Η Κομμούνα του Παρισιού ζει στην γαλλική πολιτική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Κομμούνα του Παρισιού ζει στην γαλλική πολιτική

Μια έμφορτη επέτειος γίνεται το φυλαχτό για αμφότερες την δεξιά και την αριστερά
Περίληψη: 

Η φετινή χρονιά σηματοδοτεί την 150ή επέτειο της Κομμούνας του Παρισιού, ένα ζήτημα που ακόμη διχάζει την Γαλλία και αποτελεί εφαλτήριο για πολιτικές φιλοδοξίες. Οι πολιτικοί έχουν ήδη αρχίσει να παίρνουν θέση, με την εξαίρεση της Marine Le Pen.

Ο ROBERT ZARETSKY είναι καθηγητής στο Honors College και στο Τμήμα Μοντέρνων και Κλασικών Γλωσσών στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Subversive Simone Weil: A Life in Five Ideas [1].

Στην Γαλλία, οι ιστορικές επέτειοι τείνουν να διχάζουν παρά να ενώνουν. Η φετινή χρονιά, που σηματοδοτεί την 150ή επέτειο της Κομμούνας του Παρισιού και την επέτειο των 200 ετών από τον θάνατο του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, σίγουρα αποδεικνύει τον κανόνα. Οι ειδικοί και οι πολιτικοί χτίζουν ήδη τα οδοφράγματα τους. Όμως, ενώ οι διαφορές για τον Ναπολέοντα είναι σε μεγάλο βαθμό ιστορικού χαρακτήρα, δεν συμβαίνει το ίδιο με την Κομμούνα. Εξηγώντας αυτό το συγκεκριμένο γεγονός, ο ιστορικός Martin Johnson ανέφερε ότι «ήταν πάντα κάτι παραπάνω από μια ιστορική άσκηση». Από όλα αυτά τα χρόνια, φέτος, όσοι βρίσκονται και στις δύο πλευρές του οδοφράγματος πιστεύουν ότι αυτή η άσκηση έχει ιδιαίτερα σημαντικές πολιτικές, ιδεολογικές και ίσως ακόμη και υπαρξιακές συνέπειες.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Η γέννηση της επαναστατικής Κομμούνας του Παρισιού στις 18 Μαρτίου 1871, κατέλαβε τους πάντες εξαπίνης –περισσότερο απ’ όλους, τους επαναστάτες. Τους προηγούμενους μήνες, τραυματικά γεγονότα είχαν συγκλονίσει την γαλλική πρωτεύουσα. Οι Πρώσοι εισβολείς είχαν κάνει βίαιη πολιορκία στο Παρίσι, οδηγώντας το Βοναπαρτικό καθεστώς στην κατάρρευση και την προσωρινή δημοκρατική κυβέρνηση της Γαλλίας να υπογράψει μια ταπεινωτική ειρηνευτική συνθήκη. Οι εξοργισμένοι Παριζιάνοι, ιδίως εκείνοι από γειτονιές της εργατικής τάξης, απέρριψαν την συνθήκη, επαναστάτησαν εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης και αναγνώρισαν τη νομιμότητα μόνο της δημοτικής κυβέρνησης -ή αλλιώς της κομμούνας (commune, δηλαδή κοινότητα)- που βιάστηκαν να δημιουργήσουν.

31032021-1.jpg

Διαδηλωτές που φορούν κίτρινα γιλέκα στο Παρίσι, τον Δεκέμβριο του 2019. Benoit Tessier / Reuters
---------------------------------------------------------

Χτυπημένη από τους Πρώσους και τώρα πολιορκημένη από συμπατριώτες Γάλλους, η Κομμούνα αντιμετώπισε πρώτα τις επείγουσες στρατιωτικές και υλικές ανησυχίες. Ωστόσο, κατά την διάρκεια των 72 ημερών της ύπαρξής της, η Κομμούνα κατάφερε επίσης να θεσπίσει πολιτικές στηριγμένες σε υποσχέσεις προηγούμενων επαναστάσεων και προβλεπτικές των σημερινών προοδευτικών και διεθνικών κινημάτων. Αναπόφευκτα, ορισμένες από τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις ήταν δονκιχωτικές -όπως η απαγόρευση του φουρνίσματος το βράδυ ου, συνεπώς, καταδίκασε τους Παριζιάνους σε μπαγιάτικο ψωμί το πρωί- αλλά άλλες ήταν και πρακτικές και προοδευτικές.

Η Κομμούνα υποστήριξε, για παράδειγμα, την καλύτερη εκπαίδευση των παιδιών και την ένταξη των γυναικών τόσο στο σχολείο όσο και στο εργατικό δυναμικό. «Σε μια καλή δημοκρατία», δήλωνε ένα έγγραφο, «ίσως πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στην εκπαίδευση των κοριτσιών από εκείνη των αγοριών». Η εκπαίδευση [στο σχολείο] λοιπόν έγινε υποχρεωτική, κοσμική και μικτή -επιπλέον, σχεδιάστηκε για να είναι πνευματική και επαγγελματική. Ο ειδικευμένος εργαζόμενος, επιβεβαίωνε η εκπαιδευτική επιτροπή, «πρέπει να είναι σε θέση να χαλαρώσει από την καθημερινή εργασία απολαμβάνοντας τις τέχνες, τα γράμματα και τις επιστήμες». Μια επιτροπή γυναικών, η Union des Femmes, που ιδρύθηκε από την γεννημένη στην Ρωσία, Elizabeth Dmitrieff, οργάνωσε crèches, δηλαδή βρεφονηπιακούς σταθμούς, συχνά τοποθετώντας τους κοντά σε εργοστάσια της πόλης των οποίων οι εργαζόμενοι ήταν κυρίως γυναίκες. Επειδή τα μέλη της ήταν επίσης εργαζόμενα μέλη της Κομμούνας, η επιτροπή γυναικών ζήτησε μια θέση στο τραπέζι της εκτελεστικής εξουσίας.

Αυτή η έδρα δεν προσφέρθηκε ποτέ -αν και το «ποτέ» δεν διήρκεσε περισσότερο από δύο μήνες -αλλά τα μέλη της Κομμούνας (Communards) αντιμετώπισαν, ωστόσο, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες που είχαν ήδη εκδηλωθεί πριν από τον πόλεμο. Η Κομμούνα επέβαλε μορατόριουμ στις πληρωμές χρέους και στα ενοίκια για εκείνους τους Παριζιάνους που έμειναν χωρίς δουλειά από τότε που έγινε η γερμανική εισβολή και επίταξαν άδεια διαμερίσματα για άλλους που τα γαλλικά και τα πρωσικά κανόνια άφησαν άστεγους. Ταυτόχρονα, αναγνώρισε το δικαίωμα ίσης αμοιβής ανδρών και γυναικών και την ανάγκη διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας.

Αυτό το πείραμα στην ριζοσπαστική δημοκρατία κατέρρευσε στα τέλη Μαΐου, όταν ο γαλλικός εθνικός στρατός παραβίασε τα τείχη της πόλης και ξαναπήρε το Παρίσι. Όσοι Communards επέζησαν από τις μάχες του δρόμου και τις συνοπτικές εκτελέσεις απελάθηκαν στην γαλλική αποικία της Νέας Καληδονίας. Με καμάρι αλλά και πρόγνωση, ο Γερμανός πολιτικός θεωρητικός Καρλ Μαρξ έγραψε όχι την ανακοίνωση για τον θάνατό της αλλά την ανακοίνωση για την γέννησή της. Και μόνο το γεγονός ότι υπήρξε, επέμεινε, σήμαινε ότι ο αντίκτυπός της θα έκανε «τον γύρο του κόσμου». Στην περίπτωση της Γαλλίας, ωστόσο, οι συνέπειες ήταν εξελικτικές και όχι επαναστατικές. Από τη μια δημοκρατία στην άλλη, η πυρετώδης ποίηση των Κομμουνάρ έχει μετατραπεί σε μια βαρετή πεζογραφία νομοθεσίας. Κατά την διάρκεια των επόμενων 150 ετών, από την καθιέρωση της υποχρεωτικής και δωρεάν δημόσιας εκπαίδευσης στις αρχές της δεκαετίας του 1880 έως τη νομοθεσία περί ισοτιμίας των αμοιβών (1982) και της πολιτικής εκπροσώπησης (2014) μεταξύ ανδρών και γυναικών, πολλά από τα επαναστατικά ιδανικά της Κομμούνας του Παρισιού έχει γίνει οι κοινοί νόμοι του κράτους.

ΚΟΜΜΟΥΝΑ ΔΕΞΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ