Γιατί ο κόσμος νικήθηκε από την πανδημία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί ο κόσμος νικήθηκε από την πανδημία

Οι φόβοι για την πολιτική και την ασφάλεια κατέστρεψαν την συλλογική απάντηση
Περίληψη: 

Οι εντάσεις μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών όχι μόνο υπονόμευσαν την ικανότητα του ΠΟΥ να διεξάγει μια ανεξάρτητη, διαφανή και εμπεριστατωμένη έρευνα για το πώς ξεκίνησε η πανδημία αλλά εμπόδισε και την ικανότητά του να κάνει τις χώρες να δράσουν γρήγορα και ενωμένες να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού.

Ο YANZHONG HUANG είναι ανώτερος συνεργάτης για την Παγκόσμια Υγεία στο Council on Foreign Relations, όπου διευθύνει την σειρά στρογγυλής τραπέζης Global Health Governance και είναι καθηγητής στην Σχολή Διπλωματίας και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Seton Hall.

Την ημέρα πριν από την ορκωμοσία του προέδρου Τζο Μπάιντεν, οι Ηνωμένες Πολιτείες πέρασαν ένα τραγικό ορόσημο που σηματοδοτούσε τους 400.000 θανάτους από την [ασθένεια] COVID-19. Ο Μπάιντεν έκτοτε προειδοποιεί ότι θα μπορούσαν να χαθούν μισό εκατομμύριο αμερικανικές ζωές μέχρι τον Φεβρουάριο. Δεν θα έπρεπε να είναι τόσο άσχημα. Η ασυνέπεια και η ανικανότητα της διοίκησης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ επιδείνωσαν το κόστος της πανδημίας, αλλά το ίδιο έκαναν ευρύτερες δυνάμεις εν μέρει πέρα από τον έλεγχο οποιασδήποτε κυβέρνησης, από την πολιτική έως τον προστατευτισμό και μέχρι την παράνοια.

29012021-1.jpg

Στρατιώτες απολυμαίνουν ένα σχολείο κατά την διάρκεια της επιδημίας COVID-19 στη New Rochelle της Νέας Υόρκης, τον Μάρτιο του 2020. Andrew Kelly / Reuters
-----------------------------------------------------------

Στις πρώτες μέρες της επιδημίας, καθώς ο νέος κορωνοϊός άρχισε να ξεπερνά τα σύνορα, οι χώρες έσπευσαν να θεσπίσουν εμπόδια στα ταξίδια και να εφαρμόσουν προστατευτικά μέτρα, ενάντια στις συμβουλές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Αντί να δουλέψουν μαζί για να περιορίσουν την έξαρση, οι μεγάλες δυνάμεις φιλονικούσαν για το ποια θα έπρεπε να θεωρηθεί υπεύθυνη. Η επιστημονική έρευνα υποτάχθηκε στα εθνικά συμφέροντα και η ανάπτυξη και διανομή εμβολίων -μια διαδικασία που οι ειδικοί κάποτε ήλπιζαν ότι θα προσφέρει μια παγκόσμια λύση σε μια παγκόσμια κρίση- επέκτειναν τις ανισότητες στην υγεία. Τα αποτελέσματα αυτού του εμβολιαστικού απαρτχάιντ είναι πλέον εμφανή: από τις 25 Ιανουαρίου, καμία [1] από τις 68,1 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου που χορηγήθηκαν παγκοσμίως δεν παρασχέθηκε σε χώρες χαμηλού ή χαμηλο-μεσαίου εισοδήματος. «Ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα μιας καταστροφικής ηθικής αποτυχίας», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Tedros Adhanom Ghebreyesus [2] την περασμένη εβδομάδα, αναφερόμενος στο κενό πρόσβασης στα εμβόλια.

Η ασυντόνιστη, χαοτική και εθνοκεντρική διεθνής απάντηση στην COVID-19 έρχεται σε έντονη αντίθεση με την διεθνή αντίδραση στην πανδημία H1N1 του 2009 και στην επιδημία του Έμπολα το 2014. Το 2009, οι υγειονομικές Αρχές από μεγάλες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αντάλλαξαν τεχνολογία και πληροφορίες σχετικά με την εξάπλωση του ιού της γρίπης των χοίρων και επιτάχυναν την ανάπτυξη ενός εμβολίου -μια συνεργασία που βοήθησε στην καταπολέμηση αυτού του ιού και ενός μεταγενέστερου, του H7N9 της γρίπης των πτηνών, η οποία θα μπορούσε εύκολα να γίνει πανδημία [3] το 2013, αλλά δεν έγινε. Στην συνέχεια, το 2014, μεγάλες δυνάμεις ανταποκρίθηκαν σε εκκλήσεις των Ηνωμένων Εθνών και του ΠΟΥ να στείλουν υγειονομική βοήθεια στην Δυτική Αφρική για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του ιού Έμπολα. Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκεκριμένα, σφυρηλάτησαν μια στενή εταιρική σχέση -συνεργαζόμενες για την κατασκευή κέντρων θεραπείας και την παροχή ιατρικών προμηθειών- που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο γύρισμα της παλίρροιας εναντίον του Ebola.

Μερικοί αναλυτές κατηγορούν [4] τον ΠΟΥ για την κατάρρευση της διεθνούς συνεργασίας στον τομέα της υγείας κατά την διάρκεια της πανδημίας της COVID-19. Και για να είμαστε δίκαιοι, ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας έκανε μια σειρά λανθασμένων βημάτων. Καθυστέρησε να κηρύξει την έξαρση ως έκτακτη ανάγκη διεθνούς ενδιαφέροντος για την δημόσια υγεία (public health emergency of international concern, PHEIC), έδειξε αδυναμία εφαρμογής των διεθνών υγειονομικών κανονισμών με συνεκτικό και αποτελεσματικό τρόπο, και συγχώρησε πάρα πολλά στην Κίνα σε μια προσπάθεια να επιδιώξει την συνεργασία της στην παρακολούθηση και την ανταπόκριση για την ασθένεια. Αλλά αυτά τα προβλήματα δεν είναι καινούργια. Κατά την διάρκεια της πανδημίας H1N1 του 2009, ο ΠΟΥ συνέστησε ένα σύνολο ήπιων κατευθυντήριων γραμμών μετριασμού για χώρες σε όλο τον κόσμο, αλλά υποστήριξε την απόφαση της Κίνας να ακολουθήσει μια αυστηρή στρατηγική περιορισμού, στέλνοντας ανάμεικτα μηνύματα σε μια φαινομενική απόπειρα να εξευμενίσει το Πεκίνο. Και κατά την διάρκεια της επιδημίας Έμπολα το 2014, ο ΠΟΥ ήταν εξίσου καθυστερημένος με την κήρυξη της επιδημίας ως PHEIC. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις, οι χώρες βρήκαν και πάλι τρόπους να συνεργαστούν για να σταματήσουν τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στην δημόσια υγεία από το να γίνουν κατακλυσμικά γεγονότα.

Τι έκανε διαφορετική αυτή την εποχή; Μια πιο προσεκτική ματιά στην διεθνή απάντηση στην COVID-19 αποκαλύπτει δύο νέες εξελίξεις που έχουν επιδεινώσει τον αντίκτυπο και την αντίδραση στην πανδημία: πολιτικοποίηση και ασφαλειοποίηση.

ΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΙΟΣ

Κατά την διάρκεια προηγούμενων επιδημιών και εξάρσεων, η προέλευση της νόσου είχε ιδωθεί ως ένα επιστημονικό -παρά πολιτικό- ζήτημα. Για παράδειγμα, η Κίνα δεν αμφισβήτησε την θέση ότι η επιδημία SARS την περίοδο 2002-2003 ξεκίνησε στην Foshan, στην επαρχία Guangdong, και καμία άλλη χώρα δεν μίλησε δημόσια για την ανάγκη να λογοδοτήσει η Κίνα για την πρόκληση της επιδημίας. Αλλά μέσα σε λίγους μήνες από την αρχική ανακάλυψη της COVID-19 στην Wuhan της Κίνας, τον Δεκέμβριο του 2019, το ζήτημα του από πού προήλθε [η ασθένεια] έγινε πολιτικά φορτισμένο.

Ο Τραμπ, ο οποίος αναφέρθηκε στην COVID-19 ως «ο κινεζικός ιός», κατηγόρησε το Πεκίνο ότι «υποκίνησε μια παγκόσμια πανδημία». Κινέζικα κρατικά μέσα ενημέρωσης απάντησαν, επιμένοντας [5] ότι «αν και η COVID-19 ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα, αυτό δεν σημαίνει ότι προέρχεται από την Κίνα». Άλλες χώρες, όπως δήλωσε το Πεκίνο, ενδέχεται να ήταν υπεύθυνες για την διάδοση του ιού. «Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι η πανδημία πιθανότατα προκλήθηκε από ξεχωριστές εξάρσεις σε πολλά μέρη του κόσμου», δήλωσε ο Wang Yi, υπουργός Εξωτερικών της Κίνας [6] στις αρχές του μήνα.