως ο ρόλος τους είναι μάλλον αποτρεπτικός παρά αμυντικός.

Οι ΗΠΑ, λοιπόν, χρησιμοποιούν την «αποτροπή διά της παρουσίας» προκειμένου η Μόσχα να βγάλει από τα σχέδιά της την έναρξη εχθροπραξιών σε Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία. Αυτό όντως θα αρκούσε εάν η Ρωσία δεν μπορούσε να παρακάμψει τα εν λόγω νατοϊκά στρατεύματα και αναγκαζόταν να τα πλήξει έτσι ώστε να πετύχει τον αντικειμενικό της σκοπό (κατάκτηση των τριών Βαλτικών χωρών). Όμως, στην πραγματικότητα, η εμπλοκή του ρωσικού στρατού με τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ δεν είναι αναπόφευκτη. Σε περίπτωση που αποφάσιζε να επιτεθεί στις χώρες της Βαλτικής, η Ρωσία είναι σε θέση να αποφύγει την συμπλοκή με τα εκεί νατοϊκά στρατεύματα που μέχρι τώρα παραμένουν μη ευέλικτα.

Η Ουάσινγκτον συνεπώς, καλείται να αναπτύξει μια ολιστική στρατηγική σε σχέση με τις Βαλτικές χώρες. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να θέσει ως πρωταρχικό της σκοπό να προλάβει την ρωσική επιθετικότητα εν τη γενέσει της, κυρίως αυτή που θα στοχεύει το άνοιγμα Σουβάλκι. Εκτός από την ενίσχυση, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στην Πολωνία κοντά στο κενό, οι ΗΠΑ θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα αποτελεσματικό και μεθοδικό δίκτυο κατασκοπείας και πληροφόρησης κατά μήκος των πολωνο-λιθουανικών συνόρων, και με έδρες τις πόλεις Σουβάλκι, Σέζνι και Πουνσκ, έτσι ώστε να γίνει δυνατός ο έλεγχος της ρωσικής κινητικότητας. Επίσης, θα πρέπει να εντατικοποιηθεί η εκπαίδευση πολωνικών στρατιωτικών μονάδων που γνωρίζουν καλύτερα την περιοχή και θα μπορούσαν αφ’ ενός να συνεισφέρουν σημαντικά στο προαναφερθέν σύστημα κατασκοπείας, αφ’ ετέρου να συνδράμουν άμεσα τις νατοϊκές δυνάμεις σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης.