Η νέα διεθνής οικονομία και γεωπολιτική

3.Ο τρίτος δίαυλος είναι ο βορειο-δυτικός. Πρόκειται για την διαδρομή από Ασία προς το στενό μεταξύ Αλάσκας και Σιβηρίας, και στην συνέχεια μεταξύ Καναδά και Γροιλανδίας με πέρασμα στον Ατλαντικό και στην Ευρώπη. Ο δίαυλος αυτός έχει πολύ μικρή χρήση.

4.Ο τέταρτος δίαυλος είναι η λεγόμενη βόρεια διαδρομή ή Αρκτικός Δρόμος του Μεταξιού. Πρόκειται για διαδρομή από την Ασία πάλι προς το στενό μεταξύ Αλάσκας και Σιβηρίας (στενά Barring), και στην συνέχεια προς Σιβηρία, Αρχάγγελλο, και τελικά προς τα λιμάνια της Δυτικής Ευρώπης. Πρόκειται για διαδρομή 12.800 χλμ., η οποία απαιτεί ταξίδι 35 ημερών αλλά -για την ώρα- λόγω του αρκτικού πάγου δεν είναι ελκυστική. Όμως, έως το 2050, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της τήξης των πάγων, η δυναμική του βορείου διαδρόμου θα αυξηθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2011 είχαν χρησιμοποιήσει αυτή την διαδρομή μόλις 41 πλοία, το 2013 ο αριθμός είχε αυξηθεί σε 71 πλοία και το 2020 σε 331 πλοία. Είναι σαφές ότι σε βάθος χρόνου ο βόρειος δίαυλος θα αναπτυχθεί και ο νότιος θα χάσει ένα τμήμα των ναυτικών δρομολογίων.

5.Πέραν της μείωσης της επιρροής των ναυτικών δυνάμεων στο διεθνές εμπόριο λόγω του βορείου διαύλου για πρώτη φορά στην ιστορία, η συνεχής ανάπτυξη από την Κίνα και την Ρωσία των σιδηροδρομικών, χερσαίων/οδικών και αεροπορικών δικτύων μεταφοράς έχει ως στόχο την αύξηση των χερσαίων και αεροπορικών μεταφορών έναντι των ναυτικών, άρα τον μεγαλύτερο έλεγχο του διεθνούς εμπορίου (άρα και του πλούτου) από αυτές (χερσαίος Δρόμος του Μεταξιού).

Άρα για τις αγγλο-σαξωνικές χώρες η συνέχιση του ελέγχου του νοτίου διαύλου (Ειρηνικός-Ινδικός-Ερυθρά Θάλασσα-Σουέζ-Μεσόγειος-Γιβραλτάρ) τις επόμενες δεκαετίες αποτελεί ύψιστη στρατηγική προτεραιότητα. Αν χαθεί ο νότιος δίαυλος (περάσει στον έλεγχο Πεκίνου-Μόσχας) τότε, με δεδομένη την ανάπτυξη του βορείου διαύλου καθώς και των χερσαίων και αεροπορικών δικτύων της Ευρασίας, ο έλεγχος του παγκόσμιου εμπορίου -άρα και του πλούτου- περνά ολοκληρωτικά στις χερσαίες δυνάμεις, γεγονός πρωτοφανές στην παγκόσμια ιστορία.

6. Δυστυχώς για τις ναυτικές δυνάμεις ο έλεγχος του νοτίου διαύλου είναι δύσκολος λόγω της ύπαρξης μεγάλης αστάθειας στον άξονα ολόκληρης της υφηλίου:

-Αρκτικός κύκλος, (όπου η τήξη των πάγων οδηγεί στην οικονομική ναυτιλιακή εκμετάλλευση της ζώνης του Αρκτικού). Στην προσπάθεια αυτή τα συμφέροντα Κίνας, Ρωσίας, ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνίας βρίσκονται σε σύγκρουση.

-Βόρειος Ειρηνικός, (παραμένει άλυτη η διαμάχη Ρωσίας-Ιαπωνίας για τις νήσους Κουρίλλες)

-Βόρεια Νότια Κορέα, (όπου πέραν των διμερών προβλημάτων υπάρχει και το ζήτημα της πυρηνικοποίησης της Βόρειας Κορέας).

-Νότια Σινική Θάλασσα, (εδώ τίθεται ζήτημα κυριαρχίας ακατοίκητων νησίδων και βραχονησίδων, υπάρχει ζήτημα εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, κυρίως αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλά υπάρχει και ζήτημα ελέγχου θαλασσίων οδών). Στην περιοχή ερίζουν η Κίνα με τις άλλες χώρες (Ιαπωνία, Ινδία, Φιλιππίνες, Αυστραλία, Βιετνάμ, Νότια Κορέα). Οι ΗΠΑ αντιτίθενται στις κινήσεις της Κίνας. Ο σχηματισμός της τετράδας (QUAD) μεταξύ ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Ινδίας-Αυστραλίας αποτελεί τον μοχλό ανάσχεσης του Πεκίνου.

-Ινδικός ωκεανός, (εδώ υπάρχει σαφής ανταγωνισμός Κίνας-Ινδίας). Στην Κινεζο-ινδική μεθόριο λαμβάνουν χώρα πολλά συνοριακά επεισόδια. Τονίζουμε την σύγκρουση του 1962 μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και εκείνη στο 2020.

-Ινδία-Πακιστάν, όπου υπάρχει αύξηση της έντασης λόγω του Κασμίρ αλλά και από την στενή στρατιωτική και οικονομική σχέση Κίνας-Πακιστάν. Η συμμαχία αυτή είναι ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος της Ινδίας, δηλαδή ένας διμέτωπος πόλεμος με τις δύο χώρες.

-Αφγανιστάν, όπου εξακολουθούν να υπάρχουν θύλακες ισλαμιστών οι οποίοι μπορούν να εξαπολύσουν επιθέσεις κατά Δυτικών στόχων.

-Ιράν. Το ζήτημα εδώ είναι πολύπλοκο. Το Ιράν θεωρείται απειλή τόσο από ορισμένες μουσουλμανικές χώρες της περιοχής (π.χ. Σαουδική Αραβία) αλλά και από το Ισραήλ. Παράλληλα οι ΗΠΑ έχουν επαναφέρει το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος/όπλων του Ιράν. H ισχυρή σχέση Ιράν-Τουρκίας-Ρωσίας, είναι άλλο ένα πρόβλημα για τους δυτικούς.

-Μέση Ανατολή, όπου πέραν της παλαιάς διαμάχης Ισραήλ-Αράβων, του Παλαιστινιακού ζητήματος, του ζητήματος του Λιβάνου, και του Κουρδικού ζητήματος, έχουν προστεθεί ο εμφύλιος της Συρίας και η άνοδος του Ισλαμικού Κινήματος στην περιοχή, αλλά και ο εμφύλιος της Υεμένης.

-Βόρειος Αφρική όπου ο εμφύλιος στην Λιβύη δεν έχει οριστικά λήξει, παρά την ύπαρξη μίας μεταβατικής κυβέρνησης.

-Καύκασος, όπου υπάρχει μια σειρά προβλημάτων: οι σχέσεις Αρμενίας-Τουρκίας και Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, οι σχέσεις Γεωργίας-Ρωσίας, η άνοδος του ισλαμικού φονταμενταλισμού στην περιοχή και η διαμάχη των ενεργειακών αγωγών μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας.

-Ουκρανία, εδώ από το 2014 έχουμε την de-facto διχοτόμηση της χώρας ενώ έχουμε και την κατοχή της Κριμαίας από την Ρωσία.

-Βαλτική, όπου η συγκέντρωση ισχυρών ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή έχει θορυβήσει το ΝΑΤΟ, το οποίο εξακολουθεί να ανησυχεί για τις πραγματικές μακροπρόθεσμες προθέσεις της Μόσχας έναντι των Βαλτικών Δημοκρατιών.

-Βόρειος Ατλαντικός. Η επάνοδος της ρωσικής ναυτικής ισχύος στην περιοχή οδήγησε τις ΗΠΑ στην επανασύσταση του 2ου Στόλου και στην επέκταση της συνεργασίας με το Βρετανικό ναυτικό.

-Στην νοτιο-ανατολική Ευρώπη το Κοσσυφοπέδιο μπορεί να πυροδοτήσει εκ νέου κρίσεις ενώ η διαμάχη Ουγγαρίας-Ρουμανίας για την Τρανσυλβανία και Ουγγαρίας-Σερβίας για την Βοϊβοδίνα παραμένουν. Ειδικά ως προς την διαμάχη Ουγγαρίας-Ρουμανίας, πρόσφατα η Ουγγαρία έθεσε θέμα έμμεσης αναθεώρησης της Συνθήκης του Τραϊανόν με αποτέλεσμα την έντονη αντίδραση της Ρουμανίας.

-Στην ανατολική Μεσόγειο το Κυπριακό παραμένει άλυτο και η Τουρκία ακολουθεί επιθετική ισχύ στον άξονα Θράκης-Αιγαίου-Ανατολικής Μεσογείου.