Ο διπλωμάτης ως κηπουρός

Πάντα διπλωματικός κηπουρός, ο Shultz εργάστηκε σκληρά για να αναπτύξει μια στενή και τελικά εμπιστευτική σχέση με έναν άλλο σοβιετικό μεταρρυθμιστή, τον υπουργό Εξωτερικών, Eduard Shevardnadze. Στην Σύνοδο Κορυφής του Ρέικιαβικ το 1986, ο Σουλτς και ο Ρέιγκαν μέχρι που έφτασαν κοντά στο να συμφωνήσουν με τον Γκορμπατσόφ για την κατάργηση των αντίστοιχων πυρηνικών όπλων τους. Ενώ αυτό το σύντομο και εκπληκτικό όραμα εξαφανίστηκε τόσο γρήγορα όσο δημιουργήθηκε, οι Shultz και Shevardnadze κατάφεραν να διαπραγματευτούν την εξάλειψη χιλιάδων πυρηνικών όπλων ενδιάμεσης εμβέλειας στην Συνθήκη για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Ενδιάμεσης Εμβέλειας το 1987 (1987 Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty), η οποία έφερε την απειλή σύγκρουσης αναμφισβήτητα στο χαμηλότερο επίπεδο στην πυρηνική εποχή.

Τέτοιες προσπάθειες έφεραν μια εμφανή απόψυξη στον κάποτε παγωμένο ανταγωνισμό υπερδυνάμεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, ο Shultz έκανε προσωπική αποστολή του το να πείσει το Κρεμλίνο να επιτρέψει στους Σοβιετικούς Εβραίους να μεταναστεύσουν στην Δύση, παραμένοντας περήφανος για αυτό το μοναδικό επίτευγμα καθ' όλη την διάρκεια της ζωής του. Και ως υπέρμαχος των ελεύθερων αγορών, της ελεύθερης εργασίας, και των ιδεών, ενθάρρυνε αυτούς τους ηγέτες σε όλη την Ανατολική Ευρώπη να αμφισβητούν τις αποτυγχάνουσες κομμουνιστικές κυβερνήσεις στην Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, και πέρα από αυτές σε ένα ταχέως εξασθενούμενο Σύμφωνο της Βαρσοβίας.

Ο Σουλτς είχε παραδώσει τα σκήπτρα της ηγεσίας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ στον διάδοχό του, Τζέιμς Α. Μπέικερ Γ΄, το 1989 και ήταν εκτός εξουσίας στα εκπληκτικά γεγονότα που ακολούθησαν -την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, την ενοποίηση μιας από μακρού χρόνου διχοτομημένης Γερμανίας, και την εκπληκτική κατάρρευση και αποσύνθεση της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης στις 25 Δεκεμβρίου 1991. Ο επακόλουθος ρόλος του στην καθοδήγηση του Ψυχρού Πολέμου σε ένα ειρηνικό τέλος είναι ασφαλής, ωστόσο, στα βιβλία της ιστορίας. Και στις τρεις δεκαετίες που ακολούθησαν την αποχώρησή του από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Shultz απολάμβανε μια εντυπωσιακά παραγωγική ζωή ως ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών. Από την έδρα του στο Hoover Institution στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, έφτανε κάθε μέρα στο γραφείο του μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '90, πραγματοποιώντας ένα κυλιόμενο σεμινάριο (καθώς και συγγράφοντας εκθέσεις και βιβλία) για τα πάντα, από τα παγκόσμια οικονομικά έως τις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας και διεξάγοντας μια κοινή εκστρατεία, μαζί με τους συγχρόνους του, Henry Kissinger, Sam Nunn και William Perry, για να φανταστούν έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα.

ΠΡΩΤΑ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

Ο Shultz επέστρεφε συχνά σε μερικά κεντρικά θέματα σχετικά με την αμερικανική ισχύ στον κόσμο -θέματα που είναι ιδιαίτερα σχετικά σήμερα, όταν πολλοί αμφισβητούν την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να διατηρήσουν το ρόλο τους ως η πιο ισχυρή χώρα του κόσμου. Ήταν επίμονος συνήγορος της αμερικανικής οικονομικής ισχύος στον κόσμο και, δεδομένης της προηγούμενης εμπειρίας του στο Υπουργείο Οικονομικών και στο OMB και ως εταιρικός διευθυντής και καθηγητής Οικονομικών, έκανε μια ιδιαίτερα ισχυρή και πειστική υπόθεση για τα οικονομικά ως το ζωτικό θεμέλιο της παγκόσμιας επιρροής των ΗΠΑ. (Όταν οι συνάδελφοί μου Bob Mnookin και Jim Sebenius και εγώ πήραμε συνέντευξη από τον Shultz πριν από λίγα χρόνια για ένα ερευνητικό έργο, επέστρεφε συχνά στην πεποίθησή του ότι η αναβίωση της οικονομικής ισχύος των ΗΠΑ από τον Reagan ήταν βασικός παράγοντας για τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου). Ο Shultz αναγνώρισε επίσης από νωρίς την σημασία της εποχής της πληροφορίας και της σχέσης της τεχνολογικής καινοτομίας με την ισχύ των ΗΠΑ.

Αλλά γενικά, ο Σουλτς πίεσε να δοθεί στην διπλωματία πρωταγωνιστικός ρόλος στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ως υπουργός Εξωτερικών, ήταν ένας δυναμικός υπέρμαχος των στελεχών σταδιοδρομίας της Εξωτερικής Υπηρεσίας και της δημόσιας διοίκησης και, σε αντίθεση με τους διαδόχους του στην διοίκηση του Τραμπ, άκουγε συμβουλές από αξιωματούχους σταδιοδρομίας και διόρισε πολλούς σε ανώτερες θέσεις. Δημιούργησε επίσης το Foreign Service Institute στη Βιρτζίνια, το οποίο εκπαιδεύει διπλωμάτες σε γλώσσες, στην παγκόσμια πολιτική, σε περιφερειακές σπουδές, στην διαχείριση, και στην ηγεσία.

Ο Σουλτς μπορεί να μείνει στη μνήμη καλύτερα για το ότι αψήφησε το διάταγμα της διοίκησης Ρέιγκαν το 1983, ότι οι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα υποβληθούν σε ανιχνευτή ψεύδους, όπως οι συνάδελφοί τους στην κοινότητα πληροφοριών. Μίλησε δημόσια, για όλους τους αξιωματούχους του Υπουργείου Εξωτερικών και για τον εαυτό του: «Η στιγμή σε αυτήν την κυβέρνηση που θα μου πουν ότι δεν μου έχουν εμπιστοσύνη θα είναι η μέρα που θα φύγω». Κέρδισε. Οι Αμερικανοί διπλωμάτες δεν πέρασαν από ανιχνευτή ψεύδους και ο Σουλτς κράτησε την δουλειά του για έξι ακόμη χρόνια.

Για τον Shultz, η διπλωματία ήταν κάτι παραπάνω από τους στόχους: τις συνόδους κορυφής, τις συμφωνίες ελέγχου των όπλων, τις εμπορικές συμφωνίες. Σε συνομιλίες τα τελευταία χρόνια, επέστρεφε ξανά και ξανά στις προσωπικές πτυχές του τι σημαίνει να είσαι αποτελεσματικός διπλωμάτης: η υποτιμημένη αξία του να ακούς, των προσωπικών σχέσεων μεταξύ ηγετών, ειδικά ανταγωνιστών, και αυτού που ονόμασε «το νόμισμα του βασιλείου» [«coin of the realm»], την εμπιστοσύνη.