Μπορεί να κρατήσει το νέο πολιτικό κέντρο του Ισραήλ;

Το 2005, όταν ο Sharon έφυγε από το Likud για να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα που ονομάζεται Kadima, θρυμμάτισε το παραδοσιακό χάσμα αριστεράς-δεξιάς και αποκάλυψε ένα τεράστιο νέο ισραηλινό κέντρο, το οποίο περιελάμβανε ένα ευρύ φάσμα Ισραηλινών που, παρά τις άλλες διαφωνίες τους, συμφωνούσαν ότι ο χωρισμός από τους Παλαιστίνιους ήταν απαραίτητος, αλλά αισθάνονταν άβολα με αυτό που θεωρούσαν ως το υπερβολικά ευρύ επεκτατικό σχέδιο «Μεγαλύτερο Ισραήλ» της δεξιάς, αλλά και με τον ουτοπικό ιδεαλισμό της αριστεράς. Ο ίδιος ο Νετανιάχου αντανακλούσε αυτά τα αισθήματα στην σύνθεση των προηγούμενων κυβερνήσεών του. Από το 2009 έως το 2015, οι συνασπισμοί του Νετανιάχου περιελάμβαναν πάντα κεντρώα στοιχεία, όπως το Εργατικό Κόμμα του Εχούντ Μπαράκ, το κόμμα Hatnua της Τζίπι Λίβνι και το κόμμα Yesh Atid του Γιέρ Λαπίντ -την ανερχόμενη δύναμη του ισραηλινού κέντρου.

Τα τελευταία χρόνια, παρά τις περιστασιακές εκρήξεις βίας με το καθεστώς της Χαμάς στην Γάζα, οι Ισραηλινοί έβαλαν το παλαιστινιακό ζήτημα [1] σε δεύτερη μοίρα. Σε βαθμό που μπορεί να εκπλήξει τους διεθνείς παρατηρητές, η εσωτερική συζήτηση στο Ισραήλ έχει επικεντρωθεί όλο και περισσότερο στον χαρακτήρα και την ταυτότητα της χώρας. Πόση έμφαση πρέπει να δοθεί στον εβραϊσμό του έθνους σε σχέση με το καθεστώς του ως δημοκρατία, και ποιος πρέπει να το αποφασίσει; Πρέπει οι νόμοι που ψηφίζονται με απλή πλειοψηφία στην Ισραηλινή Κνέσετ να αποτελούν τον τελευταίο λόγο για όλα τα ζητήματα ή θα πρέπει ένα ανεξάρτητο δικαστικό όργανο να καθορίζει εάν αυτοί οι νόμοι έρχονται σε αντίθεση με την Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Ισραήλ και το εκκολαπτόμενο σύνταγμα (επί του παρόντος ενσωματώνεται σε μια σειρά «Βασικών Νόμων»); Σε ποιον βαθμό πρέπει ο παραδοσιακός εβραϊκός νόμος να συνεχίζει να ενημερώνει το σύγχρονο νομικό σύστημα του Ισραήλ και να επηρεάζει έτσι τις ζωές και τις προσωπικές ελευθερίες των Ισραηλινών;

Η συζήτηση για αυτά τα ζητήματα τροφοδοτείται από τα μεταβαλλόμενα δημογραφικά στοιχεία του Ισραήλ [2]. Στο ένα άκρο βρίσκεται ο ταχέως αναπτυσσόμενος υπερ-Ορθόδοξος τομέας του Ισραήλ, με τις φονταμενταλιστικές θρησκευτικές θεωρήσεις και τις αντιφιλελεύθερες απόψεις για την δημοκρατία. Στο άλλο άκρο είναι οι Άραβες πολίτες του Ισραήλ, οι οποίοι αισθάνονται συγγένεια με τους Παλαιστίνιους γείτονές τους και αισθάνονται περιθωριοποιημένοι από μια σειρά νόμων -κυρίως τον Νόμο περί Έθνους-Κράτους του 2018, που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι υποβιβάζει το καθεστώς της ισραηλινής ιθαγένειάς τους. Αυτό το τμήμα, που αποτελεί σχεδόν το 20% του πληθυσμού και πρόσφατα συμμετείχε σε ειρηνικές διαμαρτυρίες και βίαιες ταραχές ως αντίδραση στις μάχες στην Γάζα, έχει στην καλύτερη περίπτωση μια χλιαρή στάση απέναντι στην έννοια του «εβραϊκού κράτους». Ωστόσο, τα μέλη του απαιτούν πλήρη ισότητα.

Αναγνωρίζοντας τη μεταβαλλόμενη φύση των δημογραφικών στοιχείων του Ισραήλ, ο απερχόμενος Ισραηλινός πρόεδρος, Reuven Rivlin, περιέγραψε την κοινωνία του ως μια κοινωνία χωρισμένη σε τέσσερις «φυλές»: την κοσμική, την εθνικο-θρησκευτική, την υπερ-Ορθόδοξη (Haredi), και των Αράβων. Στην πραγματικότητα, αυτές οι διαιρέσεις μπορούν να απλοποιηθούν, χωρίζοντας την χώρα σε δύο στρατόπεδα σχεδόν ίσα σε πλήθος: εκείνοι που βλέπουν το Ισραήλ πρώτα και κύρια ως δημοκρατική χώρα η οποία έχει μοναδικά χαρακτηριστικά ως το μοναδικό εβραϊκό έθνος-κράτος στον κόσμο, και εκείνους που επιδιώκουν την εβραϊκή κυριαρχία, μια μορφή διακυβέρνησης της πλειοψηφίας με μικρή μέριμνα για τα μειονοτικά και τα πολιτικά δικαιώματα.

ΜΠΟΡΕΙ Ο ΜΠΙΜΠΙΣΜΟΣ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ ΤΟΥ ΜΠΙΜΠΙ;

Για να γεφυρώσει αυτό το τεράστιο χάσμα και να επαναφέρει το Ισραήλ σε μια πορεία προς την οικονομική ευημερία και την δημοκρατική ζωτικότητα, η νέα κυβέρνηση πρέπει να κάνει ορισμένα τολμηρά βήματα. Πρώτον, πρέπει να φτιάξει νόμο που να απαιτεί από οποιονδήποτε πρωθυπουργό που έχει κατηγορηθεί να παραιτείται ή να αντιμετωπίζει αναστολή [της ιδιότητάς του] κατά την διάρκεια της [εκδίκασης της] υπόθεσης. Αν και οι αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ έχουν καθορίσει ότι, όταν κατηγορηθούν, οι υπουργοί του υπουργικού συμβουλίου πρέπει να παραιτηθούν από τις θέσεις τους, ο ισχύων νόμος επιτρέπει σε έναν πρωθυπουργό να παραμείνει στην θέση του έως ότου εξαντληθούν όλες οι προσφυγές. Όπως είδαν οι Ισραηλινοί, αυτή είναι μια μη βιώσιμη κατάσταση. Ένας πρωθυπουργός που κατηγορείται αντιμετωπίζει εγγενείς συγκρούσεις συμφερόντων, ειδικά όταν πρόκειται για την επιβολή του νόμου. Ακόμα κι αν κάποια μαγική ρύθμιση μπορούσε να επιλύσει αυτές τις συγκρούσεις, τα τεράστια εμπόδια για την διαχείριση της χώρας ενώ κάποιος δικάζεται είναι ανυπέρβλητα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι προηγούμενοι πρωθυπουργοί που βρέθηκαν ως στόχοι σοβαρών αστυνομικών ερευνών, όπως ο Yitzhak Rabin και ο Ehud Olmert, παραιτήθηκαν πριν από την επίδοση των κατηγορητηρίων.

Το Ισραήλ χρειάζεται επίσης απεγνωσμένα εκλογική μεταρρύθμιση. Υπάρχουν πολλές προτάσεις στο τραπέζι, συμπεριλαμβανομένης μιας που ανέπτυξα [3] με τους συναδέλφους μου στο Ισραηλινό Ινστιτούτο Δημοκρατίας (Israel Democracy Institute). Το σχέδιό μας θα δημιουργούσε ξεκάθαρα εκλογικά αποτελέσματα κάνοντας τον επικεφαλής του μεγαλύτερου κόμματος πρωθυπουργό, αυτόματα, μόλις βγουν τα εκλογικά αποτελέσματα. Αυτό θα εξαλείψει τον πολιτικό εκβιασμό εκ μέρους των μικρών τομεακών κομμάτων και θα βοηθήσει να σχεδιαστεί η επανανάδυση μεγάλων, μετριοπαθών συμπεριληπτικών κομμάτων που θα αντανακλούν περισσότερο το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον. Απαιτούνται επίσης και άλλες μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής μιας περιφερειακής συνιστώσας στο μονοπεριφερειακό σύστημα του Ισραήλ, στο οποίο επί του παρόντος και τα 120 μέλη του κοινοβουλίου εκλέγονται σε εθνικά ψηφοδέλτια, κάτι που δεν προσφέρει άμεση εκπροσώπηση στις τοπικές πληθυσμιακές ομάδες.