Πώς το Ιράν και η Σ. Αραβία μπορούν μαζί να ειρηνεύσουν τη Μέση Ανατολή

Υπάρχει ένας λόγος να αμφισβητηθεί το εάν η Σαουδική Αραβία είναι πραγματικά δεσμευμένη στις συνομιλίες με το Ιράν. Το Ριάντ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον διάλογο για να καθησυχάσει την Ουάσινγκτον παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως έναν εποικοδομητικό περιφερειακό παίκτη ή για να αγοράσει χρόνο για να ενισχύσει την θέση του και να βρει τρόπους για να αντιμετωπίσει τα ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones). Ωστόσο, το Ριάντ έχει σοβαρούς λόγους να «θάψει το τσεκούρι του πολέμου» με την Τεχεράνη. Οι πιο άμεσα, οι Σαουδάραβες ηγέτες θέλουν να τερματίσουν τον δαπανηρό πόλεμό τους στην Υεμένη και αυτό απαιτεί από την Τεχεράνη να πιέσει τους Χούτι να σταματήσουν την επίθεσή τους και να συμμετάσχουν σε σοβαρές διαπραγματεύσεις. Μακροπρόθεσμα, η Σαουδική Αραβία δεν μπορεί πλέον να υπολογίζει στην αμετάβλητη υποστήριξη των ΗΠΑ και οι σχέσεις της με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ξεφτίσει λόγω των διαφορών σχετικά με την παραγωγή πετρελαίου. Και καθώς ο ανταγωνισμός μεταξύ Ιράν, Ισραήλ και Τουρκίας εντείνεται, η αποκλιμάκωση με το Ιράν θα μπορούσε να επιτρέψει στην Σαουδική Αραβία να επεκτείνει την επιρροή της παίζοντας έναν εξισορροπητικό ρόλο στα αμφισβητούμενα θέατρα του Ιράκ, του Λιβάνου, και της Συρίας.

Το Ριάντ δεν έχει ισχυρό χαρτί στο χέρι του και το ξέρει. Η χώρα έχει κολλήσει σε τέλμα [4] στην Υεμένη και είναι ευάλωτη στον πόλεμο του Ιράν με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Υποχώρησε από τον Λίβανο, έχασε στον εμφύλιο πόλεμο στην Συρία, και βρίσκεται ένα βήμα πίσω [από το Ιράν] στο Ιράκ από το 2003. Αντίθετα, η ιρανική επιρροή είναι σταθερά εδραιωμένη στο Λεβάντε. Και χάρη στο ατυχές στοίχημα του Ριάντ το 2017 να απομονώσει το Κατάρ, η Τεχεράνη έχει επίσης επεκτείνει την επιρροή της στις νότιες ακτές του Περσικού Κόλπου. Μια πυρηνική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσε, όπως φοβούνται οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι, μόνο να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του Ιράν, να τερματίσει την διεθνή απομόνωση της Τεχεράνης και να επιτρέψει στην οικονομία και το περιφερειακό εμπόριό του να επεκταθούν.

Αλλά οι επιτυχημένες συνομιλίες είναι επίσης προς το συμφέρον του Ιράν. Οι κομπασμοί της Τεχεράνης κρύβουν τις ανησυχίες για το κόστος της ανεξέλεγκτης περιφερειακής αντιπαλότητας της με το Ριάντ και η επιθυμία της ιρανικής κυβέρνησης για μειωμένη παρουσία των ΗΠΑ θα μπορούσε να ματαιωθεί από τις συνεχιζόμενες περιφερειακές εντάσεις. Το Ιράν θα ήθελε επίσης η Σαουδική Αραβία να σταματήσει την υποστήριξή της στις εθνοτικές αυτονομιστικές δυνάμεις στο Ιράν και τα εξόριστα μέσα ενημέρωσης που ενθαρρύνουν την αλλαγή καθεστώτος. Μετά την ανακοίνωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015, το Ιράν υποτίμησε την ικανότητα των αντιπάλων του να υπονομεύσουν την συμφωνία. Αυτή την φορά, βλέπει την περιφερειακή δέσμευση ως ουσιαστική για την επίτευξη και την διατήρηση μιας συμφωνίας με την Ουάσινγκτον. Και καθώς το Ιράν εξετάζει τον ανταγωνισμό με το Ισραήλ και την Τουρκία, θέλει να αποτρέψει την Σαουδική Αραβία από την πλήρη υποστήριξη τέτοιων αντιπάλων.

Οι συνομιλίες έχουν επικεντρωθεί έως τώρα σε στενά ζητήματα ασφάλειας, κυρίως στην Υεμένη -όπου τα πιο επείγοντα και αμφιλεγόμενα ερωτήματα σχετίζονται με την πλούσια σε πετρέλαιο επαρχία Μαρίμπ. (Όπως το έθεσε ένας Σαουδάραβας αξιωματούχος, «Όλα είναι για τη Μαρίμπ»). Το Ιράν θέλει το Ριάντ να τερματίσει τον οικονομικό αποκλεισμό των περιοχών που κατέχουν οι Χούτι και να σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές σε θέσεις των Χούτι, συμπεριλαμβανομένης της Μαρίμπ. Μια τέτοια συμφωνία θα εγγυάται, σύμφωνα με την ιδέα, μια νίκη των Χούτι στη Μαρίμπ που θα επέτρεπε στην Τεχεράνη να υπαγορεύσει την τελική διευθέτηση στην Υεμένη, ενώ θα εξακολουθούσε να απειλεί την Σαουδική Αραβία με επιθέσεις με drone και πυραύλους. Η Σαουδική Αραβία, από την πλευρά της, προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, ενώ ενισχύει τα συστήματα αεράμυνάς της και πιέζει για τον τερματισμό των επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη από το Ιράκ από πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν (τρεις εκ των οποίων κατάφεραν πρόσφατα να χτυπήσουν ένα βασιλικό παλάτι στο Ριάντ).

Τελικά, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία θέλουν διαφορετικά πράγματα από τις συνομιλίες. Η Τεχεράνη ελπίζει ότι θα οδηγήσουν σε ομαλοποίηση των σχέσεων Ιράν-Σαουδικής Αραβίας, ενώ το Ριάντ θέλει να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες του για την ασφάλεια -συγκεκριμένα, μια λύση για την Υεμένη και ένα τέλος στις διασυνοριακές επιθέσεις. Κατά συνέπεια, οι Σαουδάραβες διαπραγματευτές επιδιώκουν την ομαλοποίηση έως ότου λάβουν πραγματικές παραχωρήσεις, ενώ οι Ιρανοί διαπραγματευτές αντιστέκονται σε περιορισμένες συμφωνίες για το Ιράκ και την Υεμένη, διότι τέτοιες συμφωνίες θα αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες της Σαουδικής Αραβίας χωρίς να αλλάξει η συνολική σχέση. Η δυναμική περιπλέκεται περισσότερο από το γεγονός ότι παρόλο που το Ιράν γνωρίζει τι θέλει, οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι εμποδίζονται από την αβεβαιότητα για το πού κατευθύνεται η πολιτική των ΗΠΑ -σχετικά με τις ιδιαιτερότητες μιας συμφωνίας με το Ιράν, την παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ, και την ευρύτερη πολιτική των ΗΠΑ [5] στην περιοχή. Μια τέτοια αβεβαιότητα υπονομεύει την αυτοπεποίθηση που χρειάζονται οι αξιωματούχοι της Σαουδικής Αραβίας για να εμπλακούν σε σοβαρές συμφωνίες.

ΟΙ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ