Ο πρόεδρος της Γαλλίας στέκεται στις αξίες αλλά σκοντάφτει στην πράξη

Η Γαλλία εξέλεξε τον Emmanuel Macron πρόεδρο το 2017 ως ένα συμβολικό εμπόδιο ενάντια στην αυξανόμενη παγκόσμια παλίρροια του αντιφιλελεύθερου λαϊκισμού. Τέσσερα χρόνια αργότερα, καθώς το χάος που προκάλεσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, οδεύει προς ένα είδος κρεσέντο στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εσωτερικές εντάσεις στην Γαλλία απειλούν να καθορίσουν την ηγεσία και την κληρονομιά του Μακρόν. Η πανδημία του κορωνοϊού επανέκαμψε, οδηγώντας την κυβέρνηση να θεσπίσει ένα αυστηρό νέο lockdown που θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου˙ το mouvement des «gilets jaunes» (το κίνημα διαμαρτυρίας των «κίτρινων γιλέκων») σιγοβράζει από τα τέλη του 2018˙ και μια κρίση που ξεκίνησε το 2015, όταν Ισλαμιστές τρομοκράτες επιτέθηκαν δύο φορές στο Παρίσι, δεν εξαφανίστηκε ποτέ και στην πραγματικότητα επέστρεψε με νέα ένταση τους τελευταίους μήνες.

Αφίσα με την φωτογραφία του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, στην Δυτική Όχθη, τον Οκτώβριο του 2020. Mussa Qawasma / Reuters
-------------------------------------------------------------

Αυτά τα προβλήματα απαιτούν διαφοροποιημένες απαντήσεις και μόνο ένας εξαιρετικός ηγέτης θα μπορούσε να ελιχθεί σε όλα αυτά με επιτυχία. Ο Macron έχει αποδώσει εν πολλοίς φτωχά σε αυτούς τους τομείς στους οποίους ο συμβολισμός είναι κούφιος και όπου οι συγκεκριμένες λύσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία. Η τρομοκρατική κρίση και ορισμένες διαστάσεις της πανδημίας, ωστόσο, υπογραμμίζουν την σημασία του συμβολισμού, που υποστηρίζεται από αξίες, απέναντι στις μηδενιστικές επιθέσεις και την ανέντιμη εγκατάλειψη από παραδοσιακούς συμμάχους.

Μερικές από τις εγχώριες ανησυχίες του Macron είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αντιμετωπίζουν άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες: ο λαϊκισμός και η [ασθένεια] COVID-19 έχουν παγκόσμια εμβέλεια και μοιάζουν σε όλες τις περιοχές. Ωστόσο, ο αγώνας της Γαλλίας ενάντια στην ισλαμιστική βία είναι από πολλές απόψεις ιδιαίτερος. Η ανταπόκριση του Macron σε αυτήν απολαμβάνει ευρεία εγχώρια υποστήριξη. Ωστόσο, προσωπικότητες των κυβερνήσεων και των μέσων ενημέρωσης σε άλλες χώρες έχουν επικρίνει την Γαλλία, θεωρώντας ότι η ακλόνητη δέσμευση της χώρας στην κοσμικότητα και στην ελευθερία του λόγου δεν συμβαδίζουν με τις επικρατούσες ευαισθησίες σε όλο τον κόσμο. Σχετικά με το ζήτημα της ισλαμιστικής βίας, η Γαλλία βρίσκεται, ως επί το πλείστον, μόνη της.

ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Μια τρομοκρατική επίθεση στην Βασιλική της Νοτρ Νταμ στη Νίκαια, την Πέμπτη 29 Οκτωβρίου, άφησε τρεις ανθρώπους νεκρούς: έναν άνδρα και δύο γυναίκες, και οι τρεις εκκλησιαζόμενοι. Ο επιτιθέμενος αποκεφάλισε μια από τις γυναίκες, όπως έκανε ένας άλλος δολοφόνος στο θύμα του λιγότερο από δύο εβδομάδες νωρίτερα στην Conflans-Sainte-Honorine. Μετά την αιματοχυσία στη Νίκαια, λιγότερο επιτυχείς επιθέσεις εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την χώρα και πέρα από αυτήν: στην Αβινιόν, η αστυνομία σκότωσε έναν άνδρα που κράδαινε μαχαίρι˙ στη Λυών ένας άλλος άνδρας συνελήφθη με αυτοσχέδια βόμβα˙ στο Ριάντ, ο Γάλλος γενικός πρόξενος δέχθηκε επίθεση με αιχμηρό αντικείμενο.

Η απομακρυσμένη αιτία αυτών των γεγονότων μπορεί να εντοπιστεί στο 2015. Εκείνον τον Ιανουάριο, ισλαμιστές μαχητές σκότωσαν 12 σκιτσογράφους και μέλη του προσωπικού της σατιρικής εβδομαδιαίας Charlie Hebdo. Οι δολοφόνοι ήθελαν εκδίκηση για την δημοσίευση αποκαλυπτικών σκίτσων του Προφήτη Μωάμεθ. Απαγορεύεται σε όλους τους Μουσουλμάνους να αποδίδουν εικόνες του Προφήτη, αλλά την εποχή της ακαριαίας παγκόσμιας κυκλοφορίας εικόνων δεν ισχύει το ίδιο γενικά για μη Μουσουλμάνους που ζουν σε κοσμικές δημοκρατίες. Το πρόβλημα, όπως σημείωσαν ακολούθως οι επιζώντες από την Charlie Hebdo, δεν ήταν ο σχεδιασμός των βλάσφημων σκίτσων, αλλά η προβολή τους στον κόσμο μέσω του Διαδικτύου, όπου κυκλοφορούν χωρίς το γενικότερο πλαίσιό τους, χωρίς σύνδεση με το προβλεπόμενο κοινό τους.

Μια δεύτερη επίθεση ήρθε αργότερα τον ίδιο χρόνο, στις 13 Νοεμβρίου. Η κλίμακα ήταν πολύ μεγαλύτερη αλλά η εστίαση ήταν λιγότερο καθορισμένη. Οι βομβιστές αυτοκτονίας και οι μαζικοί σκοπευτές χτύπησαν καφετέριες, εστιατόρια, το εξωτερικό ενός γηπέδου ποδοσφαίρου και το νυχτερινό κέντρο διασκέδασης Bataclan, σκοτώνοντας 130 Παριζιάνους απλώς και μόνο επειδή ήταν Παριζιάνοι. Για τους δολοφόνους, στο χωρίς συνάφεια κενό του Διαδικτύου, εκεί όπου συμβαίνει η ριζοσπαστικοποίηση, η πόλη συνολικά είχε σταθεί συμβολικά υπέρ ενός και μόνο, χαμηλής κυκλοφορίας περιοδικού που εκδίδεται μέσα σε αυτήν.

Φέτος, οι τρομοκράτες εστίασαν την οργή τους σε ένα μάθημα πολιτικής αγωγής που δίδαξε ένας δάσκαλος ονόματι Samuel Paty σε ένα γυμνάσιο στην Conflans-Sainte-Honorine. Ο Πατύ έδειξε στην τάξη του τις καρικατούρες του Charlie Hebdo, αλλά έδωσε στους μαθητές την επιλογή να φύγουν από την τάξη αντί να τις δουν. «Ανήσυχοι γονείς», οι οποίοι βρήκαν δυσάρεστο το μάθημα και τις μεθόδους, απευθύνθηκαν στο Facebook, όπου λιβελογράφησαν και αποκήρυξαν τον δάσκαλο -και όπου τις [αναρτήσεις τις] βρήκε ο δολοφόνος, ο 18χρονος Abdoullakh Anzorov.