«Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Πανδημία και η σχέση της με την Επιστήμη και την Ιατρική»

Από την άλλη μεριά η Ορθοδοξία σε σχέση με άλλες χριστιανικές εκδοχές έχει μία διακριτικότητα, «μετά διακρίσεως» κινείται, μια επιφυλακτικότητα, έχει μια καλλιεργημένη σχέση με αυτό που λέγεται οικονομία, ξέρει τι σημαίνει αλληλοπεριχώρηση μεταξύ θεολογίας και επιστήμης. Δεν θέλει να παίρνει θέση για όλα, όπως είπε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Κρήτης, διότι ξέρει πως αν βρεθεί στην ανάγκη να πάρει θέση για όλα, θα εμφανίσει ένα πρόσωπο, που θα ξενίσει την κοινωνία. Διότι, θα αναγκαστεί να πει πράγματα, τα οποία ενδέχεται να περιορίσουν το ακροατήριό της. Ενώ, η συγκατάβαση, η καταλλαγή, η κατανόηση, είναι αυτή που επιτρέπει να διατηρήσει την επαφή με το μεγαλύτερο εν δυνάμει ακροατήριό της. Άλλωστε, στην πραγματικότητα, το μεγάλο δίλημμα των ορθόδοξων εκκλησιών, της Εκκλησίας της Ελλάδος σε ότι μας αφορά τοπικά, τους μήνες της πανδημίας, είναι αν το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται, το πλήρωμα, είναι το μέγιστο δυνατό, το ακροατήριο αυτών που έχουν μαζί της μία σχέση έστω χαλαρή ή το στενότερο, ενδεχομένως και το πολύ στενό. Αυτό είναι ένα ερώτημα, το οποίο δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Θα απαντηθεί φαντάζομαι εν τοις πράγμασι κάποια στιγμή.

Στο πεδίο της βιοηθικής, τις τελευταίες δεκαετίες, νομίζω ότι έχουν τεθεί όλα τα ζητήματα. Ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι η ιατρική προχωρά, έχει μια δική της αντίληψη επιστημονικής ηθικής, κανόνων δεοντολογίας, οι οποίοι εναρμονίζονται με τους συνταγματικούς κανόνες, τους θεμελιώδεις κανόνες της έννομης τάξης. Με αυτό που θα ονομάζαμε συνταγματική ηθική, ηθική του νεωτερικού συνταγματικού κράτους και όχι αναγκαστικά με τη χριστιανική ηθική.

Από την άλλη μεριά, αυτή η νεωτερική συνταγματική και διεθνοδικαιική αντίληψη για την ηθική, αυτές οι απαντήσεις στα μεγάλα διλήμματα τα υπαρξιακά, τα βιοηθικά, είναι βαθύτατα επηρεασμένες ιστορικά, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά από τον χριστιανικό πολιτισμό, από το χριστιανικό δόγμα. Και στην Ελλάδα λίγο ή πολύ, θα έλεγα λίγο όχι πολύ, από μία ορθόδοξη αντίληψη, γιατί η ορθόδοξη αυτοσυνειδησία μας είναι πάρα πολύ εύθραυστη. Επηρεαζόμαστε πολύ από μία δυτική θεολογική αντίληψη. Εννοώ πρακτικά ότι οι απαντήσεις στα θέματα των αμβλώσεων, της ευθανασίας, της τεχνητής αναπαραγωγής, της παρένθετης μητρότητας, των νέων μορφών οικογένειας, της σεξουαλικής ταυτότητας και του σεξουαλικού προσανατολισμού ή σε παλιότερα ζητήματα, τα οποία είναι ακόμη κρίσιμα για κάποιους ανθρώπους, όπως η μετάγγιση, η μεταμόσχευση, η διαπίστωση της στιγμής του εγκεφαλικού θανάτου, έχουν σε μεγάλο βαθμό δοθεί διεθνώς νομοθετικά και νομολογιακά.

Η Εκκλησία μετά διακρίσεως και μετά από συνοδική διαβούλευση δήλωσε ότι ο εμβολιασμός είναι μία προσωπική επιλογή. Ιεράρχες εμβολιάζονται δημόσια ή προσφέρουν εκκλησιαστικούς χώρους για να στεγαστούν εμβολιαστικά κέντρα. Υπάρχουν όμως εκκλησιαστικοί άνδρες, οι οποίοι ασχολούνται με λεπτομέρειες και προτρέπουν τους πιστούς να μη εμβολιαστούν. Είδα μάλιστα συνάδελφο, εν τη στενή και διπλή εννοία, του πατρός Βασίλειου Θερμού, να απευθύνεται στη Σύνοδο και να τονίζει, ότι εδώ έχουμε εμβόλιο, το οποίο έχει παραχθεί από κυτταρικές σειρές εκτρωθέντων εμβρύων και άρα υπάρχει θέμα. Όμως πρέπει να ασχοληθεί μ’ αυτό η ορθόδοξη εκκλησία, να ελέγξει επιστημονικά το εμβόλιο της Pfizer με αγγελιαφόρο του RNA;

Από την άλλη μεριά, οι μεγάλες συγκρούσεις των τελευταίων μηνών οφείλονται στο γεγονός ότι μία επιτροπή εμπειρογνωμόνων, ιατρών δηλαδή, λοιμωξιολόγων, επιδημιολόγων, στατιστικολόγων της υγείας, εισηγείται προς την πολιτική εξουσία και η πολιτική εξουσία μετουσιώνει σε κανόνα δικαίου μία θέση, η οποία αναγκαστικά θέτει περιορισμούς στη θρησκευτική ελευθερία, περιορίζει το συνέρχεσθαι για λατρευτικούς λόγους, επιβάλλει τη χρήση της μάσκας, περιορίζει την πρόσβαση στους ναούς και τη συμμετοχή στις ακολουθίες, εκ των πραγμάτων και κατ’ αποτέλεσμα και τη συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία και στη Μετάληψη και βεβαίως αυτά όλα έχουν κριθεί και δικαστικά με πολλούς και διάφορους τρόπους. Στην Ελλάδα ο έλεγχος ήταν, θα έλεγα, μάλλον εύκολος δικονομικά λόγω της περιορισμένης χρονικής ισχύος των σχετικών πράξεων, αλλά υπάρχουν χώρες, οι ΗΠΑ για παράδειγμα, όπου το Ανώτατο Δικαστήριο θέλησε να δει εάν οι περιορισμοί για τις θρησκευτικές οντότητες, για το δικαίωμα στη λατρεία, ανεξαρτήτως θρησκευτικής ταυτότητας, ήταν συγκρίσιμοι και ανάλογοι με τους περιορισμούς σε άλλες δραστηριότητες. Δεν μπορεί πχ η εκτελεστική εξουσία να μη κλείνει τα καζίνο ή τα μεγάλα καταστήματα και να κλείνει λατρευτικούς χώρους. Η μεταχείριση των συγκεντρώσεων κοινού πρέπει να είναι ίδια σε όλες τις συγκρίσιμες δραστηριότητες από πλευράς κινδύνου μετάδοσης του ιού.