Ισραήλ και Ιράν σε τροχιά έντασης ανταγωνισμού | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ισραήλ και Ιράν σε τροχιά έντασης ανταγωνισμού

Αποκωδικοποιώντας τις πρόσφατες εχθροπραξίες μεταξύ των δυο αντιπάλων στη Μέση Ανατολή

Ο πολυετής ψυχολογικός πόλεμος Ιράν-Ισραήλ καλά κρατεί εδώ και χρόνια. Αξίζει, όμως, να τονισθεί ότι κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες έχει ενταθεί. Αρκεί να αναφερθεί η περίπτωση του διάσημου τηλεοπτικού σήριαλ κατασκοπείας «Τεχεράνη» (που γυρίστηκε στην Αθήνα και είχε κερδίσει υψηλή τηλεθέαση όχι μόνο στο Ισραήλ αλλά και παγκοσμίως), υπό την εξής έννοια: Δεν θα πρέπει να θεωρείται καθόλου τυχαίο ότι η έκρηξη στη Νατάνζ τον Ιούλιο του 2020 είχε συμπέσει με την προβολή συγκεκριμένου επεισοδίου της τηλεοπτικής αυτής σειράς, στο οποίο η κεντρική ηρωίδα του έργου είχε καταφέρει να «κατεβάσει» τους διακόπτες παροχής ηλεκτρικού ρεύματος ευρισκόμενη «κάτω από τη μύτη» των Ιρανών αστυνομικών και μέσα στον κεντρικό σταθμό παροχής ηλεκτρισμού. Στην συγκεκριμένη σκηνή μάλιστα, και ενώ βρισκόταν στην καρδιά της ιρανικής κρατικής μηχανής, η πρωταγωνίστρια Ισραηλινή κατάσκοπος μιλούσε δυνατά σε άπταιστα εβραϊκά. Δεν ήταν σκηνοθετικό λάθος, αλλά στόχευε στο να καταδείξει την ανικανότητα των υποτιθέμενα «απροσπέλαστων» μηχανισμών ασφαλείας του σημερινού Ιράν. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν ήταν λίγες οι φορές που τα ισραηλινά ΜΜΕ ανέφεραν ότι τα προσωπικά δεδομένα χιλιάδων κατόχων ισραηλινών πιστωτικών καρτών έχουν διαρρεύσει από Ιρανούς χάκερ, ή ότι ισραηλινές ιστοσελίδες σημαντικών κρατικών οργανισμών είχαν μπει στο στόχαστρο ιρανικών κυβερνοεπιθέσεων. Οι συγκεκριμένες κυβερνοεπιθέσεις δεν διαδραματίζονταν στην μικρή οθόνη, αλλά στην πραγματική ζωή.

12042021-2.jpg

Μια άποψη των εγκαταστάσεων εμπλουτισμού ουρανίου Natanz, 250 χλμ. (155 μίλια) νότια της ιρανικής πρωτεύουσας, Τεχεράνης, στις 30 Μαρτίου 2005. REUTERS/Raheb Homavandi/File Photo
------------------------------------------------------

ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ;

Ωστόσο το βασικό ερώτημα είναι το εξής: Γιατί τώρα ειδικά επέλεξαν Ισραήλ και Ιράν να επιδοθούν σε έναν τόσο έντονο και πολυεπίπεδο ανταγωνισμό;

Τα αίτια και οι αφορμές δεν είναι δύσκολο να εντοπισθούν.

- Η διακυβέρνηση Μπάιντεν έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί πάση θυσία να σταματήσει να θέτει την Τεχεράνη στο περιθώριο, επιδιώκοντας να θέσει εντός διαπραγματευτικού πλαισίου τις πυρηνικές φιλοδοξίες του ιρανικού καθεστώτος. Από την μια πλευρά, το Ισραήλ, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι εύκολο να επηρεάσει τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ να μεταβάλει τις απόψεις του, επιδιώκει να τονίσει την ιρανική παραβατικότητα και έτσι να αναγκάσει την Ουάσιγκτον να μειώσει την αισιοδοξία της για την έκβαση των διαπραγματεύσεων με τους Ιρανούς. Από την άλλη, το Ιράν αφήνει το Ισραήλ να εκτίθεται, αποφεύγοντας να το κατηγορήσει ευθέως, ενώ συγχρόνως διατηρεί «ατίθασο προφίλ» προς τις ΗΠΑ, εκδηλώνοντας δήθεν αδιαφορία προς τις κατευναστικές προθέσεις της Δύσης, θέλοντας έτσι να κερδίσει διαπραγματευτικούς πόντους. Παράλληλα, επιδιώκει να προσδεθεί στο άρμα άλλων σημαντικών περιφερειακών δρώντων, υπογράφοντας συμφωνία 25ετούς οικονομικής συνεργασίας με την Κίνα, στην οποία υπόσχεται εκτεταμένη επενδυτική δραστηριότητα για την επανεκκίνηση του ιρανικού δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ή ακόμα καλλιεργώντας τις επιχειρηματικές και πολιτικές σχέσεις του Ιράν με το Καζακστάν και τις υπόλοιπες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας. Όλα αυτά συμβαίνουν εν γνώσει των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, που παρακολουθούν πολύ προσεκτικά μέχρι ποίου σημείου Ισραήλ και Ιράν προτίθενται να διαταράξουν τις περιφερειακές ισορροπίες -ενδεχόμενο που, όπως φαίνεται, Μόσχα και Ουάσιγκτον δεν θα επιτρέψουν να συμβεί, ανεξαρτήτως των προθέσεων τόσο της Τεχεράνης, όσο και της Ιερουσαλήμ.

- Η τρέχουσα περίοδος, τόσο στο Ιράν όσο και στο Ισραήλ, περιέχει πολλούς χρήσιμους συμβολισμούς. Τα ιρανοϊσραηλινά «θαλάσσια συμβάντα» συνέπεσαν με την Περσική Πρωτοχρονιά (Νεβρόζ) και τις ισραηλινές βουλευτικές εκλογές. Η κυβερνοεπίθεση κατά του πυρηνικού εργοστασίου στη Νατάνζ συνέβη λίγες ημέρες μετά την Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος στο Ισραήλ, αλλά και λίγα εικοσιτετράωρα πριν την Ημέρα Μνήμης των Πεσόντων των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (Τετάρτη14/4), που δίνει την σκυτάλη στην Ημέρα της Ισραηλινής Ανεξαρτησίας (Πέμπτη 15/4), με ό,τι αυτό σημαίνει. Καλό θα ήταν να παρατηρηθεί μέχρι ποιου σημείου θα αφεθούν εκτός ελέγχου μιας τέτοιας μορφής υπαρξιακοί συμβολισμοί.

- Τέλος, δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί η δύσκολη θέση που βρίσκεται ο Βενιαμίν Νετανιάχου στην εσωτερική πολιτική σκηνή της χώρας του, με την επ' ακροατηρίω εκδίκαση των ποινικών υποθέσεών του να έχει ήδη περάσει στο στάδιο των καταθέσεων μαρτύρων κατηγορίας, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας με κομματικούς εταίρους της αρεσκείας του. Μια στρατιωτική ένταση με το Ιράν, εκτιμάται ότι θα ενισχύσει την δημοτικότητα του Νετανιάχου, προσδίδοντάς του ακόμα μια φορά τον ρόλο του «ώριμου ενήλικα» που παραβλέπει ανέξοδους μικροκομματικούς ανταγωνισμούς, επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της μόνιμης ιρανικής πυρηνικής απειλής -με τελικό σκοπό την παράταση της παραμονής του στην εξουσία. Άλλωστε, ο τρόπος με τον οποίον διαχειρίστηκε την κρίση της πανδημίας, του προσέδωσε -συν τοις άλλοις- αυτόν ακριβώς τον ρόλο.

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.