Ο φόνος του Μοχσέν Φαχριζαντέ και το δίλημμα του Τζο Μπάιντεν

Η δήλωση του Ιρανού προέδρου, Χασάν Ροχανί, ότι «το Ιράν θα είναι αυτό που θα επιλέξει πότε θα απαντήσει», τα λέει όλα. Το καθεστώς της Τεχεράνης έχει αποδείξει πόσο καλά γνωρίζει να επιβιώνει, από τον Φεβρουάριο του 1979 μέχρι και σήμερα. Από την άλλη, σε μια χρονιά τόσο απρόβλεπτη, κανείς δεν είναι σε θέση να αποκλείσει την πιθανότητα ενός μοιραίου λάθους –ή μιας προβοκατόρικης ενέργειας πριν τις 20 Ιανουαρίου 2021, ημέρα ορκωμοσίας του νέου Αμερικανού Προέδρου.

ΦΟΝΟΙ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝΙ ΚΑΙ ΦΑΧΡΙΖΑΝΤΕ: ΙΔΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΧΡΟΝΟ

Εκτιμάται ότι τα κριτήρια που ελήφθησαν υπ’ όψιν για την δολοφονία του Μοχσέν Φαχριζαντέ στις 27 Νοεμβρίου 2020 είναι παρόμοια με εκείνα που ώθησαν τις αμερικανικές υπηρεσίες να εκτελέσουν τον Κασέμ Σουλεϊμανί στις 3 Ιανουαρίου 2020. Συγκεκριμένα:

Ο Σουλεϊμανί δολοφονήθηκε από αμερικανικό drone στην Βαγδάτη, είκοσι μόλις μέρες πριν την επίσημη ανακοίνωση του Σχεδίου Τραμπ για την επίλυση του Παλαιστινιακού –ένα σχέδιο που, όπως έχει εκ του αποτελέσματος αποδειχθεί, πρώτιστο στόχο είχε την συσπείρωση του αντι-ιρανικού περιφερειακού μετώπου δια της επίσημης εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και των σουνιτικών μοναρχιών του Κόλπου. Έτσι, η δολοφονία Σουλεϊμανί αποτέλεσε στην πραγματικότητα μια ξεκάθαρη δήλωση της Ουάσιγκτον προς το Ριάντ ότι οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να αναχαιτίσουν την ιρανική επεκτατικότητα όχι μόνο στην Συρία (κάτι που δεν ενδιαφέρει άμεσα την Σαουδική Αραβία), αλλά και στην γειτονική Υεμένη, όπου η παρουσία του Ιράν είναι σαφώς περισσότερο ενοχλητική για τα σαουδαραβικά συμφέροντα. Δεν αποκλείεται, η δολοφονία Σουλεϊμανί να υπήρξε και το γεγονός που κατάφερε να άρει όσες τυχόν αμφιβολίες είχε η σαουδαραβική πολιτική ηγεσία για να ανάψει ένα ξεκάθαρο «πράσινο φως» στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Ομάν να δώσουν το διπλωματικό τους επίσημο παρών, όταν ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωνε το Σχέδιό του για το Παλαιστινιακό στις 28 Ιανουαρίου 2020 στον Λευκό Οίκο. Και η συνέχεια είναι γνωστή: Ισραήλ και ΗΑΕ εξομάλυναν τις διπλωματικές σχέσεις τους οκτώ μήνες αργότερα, με το Μπαχρέιν και το Σουδάν να πράττουν το ίδιο, πάντοτε με την ενθάρρυνση της Σαουδικής Αραβίας και την διπλωματική στήριξη της Αιγύπτου.

Αντιστοίχως, η χρονική στιγμή που επελέγη για την εφαρμογή της επιχείρησης δολοφονίας του Μοχσέν Φαχριζαντέ, εξηγείται ξανά με βάση την αμερικανική πρόθεση να ενδυναμώσει τον άξονα Ισραήλ-σαουδαραβικού περιφερειακού παράγοντα. Παρότι η διακυβέρνηση Τραμπ μετρά τις τελευταίες εβδομάδες της θητείας της, αξίζει να επισημανθεί η δήλωση ανώτατου αξιωματούχου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ απαντώντας σε ερώτημα δημοσιογράφου της Φωνής της Αμερικής στις 14.11.2020 περί του τι ακριβώς επιδιώκει ο απερχόμενος υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, επισκεπτόμενος επτά χώρες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Η απάντηση που δόθηκε ήταν σύντομη, αφήνοντας, όμως, ευρέα όρια ερμηνείας: «We have continuity of government and Secretary Pompeo is focused on his mission» («Ισχύει η [αρχή της] συνέχεια[ς] στην διακυβέρνηση [της χώρας] και ο υπουργός Πομπέο είναι προσηλωμένος στην αποστολή του»).

Ερμηνεύοντας την παραπάνω δήλωση, σε συνάρτηση με την συλλογιστική επιλογής του χρόνου δολοφονίας του Σουλεϊμανί τον περασμένο Ιανουάριο, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η επιλογή της συγκυρίας να δολοφονηθεί ο Φαχριζαντέ στοχεύει στο να καθησυχάσει και να «πακτώσει» την περιφερειακή συνεργασία Ισραήλ-σαουδαραβικού παράγοντα, που σχημάτισε κατά τρόπο μεθοδικό η διακυβέρνηση Τραμπ. Υπολογίζεται ότι η δολοφονία Φαχριζαντέ θα καθυστερήσει την διάδοχη αμερικανική ηγεσία να υιοθετήσει εμπράκτως μια στάση ηπιότερη ως προς το Ιράν, ενώ εν τω μεταξύ θα συνειδητοποιήσει ότι τα τετελεσμένα που δημιουργήθηκαν στις σχέσεις Ισραήλ-μοναρχιών του Κόλπου θα είναι σε θέση να καθορίσουν το περιθώριο ελιγμών της Ουάσιγκτον στην περιοχή.

Ωστόσο, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η ασυνήθιστη για τα δεδομένα δήλωση-παραίνεση του τέως αρχηγού της CIA, Τζον Μπρέναν, προς την Τεχεράνη «να επιδείξει αυτοσυγκράτηση έως ότου αναλάβει την εξουσία η νέα αμερικανική ηγεσία που θα διαθέτει την πρέπουσα υπευθυνότητα». Αυτού του είδους η παραίνεση αποτιμάται ως προσχηματική, υπό την εξής έννοια: πολύ λίγοι πείθονται ότι το περιβάλλον του Τζο Μπάιντεν είναι ερμητικά αποκομμένο από τα κέντρα αποφάσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ώστε να μην είναι διόλου ενήμεροι για τις επιδιώξεις της πρόσφατης περιοδείας Πομπέο στη Μέση Ανατολή. Έτι περαιτέρω, σχεδόν κανένας δεν μπορεί να πιστέψει ότι ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ θα ζητήσει από το Ισραήλ, τα ΗΑΕ, το Μπαχρέιν και το Σουδάν να σβήσουν με μια μονοκονδυλιά τις συμφωνίες εξομάλυνσης που σύναψαν μόλις προ ολίγου.

Από την άλλη πλευρά, μήπως η «αρχή της συνέχειας της διακυβέρνησης» που επικαλείται ο απερχόμενος ΥΠΕΞ Πομπέο, δεσμεύει τη νέα πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ να ακολουθήσει την πεπατημένη; Οπωσδήποτε όχι: η προωθημένη (σχεδόν προβοκατόρικη) στάση που τήρησε ο πρόεδρος Τραμπ κατά του Ιράν –την οποία μάλιστα φαίνεται πως θα συνεχίσει να την εφαρμόζει μέχρι και την τελευταία μέρα της θητείας του– δίνει το περιθώριο (ή το άλλοθι) στον νέο πρόεδρο Μπάιντεν να πραγματοποιήσει εκ του ασφαλούς κάποια προσεκτικά βήματα προσέγγισης προς την Τεχεράνη, χωρίς να κινδυνεύει να αυτοαναιρεθεί ο νεότευκτος άξονας μεταξύ του Ισραήλ και του σαουδαραβικού περιφερειακού παράγοντα –ο οποίος ουσιαστικά προασπίζει τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή- και συνεπώς, τα συμφέροντα ολόκληρης της Δύσης.

Ως εκ τούτου, οι επικριτικές δηλώσεις που προέρχονται από το περιβάλλον Μπάιντεν περί του ακατάλληλου της συγκυρίας που επελέγη για την δολοφονία Φαχριζαντέ, πολύ λίγους μπορούν να πείσουν ότι δήθεν η διάδοχη κατάσταση στον Λευκό Οίκο εκπλήσσεται δυσάρεστα από όλα όσα πράττει η διακυβέρνηση Τραμπ στη Μέση Ανατολή λίγο προτού εγκαταλείψει οριστικά την εξουσία.

ΚΕΡΔΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΧΑΜΕΝΟΙ