Η αποτυχία της ελληνικής αποτροπής έναντι της Τουρκίας

Το 1996, κατά την διάρκεια της κρίσεως των Ιμίων, Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάζονται στην δυτική Ίμια και την καταλαμβάνουν. Είναι η πρώτη φορά μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, που η Τουρκία καταλαμβάνει ελληνικό έδαφος στο Αιγαίο. Οι δηλώσεις του τότε πρωθυπουργού για αποφασιστική και δυναμική στάση της Ελλάδας, έμειναν απλώς λόγια [33]. Η κατάληξη του χειρισμού της κρίσεως των Ιμίων ήταν να προστεθεί στον κατάλογο των παρανόμων διεκδικήσεων της Τουρκίας και η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί μεγάλου αριθμού μικρών νησιών στο Αιγαίο και η δημιουργία μιας νέας θεωρίας, αυτή των «γκρίζων ζωνών» , που και αυτή θα έπαιρνε την θέση της στο καλάθι των διαφορών στο οποίο η Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια προσθέτει συνεχώς θέματα [34].

Η Ελλάδα μετά την κρίση των Ιμίων, προσπαθώντας να κάνει πιο αξιόπιστη την αποτροπή της, υιοθέτησε την στρατηγική της Ευέλικτης Ανταπόδοσης. Σύμφωνα με αυτήν, σε περίπτωση που η Τουρκία προχωρούσε σε μια νέα κρίση τύπου Ιμίων, η Ελλάδα θα επέλεγε τον χώρο και τον χρόνο για να απαντήσει δημιουργώντας, προφανώς με επιθετική ενέργεια [35], ένα ισοδύναμο τετελεσμένο προς την κίνηση της Τουρκίας [36].

Το 2011, το θέμα οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δυο χωρών έφυγε από το όρια στου Αιγαίου και επεκτάθηκε και στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου [37]. Με τις συνεχείς παραβιάσεις των ΕΧΥ να μένουν αναπάντητες και τα τουρκικά αεροσκάφη να πετούν εντός των ΕΕΧ και πάνω από ελληνικά νησιά, κατοικημένα και ακατοίκητα, δεν ήταν έκπληξη η με επίσημη επιστολή του μονίμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου στις 13 Νοεμβρίου 2019, κοινοποίηση από την Τουρκία, σε τόσο υψηλό διπλωματικό επίπεδο, της ιδέας της «Γαλάζιας Πατρίδας» [38]. (Βλέπε Χάρτη 1-Γαλάζια Πατρίδα, Τουρκο-Λυβικό Μνημόνιο)

Επί της ουσίας, η Άγκυρα διεκδικεί δικαιώματα για θαλάσσιες ζώνες και υφαλοκρηπίδα και δυτικά του 28ου μεσημβρινού, νότια της Ρόδου, περιορίζοντας τις θαλάσσιες ζώνες της Δωδεκάνησου και της Κρήτης στα 6 νμ, υπονοώντας ευθαρσώς ότι επιζητεί την οριοθέτηση με κύριο συμβαλλόμενο την Λιβύη. Φυσικό επακόλουθο ήταν η υπογραφή Μνημονίου μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης στις 27 Νοεμβρίου του 2019, με το οποίο οι δυο χώρες οριοθέτησαν τις ΑΟΖ τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν την ελληνική ΑΟΖ. (Βλέπε Χάρτη 1).

Παράλληλα, αυξάνεται κατακόρυφα ο αριθμός των καθημερινών παραβάσεων και παραβιάσεων που σημειώνονται σε αέρα, στεριά και θάλασσα στο Αιγαίο, μεταξύ των ετών 2010 και Απριλίου 2020. (Βλέπε Πίνακα 2- Παραβιάσεις και Παραβάσεις ΕΕΧ-Παραβιάσεις ΕΧΥ 2010-2020). Να σημειωθεί η κατακόρυφη αύξηση των υπερπτήσεων άνωθεν εθνικού εδάφους τα δυο τελευταία χρόνια.

Στις 12 Φεβρουαρίου 2018, η τουρκική ακταιωρός «UMUT» εμβόλισε το μήκους 68 μέτρων περιπολικό του Λιμενικού Σώματος «Νήσος Γαύδος», εντός ελληνικών χωρικών υδάτων (ΕΧΥ), ενώ εκτελούσε αποστολή στην περιοχή των Ιμίων [39]. Και αφού δεν υπήρξε ελληνική αντίδραση στα πλαίσια της αποτρεπτικής στρατηγικής, λίγους μήνες μετά, στις 4 Μαΐου του ιδίου έτους, ο τουρκικό εμπορικό πλοίο ΚΑRΜΑΤΕ, προσέγγισε και επακούμβησε με την κανονιοφόρο «Αρματωλός», στην θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά της Μυτιλήνης και πάλι εντός των ΕΧΥ [40].

Στις 31 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Oruc Reis», ενώ έκανε έρευνες χωρίς άδεια μέσα στα οικόπεδα 4 και 5 της κυπριακής ΑΟΖ, στην συνέχεια με δυτική πορεία, μπήκε και πάλι χωρίς άδεια εντός της ελληνικής ΑΟΖ στην οποία έπλεε αρκετές ώρες. Η ελληνική πλευρά δικαιολόγησε την παραβίαση αποδίδοντας την στις κακές καιρικές συνθήκες [41].

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ

Όπως είδαμε ανωτέρω, από το 1975 και μετά, οι διεκδικήσεις της Τουρκίας ολοένα και αυξάνονταν ενώ λειτουργούσε η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική. Και ενώ αρχικά, η μόνη διεκδίκηση ήταν η απαγόρευση του δικαιώματος της Ελλάδος για έρευνες για την ανακάλυψη και άλλων πετρελαϊκών κοιτασμάτων, με την σταδιακή αύξηση των απαιτήσεων, φθάσαμε στην Γαλάζια Πατρίδα και τις τουρκικές έρευνες για φυσικούς πόρους εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Έρευνες που επικεντρώνονται πλέον στον χώρο μεταξύ των νήσων Μεγίστης και Κρήτης με προφανή σκοπό την απαγόρευση υπάρξεως ελληνικής ΑΟΖ που θα συνδέεται με αυτήν της Κύπρου και την ακύρωση κάθε σχεδίου για την κατασκευή του αγωγού East Med.

Πως όμως είναι δυνατόν, ενώ ήταν σε πλήρη εφαρμογή η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική, οι τουρκικές διεκδικήσεις όχι μόνο να μην απετράπησαν αλλά και να αυξήθηκαν; Πώς είναι δυνατόν να έχουν δημιουργηθεί «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο, τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από νησιά του Αιγαίου, πάνω από τον Έβρο και επιπλέον να έχουμε casus belli σε περίπτωση εξασκήσεως του νομίμου δικαιώματος μας αυξήσεως των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 νμ; Τι ακριβώς απέτρεπε η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική; Ποιος ακριβώς ήταν ο σκοπός για τον οποίον υιοθετήθηκε; Είναι δυνατόν να θεωρηθεί επιτυχημένη μια τέτοια στρατηγική;

Όπως καθίσταται φανερό, η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική απέτυχε μέχρι σήμερα να αποτρέψει την Τουρκία από το να διατυπώνει δικές της θεωρίες και να καταπατά μεθοδικά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στον Αιγαίο και την ΝΑ Μεσόγειο. Δεν κατάφερε να κάνει την Τουρκία να αλλάξει την επιθετική της συμπεριφορά. Αντιθέτως, της επέτρεψε να διευρύνει τις παράνομες διεκδικήσεις της, με αποτέλεσμα σε περίπτωση που η Ελλάδα συρθεί σε διαπραγματεύσεις εφ' όλης της ύλης, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, να είναι από ελληνικής πλευράς κυριαρχικά δικαιώματα και από τουρκικής, μόνο παράνομες διεκδικήσεις. Δηλαδή, η Τουρκία δεν έχει τίποτα να χάσει, ενώ η ελληνική πλευρά θα χάσει σίγουρα κυριαρχικά δικαιώματα.