Το Ιράν χρειάζεται την πυρηνική συμφωνία για να κρατήσει Ρωσία και Κίνα σε απόσταση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Ιράν χρειάζεται την πυρηνική συμφωνία για να κρατήσει Ρωσία και Κίνα σε απόσταση

Τα γεωπολιτικά κέρδη θα διαρκέσουν περισσότερο από όσο οι στρατιωτικές παραχωρήσεις
Περίληψη: 

Γιατί η κυβέρνηση του Ιράν εξακολουθεί να χρειάζεται την πυρηνική συμφωνία; Διότι μακροπρόθεσμα, η Τεχεράνη έχει να κερδίσει πολλά οικονομικά και γεωπολιτικά, ενώ δίνει λίγα από τακτική άποψη.

Ο JAMSHEED K. CHOKSY είναι διακεκριμένος καθηγητής Κεντρο-ευρασιατικών και Ιρανικών Σπουδών στο Hamilton Lugar School of Global and International Studies στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα και ήταν μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ανθρωπιστικών Επιστημών των ΗΠΑ από το 2008 έως το 2019.
Η CAROL E. B. CHOKSY είναι ανώτερη λέκτορας Στρατηγικής Νοημοσύνης στην Σχολή Πληροφορικής, Υπολογιστικής, και Μηχανικής Luddy στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν μονομερώς τον Μάιο του 2018 από την πυρηνική συμφωνία του 2015 με το Ιράν, κηρύσσοντας τις διατάξεις της συμφωνίας ανεπαρκείς και το Ιράν ως παραβατικό. Η διοίκηση του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ άρχισε να ενισχύει τις κυρώσεις, προς μεγάλη απογοήτευση των άλλων υπογραφόντων την συμφωνία˙ αλλά το Ιράν δεν την ακύρωσε. Αντίθετα, η Τεχεράνη αύξησε σταθερά την πίεση, απευθείας στην Ουάσινγκτον και έμμεσα μέσω άλλων συμβαλλομένων χωρών, για την αποκατάσταση της συμφωνίας.

27052021-1.jpg

Ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, και άλλοι ηγέτες του κόσμου στη Μπισκέκ, στο Κιργιστάν, τον Ιούνιο του 2019. Konstantin Zavrazhin / Sputnik / Pool /Reuters
--------------------------------------------------------

Γιατί η κυβέρνηση του Ιράν εξακολουθεί να χρειάζεται την πυρηνική συμφωνία; Διότι μακροπρόθεσμα, η Τεχεράνη έχει να κερδίσει πολλά οικονομικά και γεωπολιτικά, ενώ δίνει λίγα από τακτική άποψη.

Το Ιράν επέμεινε ζωηρά να αποκατασταθεί «η πυρηνική συμφωνία που έφτιαξε» το 2015 και να «εφαρμοστεί λέξη προς λέξη». Στην πράξη, όμως, η Ισλαμική Δημοκρατία έχει δείξει μεγάλη ευελιξία. Ανώτερο μέλος του κοινοβουλίου του Ιράν, παίρνοντας παράδειγμα από τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, πρότεινε ότι οι διαπραγματεύσεις στην Βιέννη θα οδηγήσουν σε «μια νέα και δεσμευτική συμφωνία». Η διπλωματική πόρτα είναι ανοιχτή για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν ώστε να επιτύχουν μια πιο ισχυρή συμφωνία που θα αντέξει τις μεταβάσεις διοικήσεων και στις δύο χώρες.

Ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΕΡΑΝΗΣ

Η πυρηνική συμφωνία του Ιράν ήταν μια συμφωνία ελέγχου όπλων που αποσκοπούσε στον περιορισμό των πυρηνικών φιλοδοξιών της Τεχεράνης. Οι όροι της μπορεί το 2015 να έδιναν την αίσθηση ότι ήταν περιοριστικοί, αλλά οι συνθήκες έχουν αλλάξει, και σήμερα το Ιράν κερδίζει πολύ περισσότερα από όσα θα χάσει ακολουθώντας τους περιορισμούς της συμφωνίας ή ακόμη και συμφωνώντας σε τροποποιήσεις.

Καταρχάς, το Ιράν έχει προωθήσει σημαντικά το πυρηνικό του πρόγραμμα. Η απόσυρση της Ουάσιγκτον από την συμφωνία απελευθέρωσε το Ιράν για να επιδιώξει υψηλότερα επίπεδα εμπλουτισμού ουρανίου. Η Τεχεράνη παραβίασε το όριο αποθεμάτων ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού τον Ιούλιο του 2019 και σταμάτησε εντελώς την συμμόρφωση για τον εμπλουτισμό τον Ιανουάριο του 2020. Τώρα, η χώρα έχει φτάσει τον εμπλουτισμό στο 63% [1] -ακόμη υπολειπόμενο από το 90% που απαιτείται για την ικανότητα [κατασκευής] όπλων που το Ιράν ισχυρίζεται σταθερά ότι δεν επιδιώκει [2]. Ωστόσο, είναι πολύ πιο πιθανό τώρα από όσο στο παρελθόν ότι το Ιράν μπορεί να επιτύχει ρεαλιστικά πυρηνική πρόοδο -μόλις το όριο εμπλουτισμού της αρχικής συμφωνίας λήξει τον Οκτώβριο του 2030 ή ακόμα και όταν λήξει τελικά το χρονοδιάγραμμα μιας βελτιωμένης συμφωνίας.

Συνεχίζοντας τον εμπλουτισμό, το Ιράν απέδειξε στον εαυτό του και στον κόσμο ότι μπορεί να ξεπεράσει τις επιθέσεις εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεών του και τις δολοφονίες των επιστημόνων του. Μόλις μια αποκατασταθείσα συμφωνία λήξει, ή σε μια διαπραγματευθείσα μεταγενέστερη ημερομηνία, το Ιράν μπορεί να παραμείνει σε ικανότητα προόδου ή να προχωρήσει στην δοκιμή ενός πυρηνικού όπλου -ανάλογα με τις στρατηγικές και γεωπολιτικές ανάγκες του εκείνη την στιγμή. Έτσι, η διεθνής συμφωνία δεν αποτελεί πλέον ένα απόλυτο εμπόδιο στις πυρηνικές αναζητήσεις του Ιράν [3], οι οποίες ξεκίνησαν υπό τον τελευταίο σάχη και συνεχίζονται υπό την Ισλαμική Δημοκρατία. Ούτε η συμφωνία εμποδίζει τις συμβατικές δυνατότητες του Ιράν. Το εμπάργκο συμβατικών όπλων της συμφωνίας έληξε τον Οκτώβριο του 2020 και το εμπάργκο βαλλιστικών πυραύλων λήγει τον Οκτώβριο του 2023. Το Ιράν θα χάσει ελάχιστη συμβατική στρατιωτική ικανότητα επιστρέφοντας στην πλήρη συμμόρφωση για το υπόλοιπο αυτών των χρονοδιαγραμμάτων ή ακόμη και για πιο μακριά στο μέλλον. Η Τεχεράνη πιθανότατα υπολόγισε ότι η επαναφορά των υποχρεώσεών της βάσει της πυρηνικής συμφωνίας θα κόστιζε πολύ λίγα στα στρατιωτικά της προγράμματα.

Από την άλλη πλευρά, η κατάργηση των κυρώσεων θα ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό την χώρα οικονομικά και γεωπολιτικά. Η άμεση και έμμεση οικονομική πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει κάνει το Ιράν να εξαρτάται από λίγους εμπορικούς εταίρους. Μέχρι το 2019, η Κίνα είχε κερδίσει ένα [δυνητικά] στραγγαλιστικό 48,3% των εξαγωγών του Ιράν [4] και το 27,5% των εισαγωγών της χώρας [5]. Όσο παραμένουν σε ισχύ οι κυρώσεις στο Ιράν και οι δευτερεύουσες κυρώσεις στους εμπορικούς εταίρους του, η Τεχεράνη παραμένει οικονομικά ευάλωτη και εξαρτάται από τα έθνη που τολμούν να παραβιάζουν την βούληση της Ουάσιγκτον.

Οι Ιρανοί είχαν βιώσει τις αρνητικές συνέπειες αυτής της εξάρτησης στο παρελθόν. Τον 19ο και τον 20ό αιώνα, το Ιράν εξαρτάτο ποικιλοτρόπως από την Ρωσία, την Σοβιετική Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα, οι ιρανικές βιομηχανίες φοβούνται μια ακόμη απώλεια εγχώριου ελέγχου και έχουν αντιταχθεί στην 25ετή Συνολική Στρατηγική Εταιρική Σχέση [6] που ανακοίνωσαν η Τεχεράνη και το Πεκίνο τον Μάρτιο, παρόλο που συνοδεύεται από 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε κινεζικές επενδύσεις. Οι Ιρανοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι η άρση των κυρώσεων, ιδίως των τραπεζικών περιορισμών [7] μέσω της αποκατάστασης της πυρηνικής συμφωνίας είναι σημαντική για την επιβεβαίωση της οικονομικής ανεξαρτησίας της χώρας τους.