Το Ιράν δεν θα υποχωρήσει

Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Ιράν, Robert Malley, έχει εκφράσει την προθυμία να «άρει γρήγορα όλες τις κυρώσεις που δεν συνάδουν με το JCPOA» εάν το Ιράν συνεργαστεί για την αποκατάσταση της συμφωνίας. Αλλά για τους Ιρανούς αξιωματούχους, αυτού του είδους οι δηλώσεις είναι εύκολα λόγια -ή όπως τις περιέγραψε ο υπουργός Εξωτερικών, Hossein Amir-Abdollahian, «λογοθεραπεία». Ιρανοί αξιωματούχοι απορούν για το πώς η κυβέρνηση Μπάιντεν θα καθορίσει ποιες κυρώσεις δεν συνάδουν με την πυρηνική συμφωνία. Πολλές από τις κυρώσεις της εποχής Τραμπ, σε τελική ανάλυση, χαρακτηρίστηκαν ως περιορισμοί που επιβλήθηκαν λόγω του θλιβερού ιστορικού του Ιράν στα ανθρώπινα δικαιώματα και της υποστήριξής του προς «τρομοκρατικές οργανώσεις», προκειμένου να αποτραπεί η επανένταξη της επερχόμενης κυβέρνησης στην συμφωνία.

Η πρώτη αρχή της εξωτερικής πολιτικής του Raisi είναι επομένως να δημιουργήσει και να διατηρήσει πλεονεκτήματα για να αποθαρρύνει την Ουάσιγκτον από το να υπαναχωρήσει από οποιαδήποτε συμφωνία και να προκαλέσει, έτσι, για άλλη μια φορά ένα οικονομικό σοκ που θα βυθίσει εκατομμύρια Ιρανούς στην φτώχεια. Η Ισλαμική Δημοκρατία ήδη στέλνει σήμα για την ετοιμότητά της να ανταποδώσει άμεσα σε οποιαδήποτε πίεση, δολιοφθορά, ή επίθεση. Για παράδειγμα, μείωσε την συνεργασία με την ΙΑΕΑ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την άρνηση του οργανισμού να καταδικάσει την πιο πρόσφατη δολοφονία Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα και την δολιοφθορά στις ελεγχόμενες εγκαταστάσεις του Ιράν, που και οι δύο φέρεται να έγιναν από το Ισραήλ.

Το Ιράν εστιάζει επίσης στην υποστήριξη των συμμάχων και των πελατών του σε όλη την Μέση Ανατολή. Τρεις μήνες πριν την δολοφονία του από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο στρατηγός Qasem Soleimani, επικεφαλής της δύναμης Quds του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps - IRGC), φέρεται να δήλωσε ότι δημιούργησε έξι τρομερούς ιδεολογικούς και λαϊκούς στρατούς σε όλη την Μέση Ανατολή για να προστατεύσει το Ιράν από τυχόν επιθέσεις των αντιπάλων του. Σύμφωνα με έναν ανώτερο διοικητή του IRGC που αποκάλυψε πρόσφατα την δήλωση του Soleimani, αυτές οι δυνάμεις περιλαμβάνουν την Χεζμπολάχ του Λιβάνου, την Χαμάς και την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (Palestinian Islamic Jihad), τους Χούτι της Υεμένης, τις φιλοϊρανικές δυνάμεις της Συρίας, και τις Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης (Popular Mobilization Forces) του Ιράκ. Μαζί, αποτελούν αυτό που η Τεχεράνη αποκαλεί «άξονα αντίστασης». Καθώς το Ιράν αναμένει μεγαλύτερη πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με ή χωρίς συμφωνία, αυτές οι κινήσεις σηματοδοτούν την αποφασιστικότητά του να διατηρήσει την πορεία του.

ΣΤΡΕΦΟΜΕΝΟΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ

Η δεύτερη αρχή της κυβέρνησης Raisi είναι να αποσυνδέσει την οικονομία της χώρας από τις διαπραγματεύσεις για το JCPOA. Αν και ο προκάτοχός του ήλπιζε να χρησιμοποιήσει το JCPOA ως όχημα για να ανοίξει την τεράστια αγορά του Ιράν στις Δυτικές εταιρείες, η ομάδα του Raisi είναι αποφασισμένη να προστατεύσει το Ιράν από τις επιπτώσεις των κυρώσεων ενισχύοντας τους οικονομικούς δεσμούς του με την Κίνα, την Ρωσία, και τους γείτονές του. Η νέα κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι αφιερώνει το 40% των δραστηριοτήτων της εξωτερικής πολιτικής της στην οικονομική διπλωματία και το εξωτερικό εμπόριο -μια παρέκκλιση από την κυβέρνηση Rouhani, που οι συντηρητικοί κυβερνώντες ισχυρίζονται ότι μετέτρεψε το Υπουργείο Εξωτερικών σε Υπουργείο του JCPOA.

Ένα αναζωογονημένο JCPOA θα μπορούσε να διευκολύνει περαιτέρω τους οικονομικούς δεσμούς και τους δεσμούς ασφαλείας του Ιράν με την Ανατολή, ιδιαίτερα στον απόηχο της πρόσφατης ένταξής του στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization). Αλλά ακόμη και χωρίς την πυρηνική συμφωνία, το Ιράν βλέπει τους μη συμμάχους των ΗΠΑ ως πιο αξιόπιστους επιχειρηματικούς εταίρους.

Η κυβέρνηση του Raisi δεσμεύεται επίσης να ενισχύσει την ικανότητα των εγχώριων βιομηχανιών. Η ομάδα των σχετικά νεαρών οικονομικών συμβούλων του προέδρου πιστεύει ότι, ως απάντηση στις κυρώσεις, οι Ιρανοί επιχειρηματίες έχουν προχωρήσει για να παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας για τις εγχώριες αγορές. Ανησυχούν ότι εάν αρθούν οι κυρώσεις, μεγάλες διεθνείς εταιρείες θα μπορούσαν και πάλι να εξωθήσουν τους τοπικούς κατασκευαστές στην πτώχευση͘. Με πρόσφατο διάταγμα, ο Ανώτατος Ηγέτης Ayatollah Ali Khamenei απαγόρευσε την εισαγωγή οικιακών συσκευών από τη Νότια Κορέα. Η διαταγή δεν ήταν απλώς αντίποινα για το απλήρωτο χρέος των 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Σεούλ προς το Ιράν λόγω των κυρώσεων των ΗΠΑ˙ ήταν επίσης ένα βήμα μιας ευρύτερης εκστρατείας για την προστασία των ιρανικών επιχειρήσεων από μια μη ρυθμισμένη οικονομία ανοιχτής αγοράς.

Εκτός από τη μετάβαση προς μια αυτάρκη οικονομία, το Ιράν προσπαθεί τώρα να ασκήσει μεγαλύτερη οικονομική επιρροή στη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα σε εκείνες τις χώρες όπου έχει ήδη πολιτική επιρροή. Η κυβέρνηση Rouhani εξέλαβε τις περιφερειακές δραστηριότητες του IRGC ως μη πλήρως ευθυγραμμισμένες με τα εθνικά συμφέροντα του Ιράν, αλλά ο διάδοχός του είναι αποφασισμένος να αποδείξει ότι η περιφερειακή ισχύς του IRGC προσφέρει απτά πολιτικά και οικονομικά οφέλη. Η κυβέρνηση επιδιώκει να εξαργυρώσει την στρατιωτική επιρροή του IRGC «θεσμοποιώντας τα επιτεύγματα του άξονα της αντίστασης» στο Ιράκ, τον Λίβανο, την Συρία, και όχι μόνο, όπως έχει δηλώσει ο Amir-Abdollahian.

Ως απάντηση στην συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση του Λιβάνου, το Ιράν έχει στείλει αρκετές αποστολές καυσίμων μέσω της Συρίας για διανομή μέσω της συμμάχου του, της Χεζμπολάχ. Εκτός από τις υποσχέσεις για περισσότερες αποστολές, ο Amir-Abdollahian έχει προτείνει την κατασκευή δύο σταθμών παραγωγής ενέργειας στον Λίβανο εντός 18 μηνών. Συναντήθηκε επίσης με τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, ειδικά για να συζητήσει τον ρόλο του Ιράν στην οικονομική ανασυγκρότηση του κατεστραμμένου από τον πόλεμο έθνους.