Το περιφερειακό διακύβευμα από το πραξικόπημα στο Σουδάν

Αντικρουόμενες παραμένουν οι εκτιμήσεις για την πορεία της εξωτερικής πολιτικής του Σουδάν, ύστερα από την φερόμενη επικράτηση του στρατιωτικού πραξικοπήματος που εκδηλώθηκε χθες, 25/10. Παρότι ο πρωθυπουργός, Αμπντάλλα Χαμντούκ, επικεφαλής της κυβέρνησης εθνικής ενότητας εκ προσωπικοτήτων από τον χώρο της πολιτικής και του στρατού, φέρεται να έχει συλληφθεί μαζί με την σύζυγό του από τους πραξικοπηματίες, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι δυνάμεις του στρατού ελέγχουν εξ ολοκλήρου την κατάσταση στην χώρα, καθότι ακόμα κυκλοφορούν πληροφορίες περί μαζικών διαδηλώσεων κατά των πραξικοπηματιών.

Διαδηλωτής ανεμίζει μια σημαία κατά την διάρκεια αυτού που το Υπουργείο Πληροφοριών αποκαλεί στρατιωτικό πραξικόπημα, στην πρωτεύουσα Χαρτούμ, στο Σουδάν, στις 25 Οκτωβρίου 2021. REUTERS/Mohamed Nureldin Abdallah
-------------------------------------------------------

Το βασικό ερώτημα που απασχολεί τις ΗΠΑ, τις συμμάχους τους στην περιοχή, αλλά και την διεθνή κοινότητα είναι το εξής: Η φιλοδυτική πολιτική που εφάρμοσε η ανατραπείσα κυβέρνηση εθνικής ενότητας από το 2019 έως και σήμερα, θα αναιρεθεί ή όχι;

Υπενθυμίζεται ότι κατά την τελευταία δεκαετία, το Σουδάν μετέβαλε κατά τρόπο θεαματικό τον ιδεολογικό προσανατολισμό της εξωτερικής του πολιτικής και τις περιφερειακές του συμμαχίες. Η σουδανική Realpolitik, σε συνάρτηση με την τραγική κατάσταση της οικονομίας του και τις επιπτώσεις του εμφυλίου που οδήγησαν στον διαμελισμό του, επέβαλαν στο Χαρτούμ να αποχαιρετίσει την πρώην φίλη και σύμμαχο Τεχεράνη και να διασυνδεθεί στην ομάδα χωρών που υποστηρίζουν τις θέσεις του Ριάντ και των υπολοίπων φιλοδυτικών αραβικών σουνιτικών χωρών του Περσικού Κόλπου.

Παράλληλα, βελτίωσε θεαματικά τις σχέσεις του με την σημαντική Αίγυπτο και, τέλος, επί θητείας Ντόναλντ Τραμπ, αποφάσισε να εξομαλύνει τις διπλωματικές του σχέσεις με το Ισραήλ, καθιστάμενη μια από τις αραβικές χώρες που στήριξαν την κίνηση των «Συμφωνιών του Αβραάμ». Και ενώ, και επισήμως πλέον, η σουδανική κυβέρνηση είχε δηλώσει ότι ανοίγει τον εναέριο χώρο της χώρας για τα ισραηλινά αεροσκάφη, η εσωτερική πολιτική αστάθεια δεν επέτρεψε στην πολιτική ηγεσία του Σουδάν να υπογράψει συμφωνία εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ και να προχωρήσει στο άνοιγμα της πρεσβείας του στο Τελ Αβίβ, όπως έκαναν οι υπόλοιπες τρεις χώρες που εξομάλυναν τις σχέσεις τους με την χώρα αυτή (τα ΗΑΕ, το Μπαχρέιν, και το Μαρόκο).

ΗΠΑ και Ισραήλ, γνωρίζοντας τις αντικειμενικές δυσκολίες της σουδανικής πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας, φρόντιζαν να δείχνουν κατανόηση στην σουδανική κυβέρνηση και ανέμεναν οι δηλώσεις του Χαρτούμ να γίνουν πραγματικότητα. Προηγουμένως, όμως, οι ΗΠΑ επί θητείας Τραμπ είχαν ήδη διαγράψει το Σουδάν από τον κατάλογο των χωρών που υποστηρίζουν την διεθνή τρομοκρατία και έδωσαν την ευκαιρία στο Σουδάν να αποκτήσει πιστοληπτική ικανότητα, επιτρέποντας στην αφρικανική χώρα να αναπνεύσει από τα δυσβάσταχτα χρέη που την βάρυναν. Η κατανόηση που επέδειξε η διακυβέρνηση Τραμπ συνέχισε να εκδηλώνεται και εκ μέρους του νεοεκλεγέντος Μπάιντεν -γεγονός που δικαιολογείται από την παρατεταμένη πολιτική αστάθεια, με αποκορύφωμα την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος που σημειώθηκε πριν από έναν μήνα, στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Αμέσως μετά την καταστολή του, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας φρόντισε να διαβεβαιώσει τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, την Σαουδική Αραβία, και την Δύση γενικότερα, ότι τίποτα δεν άλλαξε στις φιλοδυτικές προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας να καταστεί το Σουδάν μια χώρα που θα ανήκει στην Δυτική σφαίρα επιρροής, αποφασίζοντας να δημεύσει περιουσιακά στοιχεία αξίας 1,5 δισ. δολαρίων που φέρονταν να εξυπηρετούν οικονομικά την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς. Η (κατ' άλλους θαρραλέα, κατ' άλλους σπασμωδική) κίνηση του Χαρτούμ είχε σκοπό αφ' ενός να καθησυχάσει την Ουάσιγκτον ότι η χώρα θα σεβαστεί τις φιλοδυτικές της δεσμεύσεις, αφ' ετέρου κατέδειξε ότι η καθυστέρηση της επίσημης υπογραφής της «Συμφωνίας Αβραάμ» με το Ισραήλ δεν οφείλεται σε κωλυσιεργία αλλά ότι είναι απαραίτητη η πίστωση χρόνου έως ότου τα πνεύματα ησυχάσουν και τεθούν υπό έλεγχο οι ακραίες ισλαμιστικές φωνές, οι οποίες -απ' ό,τι φαίνεται- είναι ακόμα βαθιά ριζωμένες στην σουδανική πραγματικότητα. Έτσι, η Δύση θα πρέπει να σεβαστεί τους «σουδανικούς αργούς ρυθμούς», προκειμένου η φιλοδυτική πορεία της χώρας να μην διακοπεί απότομα και να μην επιστρέψει στο ζοφερό παρελθόν της.

Με την επικράτηση του πρόσφατου πραξικοπήματος, τίθεται ένα ερώτημα πρόσθετο, εξίσου σημαντικό: Οι στρατιωτικές δυνάμεις που επικράτησαν επιθυμούν να συνεχίσουν την φιλοδυτική πορεία της χώρας ή όχι; Οι πολιτικές δυνάμεις υπό τον καθαιρεθέντα πρωθυπουργό, Αμπντάλλα Χαμντούκ, ήταν εκείνες που προωθούσαν την φιλοδυτική εξωτερική πολιτική, ή μήπως οι φιλοδυτικές φωνές της ανατραπείσας κυβέρνησης εθνικής ενότητας προέρχονταν από την πλευρά των στρατιωτικών που συμμετείχαν σε αυτήν -στους οποίους συγκαταλέγονται οι σημερινοί πραξικοπηματίες;

Έτι περαιτέρω: Το κύριο «βαρόμετρο» των φιλοδυτικών τάσεων της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται στο Σουδάν την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, έγκειται στην πρόθεση της νέας σουδανικής να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και να υπογράψει και επισήμως πια την τέταρτη κατά σειρά «Συμφωνία Αβραάμ».

Ενώ δεν υπάρχει μια ομαλή ροή πληροφόρησης, ικανή να αποτυπώσει με ακρίβεια την κατάσταση στην αφρικανική χώρα, οι πληροφορίες που γίνονται γνωστές συνεχίζουν να είναι αντικρουόμενες, παρότι έχει ήδη παρέλθει ένα 24ωρο από την εκδήλωση (και την φερόμενη επικράτηση) του στρατιωτικού πραξικοπήματος.