Bitcoin και εθνική κυριαρχία

Η διάδοση των κρυπτονομισμάτων στην παγκόσμια αγορά έχει δημιουργήσει δύο σφοδρά αντιμαχόμενες σχολές σκέψης: τους φανατικούς πολέμιους, που ζητούν τον περιορισμό ή την κατάργησή τους, και τους φανατικούς οπαδούς, που ευαγγελίζονται την αυγή μιας νέας εποχής οικονομικής «αναρχίας» και ίσων οικονομικών ευκαιριών. Ανεξαρτήτως των εκατέρωθεν επιχειρημάτων, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η τεχνολογία πίσω από τα κρυπτονομίσματα είναι ομολογουμένως επαναστατική και, ως τέτοια, δεν είναι δυνατό να καταργηθεί.

Μια αναπαράσταση του εικονικού νομίσματος Bitcoin μπροστά από ένα γράφημα, σε αυτήν την εικόνα που ελήφθη στις 15 Μαρτίου 2021. REUTERS/Dado Ruvic/Illustration
-----------------------------------------------------------------

Πολλοί, δε, χαρακτηρίζουν την τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων ως την μεγαλύτερη εφεύρεση από την τοποθέτηση των πρώτων καλωδίων του Internet και την μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή από την κατάρτιση της Magna Carta (Hütten et al, 2018)! Ως εκ τούτου το ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσον η τεχνολογία αυτή μπορεί να ενταχθεί στους στρατηγικούς σχεδιασμούς ενός κράτους, με απώτερο στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του.

ΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ

Η πρώτη θεωρητική μελέτη για την δημιουργία μιας καθαρά ηλεκτρονικής νομισματικής μονάδας, συναντάται ήδη από το 1983, ενώ, ταυτόχρονα σχεδόν με την γένεση του Internet, δημιουργήθηκαν τα πρώτα, λίαν περιορισμένης αποδοχής, κρυπτονομίσματα όπως το «Digicash» και το «b-money» (1995-1998).

Η επανάσταση, όμως, που βιώνουμε στις ημέρες μας, ξεκίνησε την 31η Οκτωβρίου 2008 όταν ο Satohsi Nakamoto δημοσίευσε μια εργασία με τίτλο «Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System» (Nakamoto, 2008). Στην εργασία αυτή περιέγραφε τις βασικές αρχές κρυπτογραφίας για την δημιουργία ενός βιώσιμου ηλεκτρονικού νομίσματος, το οποίο θα επέτρεπε την απευθείας διεξαγωγή πληρωμών μεταξύ χρηστών (peer-to-peer), χωρίς την παρεμβολή οιουδήποτε χρηματοπιστωτικού συστήματος ή οργανισμού. Το όνομα Satohsi Nakamoto εκτιμάται ότι είναι ψευδώνυμο, καθώς έως σήμερα δεν έχει εντοπισθεί κανένας με αυτό το όνομα, ούτε έχει κάποιος αναλάβει την ευθύνη της εν λόγω δημοσίευσης. Την 9η Ιανουαρίου 2009, ο Nakamoto εξέδωσε την πρώτη έκδοση λογισμικού του κρυπτονομίσματος Bitcoin, σημαίνοντας την έναρξη χρήσης του [1]. Έκτοτε, οι εξελίξεις υπήρξαν καταιγιστικές.

Η αποδοχή του Bitcoin ήταν ομολογουμένως εντυπωσιακή, αρχικά από την κοινότητα των ανθρώπων που ασχολούνται ενδελεχώς με τις υπηρεσίες του Internet και στην συνέχεια από καταναλωτές αλλά και επιχειρήσεις. Το 2017 η τιμή του (σε USD, δηλαδή σε δολάρια ΗΠΑ) έφθασε σε δυσθεώρητα ύψη, χάνοντας όμως το 2018 σχεδόν το 50% της αξίας του. Παρόλα αυτά, η χρήση του συνεχίσθηκε αμείωτη, απολαμβάνοντας πλέον ένα δεύτερο κύμα σημαντικής ανατίμησης.

Διακύμανση τιμής του Bitcoin 2009-2019 ως προς το USD (BitcoinWiki, 2021)
-----------------------------------------------------------------

Επί του παρόντος υπάρχουν πάνω από 1600 διαφορετικά είδη κρυπτονομισμάτων, με το Bitcoin και το Ethereum να είναι τα πιο διαδεδομένα (Coinlore, 2021), ενώ το 2016 η συνολική τους αξία ήταν της τάξης των 390 δισ. δολαρίων. Ποιός είναι, όμως, ο λόγος της πρόσφατης εκρηκτικής διάδοσής τους; Επ’ αυτού, δύο λόγοι μπορούν να εντοπισθούν:

α. Πρώτον, η αναβάθμιση των υπηρεσιών και η καθολική διάδοση του Internet: Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 το Internet ήταν στα σπάργανα, προσβάσιμο από μόλις το 3,7% του παγκόσμιου πληθυσμού και με εξαιρετικά μικρό εύρος διαθέσιμων υπηρεσιών. Αντίθετα, το 2009 το Internet ήταν ήδη σε χρήση από το 24% του παγκόσμιου πληθυσμού και οι παρεχόμενες από αυτό υπηρεσίες το είχαν καταστήσει το βασικό εργαλείο της κοινωνικής, οικονομικής και εκπαιδευτικής ζωής παγκοσμίως (Internet World Stats, 2021). Ως εκ τούτου, αφενός μεν υπήρχαν οι βασικές προϋποθέσεις υποδομών για την χρήση των κρυπτονομισμάτων, αφετέρου, δε, είχε ήδη δημιουργηθεί μια παγκόσμια πληθυσμιακή ομάδα για την οποία το Internet αποτελούσε βασική πηγή πλούτου.

β. Δεύτερον, η οικονομική κρίση του 2008: Η εν λόγω κρίση απέδειξε ότι η οικονομία και ο ιδιωτικός πλούτος των πολιτών (ακόμα και των ανεπτυγμένων χωρών) είναι υποκείμενα χειραγώγησης, τόσο από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, όσο και από κεντρικές τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το εν λόγω γεγονός δημιούργησε ανασφάλεια και αγανάκτηση στους πολίτες (ιδιαίτερα σε όσους είχαν βιώσει την ελευθερία των συναλλαγών και επιχειρήσεων μέσω του Internet), οι οποίοι αναζήτησαν τρόπους να παρακάμψουν αυτό που θεωρούσαν ως αυθαιρεσία της κεντρικής εξουσίας και των οικονομικών μεσαζόντων, με τα κρυπτονομίσματα να παρουσιάζονται ως αξιόλογη εναλλακτική (Cambell, 2018 και Hütten et al, 2018). Δεν είναι τυχαίο ότι στο πρώτο block του κώδικα Bitcoin που δημοσίευσε ο Nakamoto, βρίσκεται ενσωματωμένο ένα χλευαστικό μήνυμα προς τον Υπουργό Οικονομικών της Βρετανίας, ως προς την αστάθεια των καθιερωμένων νομισμάτων [2].

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ

Πώς, όμως, λειτουργεί το Bitcoin και τα κρυπτονομίσματα εν γένει; Όπως ήδη αναφέρθηκε, η τεχνολογία που βρίσκεται πίσω από τα κρυπτονομίσματα ονομάζεται Blockchain και είναι ουσιαστικά ένας τρόπος κρυπτογράφησης πληροφοριών μέσω λογισμικού υπολογιστών (Rosic 2013). Για την ακρίβεια, το Blockchain είναι η λύση του μαθηματικού προβλήματος των «Βυζαντινών Στρατηγών», των Lamport, Shostak και Pease, το οποίο έχει ως εξής (Kelly, 2014):