Το μέλλον της εργασίας στον μετα-COVID κόσμο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το μέλλον της εργασίας στον μετα-COVID κόσμο

…και πριν από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση*

Με τον μισό κόσμο κλεισμένο σε lockdown, η πανδημία αυξάνει επίσης τις κοινωνικές ανισότητες λόγω του διαφορετικού αντίκτυπου του ιού στις διαφορετικές τάξεις. Έτσι, ενώ εστιατόρια, εργοτάξια και αεροδρόμια έκλεισαν εντελώς, άλλοι παραγωγικοί τομείς συνέχισαν να λειτουργούν εξ αποστάσεως. Οι Frey και Osborne (2013) υποστηρίζουν ότι οι εργαζόμενοι υψηλού εισοδήματος είναι πέντε φορές πιο πιθανό να εργαστούν από απόσταση. Πριν από την πανδημία COVID-19, οι πιο ευάλωτες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερο κίνδυνο αυτοματοποίησης ήταν ακριβώς οι χαμηλού εισοδήματος. Ο ιός δείχνει έναν κοινωνικό αντίκτυπο που είναι αρκετά αντιδημοκρατικός, ο οποίος εκτός από τις συνεχιζόμενες διαδικασίες ρομποτοποίησης και αυτοματισμού θα αυξήσει τα επίπεδα κοινωνικής πόλωσης.

Η συνεχιζόμενη τεχνολογική επανάσταση και ο αντίκτυπος του κορωνοϊού ενδέχεται να αλλάξουν ριζικά τις προοπτικές εργασίας για τους υπαλλήλους (white collar employees). Με αυτό το νέο κύμα καταναγκαστικής εξ αποστάσεως εργασίας, ορισμένες από τις εταιρείες τεχνολογίας στην Silicon Valley (όπως το Twitter, η Square, η Coinbase, η Box, η Shopify ή το Facebook) έχουν ήδη αποφασίσει να στραφούν σε μόνιμη εργασία από το σπίτι ακόμα και μετά την πανδημία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτή η αλλαγή είναι υποχρεωτική για έναν αναλογικά υψηλό αριθμό υπαλλήλων τους (Ortega, 2020). Θα μειώσει τα κόστη γραφείων, θα μειώσει τα έξοδα μετακινήσεων (και τον χρόνο), πέραν του ότι θα αποφευχθούν γεωγραφικοί περιορισμοί για την πρόσληψη υπαλλήλων με χαμηλότερες μισθολογικές προσδοκίες. Πριν από λίγες μέρες, το Facebook ανακοίνωσε ότι οι μισοί από τους 48.000 υπαλλήλους του θα εργάζονται μόνιμα εξ αποστάσεως κατά το 2030 (Price, 2020). Φυσικά, αυτές οι αλλαγές θα έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις αστικές οικονομίες των περιοχών όπου βρίσκονται αυτές οι εταιρείες, επηρεάζοντας πτυχές όπως η αγορά ακινήτων, οι μεταφορές, ο ελεύθερος χρόνος και η κοινωνική πολυμορφία, μεταξύ άλλων.

20012021-2.jpg

Το πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Northern Majestic της Hapag-Lloyd έξω από το λιμάνι της Νέας Υόρκης, όπως φαίνεται από το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, στις 17 Σεπτεμβρίου 2020. REUTERS/Brendan McDermid
--------------------------------------------------------------------------------------

Η 4η βιομηχανική επανάσταση ξεπερνά μια απλή αυτοματοποίηση εργασιών και την εξ αποστάσεως εργασία. Μερικά πρόσφατα παραδείγματα απεικονίζουν αυτήν την δήλωση. Το 2017, δύο διδακτορικοί μαθητές στο MIT παρουσίασαν ένα πολύ αποδοτικό από πλευράς κόστους σύστημα σχολικών λεωφορείων στην Βοστώνη, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρότασή τους βασίστηκε σε έναν αλγόριθμο που εξάλειψε 75 δρομολόγια λεωφορείων και τους επέτρεψε να εξοικονομήσουν έως και 5 εκατομμύρια δολάρια ετησίως (McGinty, 2017). Το 2019, η ηλικίας 178 ετών βρετανική τουριστική εταιρεία με 22.000 υπαλλήλους, Thomas Cook, κατέρρευσε. Ήταν βασικά συνέπεια του ριζικού μετασχηματισμού της ταξιδιωτικής βιομηχανίας και των online υπηρεσιών κρατήσεων (Holton και Faulconbridge, 2019). Από την πλευρά της, η εμφάνιση ηλεκτρικών αυτοκινούμενων φορτηγών θα μπορούσε δυνητικά να αποδιοργανώσει τον κλάδο των οδηγών φορτηγών, ο οποίος απασχολεί περίπου 3,5 εκατομμύρια εργαζόμενους μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες (ATA, 2017).

Με μια πρώτη ματιά, αυτά τα παραδείγματα υποδηλώνουν ότι η τεχνολογία οδηγεί σε μείωση του αριθμού των θέσεων εργασίας (Watson, 2017). Παρ' όλα αυτά, ετούτη η προσέγγιση πρέπει να είναι προσεκτική. Προφανώς, η λεγόμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα εξαλείψει έναν μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας σε ορισμένους τομείς, αλλά θα ανοίξει επίσης νέες ευκαιρίες εργασίας. Παρατηρείται σαφώς στις Big Tech εταιρείες. Η εταιρεία Amazon, με περίπου 700.000 υπαλλήλους παγκοσμίως, ανακοίνωσε πρόσφατα 30.000 νέες θέσεις εργασίας μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, που κυμαίνονται από μηχανικούς έως ειδικούς στις εμπορευματικές μεταφορές (Weise, 2019). Ωστόσο, παρόλο που η κοινή αντίληψη της εργασίας σε καινοτόμες τεχνολογίες και εταιρείες είναι φωτεινή, δεν συμβαίνει πάντα έτσι. Εταιρείες όπως η Uber ή η Lyft, που ήδη απειλούν την δουλειά εκατομμυρίων οδηγών ταξί, διερευνώνται από ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λόγω των ευάλωτων συνθηκών για τους υπαλλήλους τους.

Πριν από την πανδημία, είχε προκύψει μια ανοιχτή συζήτηση σχετικά με το πώς η τρέχουσα τεχνολογική επανάσταση θα μπορούσε να επηρεάσει την απασχόληση. Πριν από λίγα χρόνια, συμβουλευτικές εταιρείες όπως η PwC (2018) και η Gartner (2017) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι έως το 2020 ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης θα δημιουργούσε όσες θέσεις εργασίας θα εξαλείφονταν, δείχνοντας μια ελαφρώς θετική τάση. Η τρέχουσα τεχνολογική επανάσταση δείχνει σχετικές διαφορές σε σύγκριση με προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις. Παραδοσιακά, οι αλλαγές επηρέαζαν μόνο τους υπαλλήλους που είναι υπεύθυνοι για εξαιρετικά επαναλαμβανόμενες εργασίες, δηλ. τους χειρώνακτες (τους λεγόμενους blue-collar workers). Ωστόσο, ο πρόσφατος αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης απειλεί επίσης εκείνους που εκτελούν καθήκοντα υψηλής ειδίκευσης, δηλαδή τους υπαλλήλους (τους λεγόμενους white-collar workers). Στην πραγματικότητα, 600 διαπραγματευτές της Goldman Sachs στα κεντρικά γραφεία της στη Νέα Υόρκη έχουν αντικατασταθεί από αυτοματοποιημένες μηχανές συναλλαγών που υποστηρίζονται από 200 μηχανικούς υπολογιστών (Byrnes, 2017). Σύμφωνα με τους Gartner (2017) και PwC (2018), η υγειονομική περίθαλψη και ο εκπαιδευτικός τομέας θα έχουν αυξανόμενη ζήτηση εργασίας, ενώ οι τομείς της μεταποίησης και των μεταφορών θα συγκεντρώσουν τις μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας.

ΟΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ