«Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Πανδημία και η Σχέση της με την Επιστήμη και την Ιατρική» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

«Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Πανδημία και η Σχέση της με την Επιστήμη και την Ιατρική»

Διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε το Κέντρο Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών (CEMES) με την υποστήριξη του Foreign Affairs The Hellenic Edition και του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων (fainst.eu)
Περίληψη: 

..

Ο ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ είναι Ομότιμος Καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., Πρόεδρος επί τιμή του CEMES και του WOCATI, Διευθυντής του μεταπτυχιακού τμήματος της «Ορθόδοξης Οικουμενικής Θεολογίας» στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος (IHU)

Έχοντας μελετήσει προσεκτικά όλες τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς, θεωρήσαμε πως θα έπρεπε να προσφέρουμε έναν ανοιχτό χώρο για σοβαρό προβληματισμό. Μας ενθάρρυναν σ’ αυτό κάποιες δηλώσεις φωτισμένων ιεραρχών, ότι «εμείς οι κληρικοί είμαστε υπεύθυνοι που οι πιστοί μας δεν έχουν ιδέα τι σημαίνει πραγματικά η Ευχαριστία. Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας και να μετανοήσουμε». Αν αυτό έγινε και σε τι βαθμό θα το αξιολογήσει η σημερινή εσπερίδα μας.

Ελπίζαμε σε εκείνο για το οποίο έκανε λόγο πριν από 50 χρόνια ο π. Αλέξανδρος Schmemann, ότι δηλαδή η παρούσα πανδημία θα γινόταν αφορμή για μια εκκλησιολογική και λειτουργική αναγέννηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η πιο σοβαρή συζήτηση μεταξύ Ορθοδόξων περιστρέφεται μέχρι και σήμερα γύρω από την βαθύτερη έννοια του κατεξοχήν μυστηρίου της Εκκλησίας, της Θείας Ευχαριστίας, και από τα πρώτα στάδια της εκδήλωσης αυτής της ιογενούς νόσου με τον τρόπο που έπρεπε να μεταδίδεται η θεία κοινωνία στους λαϊκούς: με την λαβίδα που επικράτησε πολύ μετά την καθιέρωση του νηπιοβαπτισμού ή με τον τρόπο που γίνεται μεταξύ των κληρικών μέχρι σήμερα, και που ισχύει και σε ορισμένες αρχαίες λειτουργίες; Έχω υποστηρίξει το τελευταίο, προσβλέποντας σε μια «ουσιαστική καταιγιστική ευκαιρία» (meaningful storm) για λειτουργική αναγέννηση, που θα περιορίσει επί τέλους την υπάρχουσα διάκριση μεταξύ κληρικών και λαϊκών. Αλλά και αυτό ακόμη είναι δευτερεύουσας σημασίας, σε σύγκριση με την σακραμενταλιστική, σχεδόν μαγική, κατανόηση της Ευχαριστίας, που κυριάρχησε μέχρι και σήμερα στη συζήτηση.

Η θεολογική αξιολόγηση αυτής της οδυνηρής εμπειρίας κατά την περίοδο της πανδημίας είναι και θετική και αρνητική. Μπορούμε να αξιολογήσουμε θετικά τη στάση των εκκλησιαστικών αρχών για την αποδοχή των επιστημονικών απόψεων, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Δυστυχώς, όμως, σχετικά με την λειτουργική και γενικότερη εκκλησιολογική αναγέννηση που ανέμεναν οι περισσότεροι Ορθόδοξοι θεολόγοι, αλλά και τις διάφορες θεολογικές απόψεις που κορυφαίοι Ορθόδοξοι δημόσια εξέφρασαν, οι εκκλησιαστικές αρχές αποδείχθηκαν ανίκανες ή απρόθυμες να κάνουν ακόμη και ένα μικρό βήμα προς τα μπρος. Σε ό,τι μάλιστα αφορά μια πιθανή αλλαγή στον τρόπο μετάδοσης της θείας κοινωνίας, που θα μείωνε το χάσμα μεταξύ κληρικών και λαϊκών, ακόμη και ακολουθώντας παλιές παραδοσιακές πρακτικές, η επίμονη άρνηση και απάντησή τους περί «αδιαπραγμάτευτου» μπορεί να εξηγηθεί στην καλύτερη περίπτωση ως μια άνευ όρων παράδοση στον πολιτιστικό πόλεμο (culture war) των φονταμενταλιστών που μαίνεται στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, και στη χειρότερη ως επιμονή σε μια μαγική κατανόηση του ευχαριστιακού γεγονότος.

Το πλέον αισιόδοξο αίσθημα και προσδοκία μέχρι τώρα των περισσοτέρων Ορθόδοξων θεολόγων από όλη αυτή την θεολογική αντιπαράθεση για το μέλλον της Ορθοδοξίας είναι, ότι μια συνολική ανανέωση στην Ορθόδοξη Εκκλησία, τόσο στην εκκλησιολογία, όσο και στη λειτουργία της, αργά ή γρήγορα δεν μπορεί παρά να γίνει αποδεκτή από την Ορθόδοξη εκκλησιαστική διοίκηση._

Η μαγνητοσκοπημένη συζήτηση μπορεί να βρεθεί στους ακόλουθους συνδέσμους: https://www.youtube.com/watch?v=qbN6zQyplmA&t=2397s και https://www.youtube.com/watch?v=EwHwNYDEib8&t=4243s

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition