Το Ιράν θέλει την πυρηνική συμφωνία που έκανε

Το Ιράν υποστήριζε εδώ και πολύ καιρό την δημιουργία ενός φόρουμ για τον περιφερειακό διάλογο -από την εποχή του ψηφίσματος 598 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το 1987 έως την Ειρηνευτική Προσπάθεια Hormuz (Hormuz Peace Endeavor), επίσης γνωστή ως HOPE, την οποία παρουσίασε το Ιράν στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2019 [7]. Μέσα σε ένα τέτοιο φόρουμ, οι χώρες μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες με μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, να επιλύσουν τα παράπονα μέσω του διαλόγου και να καταβάλουν αμοιβαία επωφελείς προσπάθειες για την επίλυση κοινών προβλημάτων και την προστασία των συλλογικών συμφερόντων. Η HOPE δεν είναι ένα σχεδιάγραμμα για το μέλλον -οποιαδήποτε μόνιμη ρύθμιση πρέπει να επιτευχθεί συλλογικά από όλες τις περιφερειακές δυνάμεις. Ωστόσο, η πρόταση αντικατοπτρίζει την φιλοδοξία του Ιράν για μια ισχυρή, σταθερή, ειρηνική και ευημερούσα κοινότητα χωρών, απαλλαγμένη από την επιβολή περιφερειακής ή παγκόσμιας ηγεμονίας.

Το πλαίσιο της HOPE βασίζεται σε παγκοσμίως αναγνωρισμένες αρχές. Σε αυτές περιλαμβάνεται ο σεβασμός της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας. Τα συμμετέχοντα κράτη θα δεσμεύονται να δείξουν σεβασμό στα ιστορικά, θρησκευτικά και εθνικά σύμβολα του άλλου και να αποφύγουν την παρέμβαση στις εσωτερικές ή εξωτερικές υποθέσεις του άλλου. Μέσα σε αυτό που ονομάσαμε «Κοινότητα Hormuz», τα κράτη θα δεσμευτούν να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές και να αποφύγουν την συμμετοχή τους σε συνασπισμούς ή συμμαχίες μεταξύ τους. Τον Οκτώβριο του 2019, ο Ιρανός πρόεδρος, Χασάν Ρουχανί, έγραψε επιστολές σε όλα τα κράτη της Κοινότητας Χορμούζ -το Μπαχρέιν, το Ιράκ, το Κουβέιτ, το Ομάν, το Κατάρ, την Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ- για να τα καλέσει επίσημα να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία. Αυτή η πρόσκληση είναι ακόμα στο τραπέζι.

Για να επιτύχει η HOPE ή όντως οποιαδήποτε παρόμοια προσπάθεια, τα περιφερειακά κράτη -και οι εξωτερικές δυνάμεις- πρέπει να αποδεχθούν ορισμένες πραγματικότητες. Αυτές ξεκινούν με το γεγονός ότι το μέλλον της περιοχής μπορεί και πρέπει να αποφασιστεί μόνο από τους λαούς της. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση αναμένεται να προκαλέσει αποτυχία. Για τον σκοπό αυτό, η Δύση πρέπει να εγκαταλείψει την πολιτική της περί προστασίας και τυφλής υποστήριξης στην κακή συμπεριφορά των περιφερειακών πελατών στο όνομα της ανάσχεσης μιας απατηλής ιρανικής απειλής. Όλα τα παράκτια κράτη του Περσικού Κόλπου, χωρίς εξαίρεση, πρέπει να συμπεριληφθούν σε οποιαδήποτε περιφερειακή προσπάθεια, και τόσο οι περιφερειακοί όσο και οι εξωτερικοί φορείς πρέπει να αναγνωρίσουν και να σεβαστούν όλων τα νόμιμα εθνικά δικαιώματα, συμφέροντα και ανησυχίες για την ασφάλεια.

Οι Δυτικοί, και ιδίως οι Αμερικανοί, πρέπει να τροποποιήσουν την κατανόησή τους για το Ιράν και την περιοχή, προκειμένου να αποφύγουν τα λάθη που έχουν κάνει χρονίως κατά το παρελθόν. Πρέπει να παρατηρούν και να σέβονται τις ευαισθησίες των λαών της περιοχής, ιδίως όσον αφορά την εθνική αξιοπρέπεια, την ανεξαρτησία και τα επιτεύγματά τους.

Εμείς στην περιοχή είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τα δικά μας προβλήματα, υπό την προϋπόθεση ότι οι εξωτερικοί [παράγοντες] δεν ενεργούν ως «χαλαστές» (spoilers) για βραχυπρόθεσμα οφέλη ή για να ενθαρρύνουν τις ατζέντες ασυνείδητων πελατών. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, δυστυχώς, έχουμε πλησιάσει πολύ κοντά στην καταστροφή πολλές φορές. Το Ιράν έχει επιδείξει στρατηγική αυτοσυγκράτηση κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου. Όμως, στους Ιρανούς τελειώνει η υπομονή, όπως δείχνει ξεκάθαρα η νομοθεσία που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιό μας τον Δεκέμβριο: ο νέος νόμος απαιτεί από το Ιράν να ενισχύσει τον εμπλουτισμό ουρανίου και να περιορίσει τις επιθεωρήσεις των Ηνωμένων Εθνών εάν δεν καταργηθούν οι κυρώσεις μέχρι τον Φεβρουάριο.

Το παράθυρο ευκαιρίας για τη νέα διοίκηση των ΗΠΑ δεν θα είναι ανοιχτό για πάντα. Η πρωτοβουλία εναπόκειται στην Ουάσινγκτον. Το πρώτο βήμα της κυβέρνησης Μπάιντεν θα έπρεπε να είναι να επιδιώξει να επανορθώσει -αντί να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί- την επικίνδυνη κληρονομιά του Τραμπ της μέγιστης αποτυχίας. Μπορεί να ξεκινήσει με την άρση όλων των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντα ο Τραμπ και να επιδιώξει να επανεισέλθει και να συμμορφωθεί με την πυρηνική συμφωνία του 2015 χωρίς να αλλάξει τους επίπονα διαπραγματευθέντες όρους. Κάτι τέτοιο θα ανοίξει νέες δυνατότητες για ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή μας.